Sap ing roh hriâm a hngêi trung, Nguyễn Thế Hạnh a thôn 8, cheăm }ư\ Êbur, pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak hiăng ai tuăn tơmiât kô chiâng môi ngế kuăn pơlê ki pêi chiâk pêi deăng rơkê ple\ng tung tơdroăng ki xúa khoa hok – kih thuât vâ pro chiâng ai mâu kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng krúa kum ăm mâu ngế ki roê xúa hmiân tuăn.

Hơnăm 2012, klêi kơ’nâi hriâm kơvâ pêi pêt kế tơmeăm, hngêi trung Đăi hok Nông lâm pơlê kong kân Hồ Chí Minh, kih sư Nguyễn Thế Hạnh hiăng pâ pêi cheăng a mâu ko\ng ti tơru\m cheăng [ă Nhuk tung kơvâ pêi chiâk deăng.

Klêi 5 hơnăm rơkê hriâm [ối tơdroăng ki rơkê ple\ng, ngoh pơkâ mung 1 ha 5 sào tơnêi pêt kơchâi krúa tiô pơkâ VietGAP a pơlê tơná. Troh nôkố, tíu pêt kơchâi kố hiăng kum ăm ngoh rêm khế châ 600 kg kơchâi, tung mê, ai tu\m túa kơchâi, môi tiah: kơchâi xú ho\m, hơlât, plôu, póu, kơchâi hơpê, rơpeăng xăng, ka rôt [ă hên kơchâi ki ê hía, châ xo liăn laih rêm khế dâng 25 rơtuh liăn.

Ngoh Nguyễn Thế Hạnh ăm ‘nâi, kô pơtối po rơdâ [ăng tơnêi pêt tung la ngiâ.

‘’Á hlo kơchâi krúa a kong pơlê pin ối iâ, tơdroăng ki rơhêng vâ dêi á cho po rơdâ tíu ki pêt kơchâi krúa vâ tê ăm mâu hngêi trung hriâm vâ mâu vâi o châ xúa mâu kơchâi krúa.

Tung la ngiâ ah, á kô mơ-eăm rak vế tơniăn ki dâi le\m 1 ha 5 sào tơnêi pêt kơchâi kố klêi mê kô mơdêk [ăng tơnêi tâk troh a 2 ha’’.

Dế ai tơdroăng cheăng tung [ơrô cheăng tơniăn a pơlê kong kân Hồ Chí Minh, la hơnăm nah, nâ Nguyễn Thị Hồng Nha hiăng pơkâ vêh dêi a pơlê vâ mơjiâng tíu ki pêt, tê mơdró kơchâi krúa a cheăm Ea Na, tơring Krông Ana, kong pơlê Dak Lak.

Nâ Nhi ăm ‘nâi, a cheăm Ea Na hên rơpo\ng hiăng hmâ [ă tơdroăng cheăng pêt kơchâi, laga, ki hên cho pêt tiô túa hmâ mê ôh tá dâi le\m, gá ối tơdjâk hên troh kong prâi.

Vâ kơdroh mâu tơdroăng ki mê, tíu tê mơdró kơchâi krúa dêi nâ Nguyễn Thị Hồng Nhi châ po tê, vâ hnê kih thuât pêt kơchâi tung kơ’lo, [ă pêt kơchâi a tơnêi tiô túa ki nếo xúa mâu tơdroăng ki rơkê ple\ng tung pêi chiâk deăng.

‘’Rơpo\ng á cho rơpo\ng pêi chiâk deăng, mê á tơmiât tiah lâi pin athế lo troh a mâu pơlê kong kân vâ pêi cheăng, tiah lâi pin ôh tá pêi cheăng a pơlê xiâm tơná.

Á hlo Dak Lak ki hên cho pêt kế tơmeăm mâu hdrê loăng ki ton hơnăm, la á rơhêng vâ ai môi troăng prôk ki nếo ki a mâu pơlê kong kân vâi hiăng pêi, tiah mê ti lâi pin ôh tá xúa vêh kơpong pơlê xiâm tơná.

Ki khât gá, ôh ti xê vâi ôh tá ai tơdroăng vâ pêi mê drêng ‘nâ vâi ôh tá châ hriâm mâu túa pơkâ ki nếo. Á tơmiât môi tiah mê, mê á pơkâ pêi’’.

Xông kân a cheăm tơkăng kong Ya Tmôt, tơring Ea Súp, tơnêi ôh tá le\m, kong prâi tô, ôh tá tơniăn ăm tơdroăng ki pêt mâu hdrê loăng, ngoh  Nguyễn Quốc Cường hiăng mơnúa pêi hên tơdroăng cheăng ki tơ-ê dêi rơpó, sap ing vê rơxế troh ngế ki tê [aoh hiêm la pêi lo liăn ôh tá tơniăn.

Mơ’nui hơnăm 2015, drêng châ Khu pơkuâ ngăn Đoân droh rơtăm tơring Ea Súp ăm lăm tí tăng ngăn túa pơkâ pêt kơxêt a tơring Krông Ana, ngoh Cường kho\m mơ-eăm rah xo tơdroăng cheăng pêt kơxêt hrái báu tung hngêi mơnhông mơdêk cheăng kâ.

Ki xiâm dêi túa pêi kố cho ôh tá tơdjâk klâi troh kong prâi, tơtro [ă kong prâi [ă ki hngiâm kơchoh, kum ăm kơxêt xông kân le\m, châ hên. Luâ tâ mê nếo, kế tơmeăm ki pro kơxêt hrái báu a Ea Súp kố gá hên, kơxêt cho kế tơmeăm kâ ki krúa châ hên mâu ngế xúa rơhêng vâ roê kâ.

Troh nôkố, ngoh Cường hiăng ai 400 met karê hngêi ki pêt kơxêt, châ xo liăn rêm khế sap ing 3 troh 4 rơtuh 500 rơpâu liăn.

‘’Nôkố kơxêt kố tá hâi teăm hên, ki hên ki kơxêt ki ối drêh, [ă tơdroăng ki tơmiât troh tung la ngiâ drêng mâu ngế ki tơru\m cheăng hiăng hên ah mê kô pêi pro troh tơdroăng ki pro kơxêt ki têng khăng.

Nôkố kơxo# kơxêt ki châ tê tung kơchơ tê mơdró tá hâi hên [ă tá hâi teăm bê, [ă yă tê tơniăn, sap ing ing 60 troh 80 rơpâu liăn môi kg ngăn tiô kơ rôh, rơnó, [ă kơxo# kơxêt ki tê a Dak Lak xuân ối hên’’.

{ă ivá hơnăm ối nếo, rơhêng vâ [ă tơdroăng ki hriâm [ối, khên tơmiât khên pêi, ‘nâi mơdêk mâu tơdroăng ki rơkê ple\ng tung tơdroăng ki ai khât, hên droh rơtăm a Dak Lak hiăng khên tơnôu ‘no liăn cheăng tung mâu kơvâ pêi chiâk deăng krúa.

Kố cho tơdroăng ki ai hlâu, ki ó rơdêi dêi kong pơlê kal châ mơdêk, ôh ti xê pơkâ tơleăng tơdroăng cheăng, mơdêk pêi lo liăn mê ối pro ai kế tơmeăm kâ krúa ăm mâu ngế ki roê xúa.

            Hương Lý chêh

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng