VOV4.Sêdang - Bu ối lối pa 1 khế ‘nôi kô troh hâi tâ phĭu pôk kăn Kuô̆k hô̆i ƀă Hô̆i đong hnê ngăn rêm râ. Vâ hbrâ rak tơniăn krê ƀă tơƀrê dêi rôh tâ phĭu kố, kong pơlê Dak Lak hiăng mơdêk ó khât tơdroăng cheăng hnê tối, pơtâng khĕn ƀă hên tơdroăng ki pêi pro phá tơ-ê dêi rơpó, malối tơdroăng ki hnê tối ƀă kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo a mâu tơring, cheăm ki hngế hngo.

Klêi chôu kâ hmê kơxêi, pôa Lò Khái Phụ, krâ pơlê, ối a thôn Ea Rớt, cheăm Čư Pui, tơring Krông Bông, kong pơlê Dak Lak rĕng xo dêi on tiê râng vâ lăm pôu mâu rơpŏng hngêi kuăn pơlê tung thôn hnê tối tơdroăng tâ phĭu. Dế tung rơnó lâk pôm loăng mê pôa thế prôk a kơxê măng mê nếo trâm kuăn pơlê. Rêm kơxê măng, pôa Phụ mơdoh chôu lăm pôu 4 troh 5 to hngêi hnê tối ăm kuăn pơlê ‘nâi ‘na tơdroăng tâ phĭu.

Vâi krâ nhŏng o tung thôn to kuăn ngo H’Mông mê mâu tơdroăng hnê tối xuân châ pôa Phụ hnê ƀă nâl H’Mông vâ kuăn pơlê hlê plĕng nhên:

(TĐ)“A xuân ai hnoăng cheăng hnê tối, mơhnhôk mâu ngoh o lăm tâ phĭu, rêm ngế xuân thế veăng tâ phĭu tŭm, xua mê cho luât dêi Tơnêi têa ƀă hnoăng cheăng dêi tơrêm ngế kuăn pơlê. Hnoăng cheăng hnê tối cho drêng hôp thôn mê a hnê tối, tâng rơpŏng hngêi ki lâi hâi teăm hlê mê a thế lăm pôu troh a hngêi hnê tối ăm vâi’’.

Mơngế ki cheăng a tíu mơ’no rơ’jiu cheăm hnê tối tơdroăng tâ phiŭ

Čư Pui cho cheăm kơpong hngế hngo dêi tơring Krông Bông, ai krâm hdroâng kuăn ngo rêh ối; ai hên thôn pơlê hơngế cheăm vâ chê 20km, troăng prôk xơpá. Xua mê, vâ tơniăn ăm kuăn pơlê châ ‘nâi mâu tơdroăng ‘na tâ phĭu hiăng vâ chê troh, khu ngăn ‘na tâ phĭu cheăm Čư Pui hiăng ai hên tuá ki vâ tơbleăng tơdroăng mê ăm kuăn pơlê.

Pôa Nguyễn Văn Tâm, Kăn hnê ngăn Vi ƀan cheăm Čư Pui ăm ‘nâi, rôh tâ phĭu drêng kố cheăm Čư Pui ai 10 tíu tâ phĭu ƀă kơxô̆ ki  kal thế tâ cho rah xo 30 ngế kăn hnê ngăn Hô̆i đong kuăn pơlê. Klêi 2 rôh hôp tơpui tơno hiăng chêh tŭm inâi 65 ngế ki lo tơbriât pro kăn ƀă xuân hiăng tơkŭm po klêi tơdroăng tơmâng xo hnê khĕn a tíu ki ối dêi mâu ngế lo tơbriât pro kăn vâ hbrâ tơdroăng po hôp roh má 3.

Tơdroăng hnê tối châ hnê tơchoâm ƀă tơdroăng mơđah hơdruê xuâng.

Cheăm xuân hiăng pê klêi hnoăng cheăng chêh inâi kuăn pơlê lăm tâ phĭu ƀă dâng 7 rơpâu 200 ngế kuăn pơlê kô veăng lăm tâ phĭu a 13 tôh tâ phĭu.

Tiô pôa Nguyễn Văn Tâm, troh nôkố, tơdroăng cheăng hbrâ ƀă po tâ phĭu xuân châ pêi pro tro tơdroăng pơkâ. Vâ ai tơdroăng mê, tơdroăng hnê tối ‘na tâ phĭu châ tơbleăng rêm hâi, ƀă ai veăng kum dêi krâ pơlê, kăn thôn ƀă mơngế ki kuăn pơlê pâ nhoăm tung pơlê.  

(TĐ 2)“Ƀă môi to cheăm ki ai krâm hdroâng kuăn ngo ƀă tơdroăng rêh ối tung pơlê cheăm ôh tá tơkŭm hên môi tíu, vâ tơdroăng hnê tối tơtro ƀă cheăm tơring mê ngin pêi pro hên tơdroăng. Tơdroăng hnê tối châ tơƀrê má môi cho tối pơtâng a kơpong kuăn pơlê ối, a mâu tíu ai kuăn pơlê rêh ối hên. Ngin ăm mâu rơxế krâ loa prôk pơtâng a kơpong kuăn pơlê ối hnê tối ăm kuăn pơlê. Má péa, ing mâu hnoăng cheăng dêi krâ pơlê, kăn pơlê, kăn thôn, mâu ngế ki kuăn pơlê pâ nhoăm, mâu ƀok, mâu ngế cheăng ‘na tơdroăng khôp mê vâi kum veăng hnê tối tơƀrê há’’.

Pano, ap-phích, ƀăng rôl châ krâ, kơtúa a hên kơpong a mâu thôn, pơlê

Môi tiah mê, a cheăm Yang Reh, tơring Krông Bông, kong pơlê Dak Lak tơdroăng hnê tối ‘na tâ phĭu châ mơdêk. Pôa Y Mui Niê, kăn pơlê Yang Reh, cheăm Yang Reh tối, tung pơlê ai 4 tiú krâ ‘măn loa ki ôh tá ai kơxái, rêm hâi mơ’no tơbleăng, hnê tối tơdroăng tâ phĭu ăm kuăn pơlê ‘nâi. Pakĭng mê, kăn ƀô̆ ngăn ‘na mơhno túa lĕm tro- tơdroăng nếo ai dêi cheăm rêm hâi hnê tối tơchôam ‘na hneăng tâ phĭu tung mâu roh hôp ăm pơlê; mơhnhôk kuăn pơlê, rêm ngế tung rơpŏng hngêi ki dế lăm pêi cheăng hơngế troh hâi lơ 23/5 la ngiâ kô ah thế vêh a pơlê vâ lăm tâ phĭu.    

(TĐ3)“Kuăn pơlê ‘nâi mâu tơdroăng ‘na luât xuân kơnôm ing ai Rơ’jiu mơ’no rêm hâi a kơxo má ƀă a peăng kơxêi, tung pơlê ai 4 to loa mơ’no. Tuá hnê ki má péa cho ƀă áp-phích, klêi mê trâm kuăn pơlê tơpui tối. La ngiâ kô ah tâ phĭu rah xo kăn Hô̆i đong hnê ngăn kuăn pơlê mê xuân pêi pro, hbrâ vâ lăm tâ phĭu vâ rah xo mâu ngế ki ai tuăn mơno lĕm rơkê khât vâ pêi cheăng teăng mâ, kum ăm kuăn pơlê”.

Tiô pôa Bùi Duy Thích, Kăn hnê ngăn Vi ƀan Măt trâ̆n tơnêi têa Việt Nam tơring Krông Bông, lâp tung tơring ai 25 hdroâng kuăn ngo rơtế rêh ối ƀă, tung mê ai 40% cho kuăn ngo. Xua mê, vâ hneăng tâ phĭu châ tơniăn, pakĭng hnê tối ƀă pano, áp-phích , ƀăng-rôl, tơring hiăng in mâu ƀâng, điah hnê tối tơdroăng tâ phĭu pơtroh ăm Vi ƀan hnê ngăn kuăn pơlê a 14 to cheăm, pơlê kân.

Tíu mơ’no rơ’jiu, um tơvi mơ’no ƀă péa nâl Xuăn ƀă Rơđế, hnê rêm hâi ‘na tơdroăng tâ phĭu. Troh nôkố, mâu tơdroăng tâ phĭu xuân châ tơbleăng tro tơdroăng, tro inâi mâu ngế vâ lo tơbriât pro kăn ƀă tơkŭm po hneăng hôp roh má 3.

(TĐ4) “Ngin hiăng tơkŭm po tơmâng xo tơdroăng veăng hnê tối dêi kuăn pơlê a 140 to thôn, pơlê, tôh kơphô̆ ƀă 87 ngế lo tơbriât râ tơring ƀă 666 ngế lo briât râ cheăm. Măt trâ̆n rêm râ xuân dế tơkŭm mâu tơdroăng ki veăng hnê tối vâ pêi tơtro a hneăng hôp roh má 3. Nôkố tung tơring tâi tâng mâu tíu mơ’no rơ’jíu dêi cheăm xuân hiăng mơ’no rêm hâi ‘na tơdroăng tâ phĭu, mơ’no tung mâu hâi hôp dêi thôn pơlê, tôh kơphô̆. Mâu khu tơrŭm cheăng, khu grup xuân hiăng hnê há tơdroăng tâ phĭu rah xo kăn Kuŏk hô̆i ƀă kăn hnê ngăn Hô̆i đong kuăn pơlê rêm râ’’.

A rôh tâ phĭu drêng kố, kong pơlê Dak Lak ai 20 tíu tơkŭm tâ phĭu xing xoăng tâ tiô kơ tơring, pơlê kong krâm, ƀă pơlê kong kơdrâm. Ki pá dêi kong pơlê xua tơnêi kân rơdâ, krâm kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo, hên kơpong ki ối xơpá tung tơdroăng vâ châ ‘nâi mâu tơdroăng nếo ai. Xua mê, vâ tơniăn tro tiô tuăn kuăn pơlê pói vâ ƀă klêi tơniăn hneăng tâ phĭu rah xo kăn Kuô̆k hô̆i hneăng 15 ƀă kăn hnê ngăn Hô̆i đong kuăn pơlê rêm râ hneăng hơnăm 2021-2026, Dak Lak dế mơdêk hnê tối hên tơdroăng; malối hnê tơdroăng tâ phĭu rah xo kăn kơpong hngế hngo, kơpong hdroâng kuăn ngo.

H’Xíu H’Mok chêh

Gương tơplôu ƀă tơbleăng