Đây là lễ hội kết thúc chu trình mùa vụ, họ cảm tạ thần linh đã ban một mùa no ấm. Và ước nguyện một năm mới bình an. 

Ngày nay, người Raglai tổ chức lễ ăn đầu lúa mới theo nghi lễ nhỏ trong khuôn khổ gia đình. Ngày xưa đây là một Tết lớn trong năm, một lễ hội của cả dòng họ người Raglai. 

Người Raglai quan niệm: để có được hạt lúa, trái bắp, sức khỏe, là nhờ có mưa, có nắng phải nhờ thần Yang, tổ tiên hỗ trợ. Cho nên, trước khi ăn hạt lúa mới, uống rượu cần, phải nhờ đến ơn trên. Phải mời thần Yang, thần sông, núi, ông bà, tổ tiên xuống hưởng lễ, tạ ơn trước khi mở cửa chòi lúa, bắp sử dụng.

Họ có thể tổ chức thường niên, hoặc 2 - 3 năm/lần. Nhưng nếu 5 - 7 năm mới tổ chức ăn đầu lúa sẽ phải làm lễ dựng nêu.

Đồng thời, khi chuẩn bị tổ chức nghi lễ, gia chủ sẽ đến ruộng tuốt 2 - 3 gùi lúa và ngắt một bó bông lúa mang về. Họ treo trên cột nhà nơi thờ phụng thần linh. Sau khi đem giã, nấu cơm mới, bà con sẽ tiến hành làm lễ ăn đầu lúa mới.

Cây vông đồng cao khoảng 4m được dùng làm nêu. Bốn nhánh túa ra từ thân cây nêu tượng trưng cho 4 cánh tay của thần hướng về 4 phương dạy cho con cháu người Raglai sản xuất, làm ăn. 

Thân nêu được gọt đẽo vuông vức mỗi cạnh khoảng 15cm, chia làm 9 tầng. Mỗi tầng gọt đẽo, sơn màu công phu. Màu đen tượng trưng cho đất, màu đỏ tương trưng cho trời. Trong ảnh là 2 cây nêu được dựng. Cây nêu lớn tượng trưng cho trời, cây nhỏ tượng trưng cho con dân Raglai.

Xung quanh hai cây nêu có rất nhiều vòng tròn làm bằng dây dang móc xích vào nhau giống như con cháu người Raglai đoàn kết

Đỏ là trời, tròn là đất, những nét chấm là ước nguyện của muôn dân gửi gắm cho một năm an lành. Khi dựng nêu, bà con Raglai phải làm lễ cúng báo tổ tiên, xin phép thần linh, chọn ngày tốt.

Lúa mới được đặt trên đỉnh nêu để cúng

Lễ vật cúng chuẩn bị đầy đủ

Dưới gốc nêu, rượu cần, một nhánh lúa và các mâm lễ với bát cơm mới, hoa quả, trầu, thuốc, trứng, một con gà luộc, cua. Tất cả sản vật cho một năm trồng cấy, sản xuất đều được bày lên dâng ơn trên

Mã la được úp xuống ngay ngắn dưới gốc nêu, hàm ý phải cho mã la "ăn trước" mới đánh mời ơn trên về dự.

Dưới gốc nêu linh thiên, bà con Raglai làm lễ ăn đầu lúa mới

Dân làng Raglai vui hội ăn đầu lúa mới trong tiếng mã la, tiếng kèn kuquat

Lâm Thanh/VOV4