Tíu pôh gât [a\ kơchâ hmố  achê hngêi kuăn pơlê 

A kơxo má rơnó tô, kong tô le\m laga a [uôn Mlớt, cheăm Ea Bông, tơring Krông Ana, kong pơlê Dak Lak xuân tá hâi bâ xua to mâu ngôi, kơtâk ing mâu tíu prâu gât.

Nâ H’Loa {krông, hdroâng kuăn ngo Rơđế, ối a [uôn Mlớt tối ăm ‘nâi, vâ chê chât hơnăm kố, hâi ki lâi rơpo\ng xuân tro hrik xêh ngôi, kơtâk ing tíu mơjiâng prâu gât, ôh tá kâi ối. Loăng plâi tung kơdrum xuân tơdjâk, tá priât xuân ôh tá kâi vâ xông kân.

Troăng kân drô thôn to kơtâk tơnêi kơlung kơlăng xua rơxế pơto tơnêi hneăng vâ mơjiâng pro gât

‘’Ngôi kơtâk ing kơchâ hmốu dêi tíu mơjiâng prâu gât kơneăng kơlung kơlăng, krêa a mâu xiâm loăng kơphế, pro kơphế ôh tá chiâng vâ tơpo reăng, thăm nếo priât pêt xuân ôh tá kâi xông kân. {a\ tíu rêh ối dêi vâi krâ tro ‘mêi ó, vâi krâ châi tamo, êi xôu hên ‘nâng’’.

Tơdroăng pêi cheăng dêi mâu tíu mơjiâng prâu gât a tơring Krông Ana ôh tá xê to tơdjâk troh loăng plâi mê ối tơdjâk troh ivá, tơdroăng rêh ối rêm hâi, rơxế pơto tơnêi hneăn ing klâng chiâk troh a tíu mơjiâng prâu gât, klêi mê pơto gât lăm tê, pro kơtâk kơneăng ó drô troăng kân 2, kơpong tơkâ hluâ cheăm Ea Bông. Nâ Lê Thị Loan, ngế pơkuâ tê mơdró kế tơmeăm khoăng a [uôn Mlớt, cheăm Ea Bông, tối ăm ‘nâi:

‘’Á tê a kố hiăng hên hơnăm kố, rêm roh mot tung rơnó tô khăng khoăng rơxế vâi pơto tơnêi, pơto gât kơtâu hluâ kơtâk kơneăng mot tung hngêi krêa a tâi tâng kế tơmeăm khoăng. Rơpo\ng thế kl^ng péa plâ hâi, laga kơtâk xuân ối châ mot, môi hâi xut hngêi hên xôh tơbrêi ‘nâng, thăm nếo kơtâk a tíu mơjiâng pro gât kơneăng mot tung hngêi chiâng êi krôk plâ hơnăm. Pói vâ mâu khu râ, kơvâ cheăng re\ng kum ăm kuăn pơlê ngin pêi cheăng [a\ khu mơjiâng pro gât, lôi tiah kố kuăn pơlê pá ‘nâng’’.

Tiô xêo ngăn dêi kơvâ cheăng, tung tơring Krông Ana, kong pơlê Dak Lak ai vâ chê 100 tíu mơjiâng prâu gât, [a\ lối 250 tíu pôh gât, mơjiâng pro rêm hơnăm châ 250 rơtuh pu\m gât. Mâu tíu mơjiâng prâu gât ki hên a 3 to cheăm, mê cho: Ea Bông, Bình Hòa [a\ pơlê kân {uôn Trấp. Tâi tâng mâu tíu mơjiâng prâu gât a kố pơrá pêi [a\ ko\ng xúa hdréa [a\ kơchâ hmốu, xua mê trếo ki mơ’no lo pá kong, ngôi, kơtâk pro ‘mêi kong prâi, tơnêi tíu ó khât, tơdjâk troh ivá, tơdroăng rêh ối [a\ pêi chiâk deăng, tê mơdró.

Pôa Nguyễn Xuân Khu, Kăn hnê ngăn Vi [an cheăm Ea Bông, tơring Krông Ana tối ăm ‘nâi, xua tơdroăng prâu gât kố pro ‘mêi kong prâi, tơdjâk troh tơdroăng vâ pêi klêi hnoăng cheăng mơjiâng thôn pơlê nếo dêi cheăm. Troh nôkố, cheăm hiăng kêi đeăng 12/19 túa pơkâ cheăng; tung 7 túa pêi ki tá hâi kêi đeăng mê cho kong prâi cho tơdroăng ki pá vâ châ ‘mâi rơnêu.

‘’ ‘Na kong prâi, tơnêi tíu tung pơlê, mê cheăm trâm pá puât má môi xua tung cheăm ai 41 tíu mơjiâng prâu gât [a\ dâng 165 tíu pôh gât  dế pêi cheăng. Tung pơla kố nah, Vi [an kong pơlê hiăng ai mơ-éa hnê mơhno pơtê tơdroăng chiâ xo tơnêi hneăn vâ prâu gât, mâu tíu mơjiâng pro gât bu pôh tơnêi ki hiăng chiâng hdrối nah tê, hiăng tâi mê pơtê [a\ tơkôm troăng hơlâ nếo dêi Tơnêi têa’’.

Maluâ Vi [an kong pơlê Dak Lak hiăng ai pơkâ sap khế 12 hơnăm 2014, pơtê tơdroăng mơjiâng prâu gât [a\ pôh tơnêi hneăn ki pro [a\ ko\ng a kong pơlê, laga tơdroăng kố xuân u ối. Tiah mê tiô troăng pêi dêi Vi [an kong pơlê Dak Lak pơkâ mơ’no, mê troh hơnăm 2020, mâu tíu mơjiâng gât ki pro ‘mêi kong prâi nếo kêi đeăng tơdroăng hơ’lêh mơjiâng pro gât ôh tá pôh [ă hdréa, kơchâ.

Tiah mê, ki vâ iâ 3 hơnăm nếo, mâu tíu mơjiâng prâu gât [a\ ko\ng kô hơ’lêh nếo, tơdroăng prâu gât xuân ối pêi cheăng [a\ mâu tíu mơjiâng prâu gât xúa on ing kơchâ hmốu, hdréa xuân pơtối u ối, [a\ pơtối pro ‘mêi kong prâi. Tơdroăng kố ôh tá xê to tơdjâk troh mâu túa pơkâ mơjiâng thôn pơlê nếo mê ối tơdjâk troh kong prâi, tíu  rêh ối [a\ pêi chiâk deăng dêi kuăn pơlê./.

Tuấn Long chêh

A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng