Vùng ĐBSCL nơi đóng góp lớn về xuất khẩu trái cây của cả nước, nhiều loại trái cây như sầu riêng, xoài, nhãn, thanh long, vú sữa đã xâm nhập các thị trường quốc tế và được người tiêu dùng đón nhận.

Cần Thơ là địa phương có diện tích cây ăn trái rộng lớn trên 25.000 ha. Trong những tháng đầu năm Cần Thơ đã xuất khẩu lô xoài Tượng Da Xanh và trái thanh nhãn sang thị trường Hoa Kỳ và Australia. Những lô hàng này được xuất khẩu bằng đường hàng không, rút ngắn thời gian vận chuyển, sản phẩm đến tay người tiêu dùng trong thời gian ngắn nhất.

Anh Nguyễn Hoàng Anh, ngụ xã Thới Hưng, huyện Cờ Đỏ cho biết, hiện gia đình đang trồng  nhãn để xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ, Australia và một số quốc gia khác. Với diện tích gần 5 ha nhãn được canh tác theo tiêu chuẩn VietGap, áp dụng nghiêm ngặt quy trình canh tác về sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật. Để có được đơn hàng xuất khẩu sang các thị trường quốc tế nhãn sẽ được người dân thu hoạch từng trái, sau đó phân loại theo kích cỡ, đóng thùng vận chuyển về nhà máy để xử lý các khâu cuối trước khi xuất khẩu.

Theo anh Hoàng Anh, để xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ, Australia thì người dân phải liên kết để tạo ra vùng nguyên liệu ổn định, được cấp mã số vùng trồng và thời thực hiện đúng các hướng dẫn của Cục Bảo vệ thực vật về quản lý dịch hại, ghi chép nhật ký sản xuất, nhật ký liên kết đầy đủ để phục vụ truy xuất nguồn gốc khi cần thiết.

Anh Hoàng Anh nói: "Làm về xuất khẩu mình phải theo quy trình của xuất khẩu, cái tiếng tăm của mình thì mình phải theo tiêu chuẩn. Mỗi một thị trường đòi hỏi tiêu chuẩn khác nhau, muốn thị trường đi Mỹ thì mình phải làm nhãn cho chất lượng, muốn xuất thị trường Châu âu mình phải làm VietGap, mình làm theo quy trình đưa ra mới xuất được đi chứ không phải nhãn mình trồng muốn bán thị trường nào bán thì cũng gặp khó, không được. Mình phải vào HTX thì mình làm theo quy trình của anh em trong HTX".

Đang thu hoạch nhãn để xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ và Australia theo hợp đồng đã ký kết giữa Tổ hợp tác với Công ty xuất khẩu, chị Phan Thị Hạnh, xã Thới Hưng, huyện Cờ Đỏ cho biết, hiện nay diện tích trồng thanh nhãn của tổ hợp tác 69 ha với 11 thành viên. Để xuất khẩu được những lô nhãn sang thị trường Hoa Kỳ và Australia thì quy trình canh tác thực hiện theo hướng dẫn của Cục Bảo vệ thực vật, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGap, sử dụng hóa chất, vật tư nông nghiệp đúng quy định để sản phẩm an toàn, phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

Chị Hạnh cho biết: "Xuất khẩu lựa những trái tròn này, nó không bị méo thì mới xuất khẩu được. Xuất khẩu thì có giá hơn bán tại quê, tại xứ thì giá nó rẻ hơn, xuất khẩu giá nó nới hơn. Xuất khẩu được thì dân mình đây có tiền, có bạc".

Huyện Cờ Đỏ có diện tích trồng thanh nhãn hơn 330 ha, đây là loại trái cây có chất lượng cao đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, hiện nay cây thanh nhãn được cấp 36 mã số vùng trồng để xuất khẩu sang các thị trường Hoa Kỳ, Australia, Nhật Bản, Thái Lan, EU và Trung Quốc, Hàn Quốc và nhiều thị trường khó tính khác. Ông Trần Phước Sơn, Tổ trưởng Tổ hợp tác sản xuất cây ăn trái Trạng Tí Garden cho biết, để nhãn xuất khẩu vào thị trường quốc tế thì tổ hợp tác đã chủ động liên kết với doanh nghiệp để ổn định đầu ra và đáp ứng được các yêu cầu của doanh nghiệp.

Theo Sở NN&PTNT Cần Thơ, hiện địa phương có 193 mã số vùng trồng gồm xoài, vú sữa, nhãn, lúa và sầu riêng với tổng diện tích hơn 2.600 ha để xuất sang các thị trường khó tính. Hiện địa phương đang hướng dẫn người dân xây dựng mã số vùng trồng đáp ứng yêu cầu xuất khẩu và tuân thủ đúng các quy định về quản lý, sử dụng mã số vùng trồng đã được cấp. Đồng thời khuyến khích phát triển sản xuất theo hướng tập trung, phát triển liên kết HTX tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp liên kết xây dựng vùng nguyên liệu đáp ứng yêu cầu xuất khẩu. Ông Trần Thái Nghiêm, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Cần Thơ cho biết, hàng năm sản lượng cây ăn trái của thành phố hơn 200.000 tấn, ngành nông nghiệp Cần Thơ đang mở rộng quy mô vùng trồng, hình thành những vùng cây ăn trái tập trung để đáp ứng yêu cầu của các nước nhập khẩu về truy xuất nguồn gốc, chất lượng sản phẩm.

Diện tích và sản lượng cây ăn trái của Cần Thơ lớn nhưng quy mô sản xuất vẫn còn manh mún, nhỏ lẻ, việc liên kết giữa người dân và doanh nghiệp chưa nhiều. Vì vậy, sản xuất theo hướng liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp, liên kết để hình thành các vùng trồng chuyên canh tập trung đủ điều kiện được cấp mã quản lý, thực hiện quy trình kỹ thuật sản xuất đảm bảo chất lượng là hướng đi đúng đắn để xây dựng thương hiệu trái cây xuất khẩu của thành phố.

Ông Trần Thái Nghiêm cho biết: "Trong mấy năm gần đây vấn đề liên kết, tiêu thụ trong ngành hàng cây ăn trái ở thành phố Cần Thơ diễn ra hết sức sôi động, nhiều loại cây ăn trái có giá trị, đặc biệt như mấy năm vừa rồi là sầu riêng, vú sữa, nhãn… được rất nhiều doanh nghiệp quan tâm khi thiết lập mã vùng trồng, các doanh nghiệp đều đứng ra để mong muốn liên kết xây dựng vùng nguyên liệu để phát triển thị trường xuất khẩu".

Theo Cục trồng trọt, Bộ NN&PTNT, xuất khẩu trái cây vùng ĐBSCL đóng góp lớn vào xuất khẩu chung của trái cây của Việt Nam. Tuy nhiên, sản xuất cây ăn trái ở khu vực vùng ĐBSCL đang bộc lộ rõ những hạn chế khi diện tích canh tác manh mún, nhỏ lẻ; liên kết giữa người dân với HTX và doanh nghiệp chưa nhiều nên khó khăn trong xây dựng vùng nguyên liệu để xuất khẩu. Ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục trồng trọt, Bộ NN&PTNT cho biết, diện tích cây ăn trái ở khu vực ĐBSCL khoảng 370.000 ha. Hiện nhiều loại cây ăn trái có giá trị kinh tế cao được các địa tập trung phát triển thành vùng chuyên canh, xây dựng mã số vùng trồng và khuyến khích tham gia liên kết giữa người dân với HTX và HTX với doanh nghiệp để xây dựng vùng nguyên liệu, đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu.

Ông Lê Thanh Tùng nói: "Cái vấn đề liên kết, đây là xu hướng thực hiện mạnh mẽ gần đây, ở đây chúng ta nhiều nông hộ tham gia hợp tác xã, rồi hợp tác xã liên kết với doanh nghiệp, có những hợp tác xã người ta xuất khẩu trực tiếp luôn thì đó là cái cách mà phát triển cây ăn trái ở phía Nam. Cái việc mà liên kết giữ được cái chất lượng theo an toàn thực phẩm và chúng ta thâm canh vừa phải thì nó là một cái xu hướng hiện đại và nó sẽ phát triển được cái sản phẩm của chúng ta ở trong nước cũng như là xuất khẩu".

Diện tích cây ăn trái ở Việt Nam khoảng 1,2 triệu ha. Năm qua xuất khẩu rau quả đạt hơn 5,6 tỷ USD, điều này đã chứng minh, khẳng định giá trị nông sản Việt Nam tại các thị trường quốc tế. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu về xuất khẩu cần qua  tâm xây dựng mã số vùng trồng, tăng cường liên kết, phát triển vùng sản xuất cây ăn trái chuyên canh tập trung gắn với nhu cầu thị trường, khi đó mới thực sự phát triển bền vững ngành hàng trái cây để phục vụ xuất khẩu./.