VOV4.Sêdang - Tây Nguyên hiăng mot tung rơnó mê hngê. Maluâ ti mê, a Ea Kar, tơring kơpong peăng mâ hâi lo dêi kong pơlê Dak Lak xuân tô mơdrăng khăng khoăng, pro lối rơpâu ha loăng pêt tro răng hlâ, mâu hdrê loăng ki iâ hâi, môi tiah alâi, báu hiăng răng hlâ tâi tâng, ing mê, pro tơdjâk troh tơdroăng rêh kâ ối dêi kuăn pơlê.

Long têa Ea Bư, cheăm }ư\ Huê, tơring Ea Kar ai 500 rơpâu met kho#i têa, tôh tu\m ăm vâ chê 100 ha hdrê loăng pêt, tung mê ai 46 ha klâng péa rơnó. Kơtăn kố tơdế khế, têa a long Ea Bư hiăng xiâ. Vâ tôh ăm báu, 2 măng t^ng hdrối nah Tíu rak ngăn long rơchoâ têa Ea Kar hiăng pro tíu hrik têa tôh ăm báu. La kơdró têa ki kui kố xuân bu bê ăm vâ chê 20 ha klâng báu ki achê mê. Long Ea Bư hiăng xiâ troh a kơdó, têa xuân bu bê vâ hrik hbrâ kố tơ’nôm 1 troh 2 hâi nếo.

Mâu klâng báu ki hiăng châ mơdâ 2 khế tơdế, báu dế tung pơla vâ xiu la ôh tá ai têa mê báu chiâng tr^ng hlá. Pôa Võ Đức Danh, ai lối 2 ha tơnêi pêt hdrê loăng [ă pêi klâng achê long Ea Bư. Nôkố hiăng tâi têa tôh mê báu khăng ho\n, nôkố bu ‘nâi kơnôm to kong mêi tê.

‘’Tâng kong tô mơdrăng môi tiah nôkố mê poê xo báu bu châ dâng tơdế. Tâng ối tô mơdrăng khăng khoăng môi tiah kố nếo mê kô lu\p hên tâ. Tâi tâng mâu hdrê loăng pêt akố ôh ti xê krê to kơphế, mê sầu riêng, plâi [ơr xuân môi tiah há. La nôkố, tâng tối hrik tôh têa xuân ối châ iâ, kum châ ki lâi tro ki mê. Tung măng t^ng kố ai kong mêi mê kô kum dâng 50%, tâng kong ôh tá mêi mê kô tro lu\p tâi tâng’’.

Lối 1 rơpâu klâng báu rơnó xeăng têa a tơring Ea Kar, Dak Lak trâm kong tô, mơni kô ôh tá dâi le\m, thăm nếo kum răng hlâ tâi tâng

Pôa Phạm Duy Hùng, Kăn hnê ngăn Vi [an cheăm }ư\ Huê ăm ‘nâi, sap ing apoăng rơnó, khu kăn pơkuâ cheăm hiăng ‘nâi hdrối mâu tơdroăng ki xơpá ‘na tơdroăng ki ôh tá ai têa tôh ăm mâu hdrê loăng pêt mê hiăng mơhnhôk kuăn pơlê xúa têa tôh tiô túa ki kơd^ng. Nôkố têa kum ăm tơdroăng ki ôu kâ hum roh xuân u ối.

‘’A cheăm kố mê tơnêi klâng ai tâi tâng 200 ha. U ối cho mâu hdrê loăng ki ê, mê [ăng tơnêi ki mơdâ pêt dâng 2.200 ha. Nôkố, mê mâu long, rơchoâ pơrá ôh tá têa xếo mê túa pơkâ mơ’no têa xuân tơpá. Ki hên cho hnê tối mơhnhôk kuăn pơlê xúa mâu têa ki dế ai hlâu tung long, rơchoâ dêi mâu rơpo\ng hngêi [ă ‘mâi rơnêu mâu tơdroăng ki tôh rak ngăn kế tơmeăm ti lâi ăm tơtro vâ rak vế hdrê loăng pêt châ rêh. Laga, gá tơdjâk troh ki dâi le\m, [ăng tơnêi ki hên cho klâng báu tơku\m a Tứ Xuân, Tư Nghĩa [ă thôn Ea Cung [ă [uôn M’Riu tro tơdjâk hên ‘na [ăng klâng’’.

Kuăn pơlê rơtế [ă kơvâ ngăn rơchoâ, long têa dế xúa tíu vâ hrik têa u ối tôh ăm báu

Nôkố, ai 22 to long, rơchoâ dêi tơring Ea Kar têa bu ối 10 troh 50%. Tung mê athế riân troh long Ea Rớt. Long Ea Rớt gá kâi vâ tôh ăm 450 ha klâng mâu klâng kân rơdâ dêi cheăm }ư\ Elang, Ea Dê [ă 130 ha [ăng klâng ki ‘mâi pro long Krông {uk Hạ [ă ‘no têa ôu kâ hum roh ăm 1.200 rơpo\ng kuăn pơlê tung kơpong. Nôkố, a long Ea Rớt bu ối 15% têa tiô tơdroăng ki kơchuâ chêh. Tung pơla 10 troh 15 hâi nếo, têa a long kố kô xia troh a kơdó.

Hlo tơdroăng ôh tá tơniăn, kong tô ó, hâi lơ 6/8 kố nah, Vi [an hnê ngăn tơring Ea Kar hiăng pơkâ hlá mớ-ea ‘na tơdroăng ki mơdêk tăng têa vâ tôh ăm mâu kế tơmeăm tung rơnó mơdrăng [ă khía rơxăm hơnăm 2021. Tung mê, pơkâ thế [ơrô pêi chiâk deăng, Vi [an hnê ngăn mâu cheăm, mâu long, rơchoâ, tơku\m kui tah mâu trâp tíu ki têa châ hiu, hrik kơdât mâu tíu ki u ối têa vâ kum tôh ăm mâu hdrê loăng pêt.

Pôa Lê Đình Chiến, kăn pho\ hnê ngăn Vi [an tơring Ea Kar ăm ‘nâi:

‘’Klâng báu lối 1 rơpâu ha, tá hâi tối troh mâu hdrê loăng pêt ki ê. ‘Na hdrê loăng pêt rêm hơnăm mê nôkố a tơring Ea Kar cho hiăng khăng hlâ tâi tâng, tá hâi tối troh hdrê loăng pêt ton hơnăm gá tro tơdjâk troh ki dâi le\m, kơtốu plâi. ‘Na mâu kơxo# liăn vâ ‘no ăm tơdroăng rak ngăn ki hdrối tâ mâu khu mơdró kâ, mâu khu tơru\m mê athế xúa ivá tung tơring. Tơdrêng amê, tơring kô pro tơdâng tơ’mô vâ séa ngăn. Má môi cho pơkâ thế to\ng kum sap ing peăng kong pơlê, má péa sap ing tơring kô rak tơniăn ăm tơdroăng rêh ối, pôi tá ăm kuăn pơlê kơklêa.

Nôkố, mâu troăng hơlâ to\ng kum ăm tơdroăng ki kong tô mơdrăng khăng khoăng mê [ơrô pêi chiâk deăng dế séa ngăn [ă pơcháu ăm mâu cheăm, pơlê kân séa ngăn klâ xoăng tiô kơlo ki tro lu\p tâi tâng, mê nếo gá tro lu\p tơrêm tơdroăng ing mê ai túa pơkâ to\ng kum ăm mâu rơpo\ng kuăn pơlê’’.

          Lê Xuân Lãm chêh

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng