VOV4.Sêdang - {ă tơdroăng pơkâ xăm kơtiê krá ton pơla hơnăm 2016 – 2020, kong pơlê Dak Lak tơku\m tơbleăng mâu tơdroăng tơkêa dêi Tơdroăng pơkâ tơnêi têa xăm kơtiê pơla hơnăm 2016-2020 tiô Pơkâ kơxo# 1722/QT-TTg. Tâi tâng kơxo# liăn vâ dêi kong pơlê Dak Lak tung pơla kố dâng 4 rơpâu rơtal liăn, tung mê, kơxo# liăn pêi mâu tơdroăng tơkêa bro dêi tơdroăng Pơkâ tơnêi têa xăm kơtiê krá ton dâng 1 rơpâu rơtal liăn. Kơnôm tơbleăng pêi tơ-[rê mâu tơdroăng, tơdroăng tơkêa bro, mê tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê kuăn ngo tung kong pơlê châ hơ’leh tơ-[rê.

Châ ối tung hngêi le\m cho tơdroăng ki phiu ro kân má môi [ă rơpo\ng hngêi jâ H’Ri {krông (kuăn ngo Rơđế)  ối a buôn Jắt A, cheăm Ea Hiu, tơring Krông Păc\, kong pơlê Dak Lak. Koh ai tiah kố, tiô jâ mê cho môi todroăng kơ dôu mơ-eăm khât dêi rơpo\ng hngêi, tơdrêng [ă tơdroăng veăng tơmâng, pro tơ’lêi hlâu ing mâu luât pơkâ dêi Đảng [ă tơnêi têa ‘măn ăm hdroâng kuăn ngo. Mơhno ăm hlo nhên mâu tơdroăng xăm kơtiê krá ton tiô tơdroăng 167, veăng kum  mơjiâng pro hngêi ăm mâu ngế kơtiê, tơdroăng 135 kơjo kum [ă mơnhông mơdêk pêi chiâk [ă tơdroăng ăm păn ro kơdrâi vâ ai kuăn.

Jâ H’Ri {krông tối, kơnôm mâu luât pơkâ mê, tơdroăng rêh ối dêi rơpo\ng hngêi môi tiah vâi krâ nho\ng o tung pơlê hiăng tơ-[rê tâ hdrối nah.

‘’Tung mâu hơnăm hdrối kô hía nah, Đảng [ă Tơnêi têa hiăng tơmâng to\ng kum, pro tơ’lêi ‘na tơdroăng kum mâu rơpo\ng kơtiê, rơpo\ng vâ chê kơtiê. Mê cho ăm păn ro, châ ăm mung liăn hngêi rak liăn kum mâu kơtiê vâ mơnhông cheăng kâ; tơdroăng rêh ối châ  hơ’leh tơ-[rê tâ hdrối drêng hiăng châ xúa tơdroăng to\ng kum. Mê cho rơpo\ng hngêi châ mung liăn dêi hngêi rak liăn  kum mâu kơtiê vâ ai liăn pêt kơphế, loăng plâi sầu riêng, plâi bơr. 

Tơdroăng rêh ối dêi rơpo\ng hngêi hiăng châ hơ’leh hên tâng vâ pơchông [ă hdrối nah, drêng ôh tá châ mung liăn dêi hngêi rak liăn. Pơlê pơla, mâu rơpo\ng nho\ng o tung pơlê hiăng hơ’leh phá tơ-ê há, hên mâu rơpo\ng hiăng châ hluăn kơtiê, vâ chê kơtiê; môi tiah rơpo\ng pôa Y Táo hiăng hluăn ing vâ chê kơtiê, châ mung liăn hngêi rak liăn vâ mơnhông cheăng kâ. Ai dâng 5,6 rơpo\ng hiăng  châ hluăn kơtiê lăm mung liăn hngêi râk liăn vâ ‘no pêt kơphế, rôe phon rơvât loăng plâi, pak^ng mê, kuăn pơlê xuân hiăng ‘nâi xúa khoa hok kih thuât tung pêi chiâk rak ngăn loăng plâi, mê nôkố kuăn pơlê hiăng ai hngêi le\m, tơtô tâ tâng vâ pơchông [ă mâu hơnăm hdrối’’.

Ea Hiu cho cheăm kơpong hngế hngo dêi tơring Krông Păc, kong pơkê Dak Lak. Tơdrêng [ă mơngế Rơđế, akố ối ai 6 to pơlê nếo dêi mơngế Vân Kiều (pin hmâ tối Bru). Kuăn pơlê akố xuân châ xúa luât pơkâ to\ng kum dêi Đảng [ă Tơnêi têa ăm hdroâng kuăn ngo. Jâ Mó Măng mơngế (kuăn ngo Vân Kiều ki pin hmâ tối Bru) ối a pơlê Tà Râu ăm ‘nâi, rơpo\ng hngêi ai 7 sao klâng, păn 9 to chu kăn, 2 to ro, păn tơ’nôm í vâ mơnhông tung rêh ối. Kơnôm châ mung liăn ing hngêi rak liăn, mê rơpo\ng hngêi jâ ai liăn vâ ‘no pêi cheăng păn ro chu í mơnhông mơdêk rêh ối tung rơpo\ng hngêi. Tơdroăng rêh ối tơniăn, rơpo\ng hngêi tơmâng khât ăm dêi kuăn ‘ne\ng châ lăm hriâm.

‘’Mơnê luât pơkâ to\ng kum dêi Đảng [ă Tơnêi têa pơkâ ăm kuăn ngo, tung mê mơngế Vân Kiều. Châ mung liăn vâ pêi chiâk, păn ro chu í. Hên rơpo\ng hngêi tung pơlê xuân hiăng châ kum pro hngêi. Kơnôm ai Đảng,  Tơnêi têa tơmâng to\ng kum mê kuăn ‘ne\ng xuân châ lăm hriâm troh tui lui . Môi tiah rơpo\ng hngêi a troh nôkố tu\m 2 ngế kuăn xuân châ hriâm troh râ má pái’’.

Tiô tối tơbleăng dêi Vi [an Ea Hiu, tơring Krông Păc, hơnăm 2019 ai 25 rơpo\ng kuăn ngo rêh ối châ kơjo kum mơjiâng pro hngêi tiô tơdroăng 167, Tơdroăng kơxo# 135 kơjo kum 226 rơtuh liăn ăm 14 rơpo\ng a 8 to thôn vâ kuăn pơlê ‘no liăn pêi cheăng kâ, 12 rơpo\ng châ kơjo kum ăm ro kơdrâi vâ păn [ă tâi tâng kơxo# liăn 200 rơtuh. Tung hơnăm 2020, cheăm tơbleăng 3 tơdroăng tơkêa mơnhông mơdêk pêi chiâk, păn ro a 8 to pơlê kuăn ngo, [ă tâi tâng kơxo# liăn 840 rơtuh liăn. Troh nôkố, tâi tâng kơxo# liăn ăm mung ing hngêi rak liăn tung cheăm châ lối 25 rơtal liăn, kum kuăn pơlê ai liăn ‘no pêi cheăng kâ vâ châ tơ-[rê.

Pak^ng mê, cheăm xuân tơmâng troh luât pơkâ ăm mâu ngế ki kuăn pơlê pâ nhoăm. Pôa Y Tâm K[uôr ối a pơlê Jắt B ăm ‘nâi: Pak^ng lăm pôu, hơlêm tung mâu hâi leh Têt, rêm hơnăm, mâu kăn [ă kơvâ cheăng akố xuân po lâm hnê ăm kuăn pơlê hlê ple\ng, tơku\m po rôh ăm mâu ngế ki kuăn pơlê pâ nhoăm lăm hyô ngăn hên tíu vâ hriâm túa pêi cheăng.

‘’Đảng tơnêi têa xuân tơmâng khât tâ troh mâu ngế kuăn pơlê pâ nhoăm [ă tơdroăng tơku\m po đi đo mâu rôh hnê hriâm vâ mâu ngế ki mê hlê ple\ng hên tâ mâu troăng hơlâ dêi Đảng, luât tơnêi têa. Ing mâu rôh hriâm mê vâi kố ‘nâi hlê ai troăng vâ hnê ăm kuăn pơlê ‘na luât dêi tơnêi têa tung mâu hơnăm la ngiâ ing mê tâi tâng kuăn pơlê kô hlê [ă pêi pro tro mâu pơkâ tiô troăng hơlâ, luât pơkâ dêi tơnêi têa’’.

Troh a cheăng kơpong hngế hngo kơtiê xahpá Ea Hiu, tơring Krông Păc, kong pơlê Dak Lak a mơ’nui hơnăm 2020 tơdroăng ki tơ’lêi hlo cho mâu tơmeăm khoăng mơjiâng pro hiăng le\m, ai troăng prôk po rơdâ troh a mâu pơlê dêi hdroâng kuăn ngo. Tâi tâng mâu rơpo\ng kuăn pơlê hiăng ai on tơhrik tơnêi têa. Hngêi trung râ rêm râ hiăng châ mơjiâng pro le\m. Tơdroăng rêh ối dêi mâu kuăn pơlê a kố hiăng hơ’lêh pá tơ ê.

Tiô Vi [an tơring Krông Pa], kong pơlê Dak Lak, hneăng hơnăm 2016 – 2020, tâi tâng kơxo# liăn pêi pro Tơdroăng pơkâ xiâm tơnêi têa kơdroh kơtiê krá tơniăn cho lối 30,5 rơtal liăn, tung mê liăn ngân Tơnêi têa lối 26,4 rơtal liăn, liăn ngân kong pơlê to\ng kum mâu túa pêi kơdroh kơtiê krá tơniăn a mâu cheăm pá puât [a\ pá puât ó ‘nâng 4,1 rơtal liăn. Ing kơxo# liăn kố, khu râ kăn pơkuâ [a\ kuăn pơlê lâp tơring hiăng mơ-eăm pêi pro mâu túa pêi, tơdroăng tơkêa bro kơdroh kơtiê krá tơniăn môi tiah: păn ro kăn, păn pu pái kăn, to\ng kum mơnhông mơdêk pêi kâ, tăng hên troăng pêi kâ [a\ po rơdâ túa pêi kơdroh kơtiê…

Kơnôm mê, kơxo# rơpo\ng kơtiê tung tơring kơdroh lối 3%/hơnăm. Hneăng hơnăm 2021 – 2025 tơring Krông Pa\] mơ-eăm pêi pro kơdroh kơtiê rơpo\ng kơtiê rêm hơnăm sap ing 2 – 2,5%/hơnăm. Kơ’nâi kố cho roh tơpui tơno [a\ pôa Y Thi Niê – Pho\ pơkuâ [ơrô Hdroâng mơngế tơring Krông Pa\] ‘na tơdroăng kố:

-Ahdrối, pâ tơbleăng tối vâ vâi krâ nho\ng o [a\ pú hmâ tơmâng rơ’jíu vâ ‘nâi ‘na tơdroăng rêh ối dêi mơngế hdroâng kuăn ngo tung tơring Krông Pa\].

Pôa Y Thi Niê: ‘’Tơring Krông Pa\] cho tơring ai hên mơngế Rơđế rêh ối, [a\ kố xuân cho tơring ai hên hdroâng mơngế nho\ng o rêh ối, tâi tâng ai 23 hdroâng mơngế nho\ng o rêh ối. ‘Na tơdroăng cheăng kâ, Krông Pa\] xuân cho môi tơring dế mơnhông mơdêk; tơdroăng rêh ối dêi mơngế Rơđế, mơngế Jarai, M’nông, Rơteăng, Tày, Nùng [a\ hên hdroâng kuăn ngo ki ê tung tơring Krông Pa\] rế hía rế xông tơtêk, pêi pro tơtro troăng hơlâ dêi Đảng, tơnêi têa, [a\ pơkâ xiâm mơnhông mơdêk cheăng kâ, tơdroăng rêh ối rế hía rế xông tơtêk [a\ mơnhông mơdêk.

Rơpo\ng ai tơdroăng rêh ối kro mơdro\ng tung tơring nôkố xuân rế hên [a\ ki rơhêng vâ tối kơxo# rơpo\ng kro mơdro\ng cho mơngế hdroâng kuăn ngo xuân hên vâi mơ-eăm cheăng kâ, ‘nâi xúa khoa hok kih thuât tung pêi kâ, hlê ple\ng [a\ pêi pro troăng hơlâ hnê mơhno dêi tơnêi têa.

-Ô pôa, vâ ai tơdroăng rêh ối môi tiah hâi kố, pak^ng tơdroăng mơ-eăm dêi vâi krâ, mê mâu troăng hơlâ to\ng kum hdroâng mơngế a tơring châ po rơdâ pêi pro môi tiah lâi?

Pôa Y Thi Niê: ‘’A tơring Krông Pa\], tâi tâng mâu tơdroăng pơkâ xiâm tơnêi têa môi tiah tơdroăng 135 rôe kơpôu, ro, chu, í, rôe hdrê loăng plâi, klêi mê, mâu tơdroăng pêi, tiô pơkâ 2085, tơdroăng 102, ngế ki vâi krâ hdroâng kuăn ngo nhuo#m pâ loi tơngah tiô pơkâ 12, klêi mê troăng hơlâ pro tơ’lêi hlâu châ mung liăn ngân xúa liăn ki mê vâ mơ’no liăn cheăng mơnhông mơdêk cheăng kâ rơpo\ng. Tơdroăng mơ’no liăn to\ng kum dêi tơnêi têa pêi pro tơdroăng 135 vâ mơjiâng pro troăng, mơjiâng thôn pơlê nếo kuăn pơlê xuân châ pơxúa hên, pơtih păn kơpôu ro, klêi kơ’nâi to lâi hơnăm kơpôu ro gá ai kuăn. Tơdroăng 102 mê mơ’no liăn cheăng rôe hdrê báu, kế dâ têa, klôh têa tơku\m, djâ pơxúa hên ăm vâi krâ.

Vâi krâ tung tơring phiu ro drêng ai tơdroăng mơ’no liăn cheăng dêi Tơnêi têa vâ kơdroh tơdroăng pá puât, kơtiê; Ki rơhêng vâ tối nôkố, vâi krâ nho\ng o kal liăn mung kơjo liăn rơkâ tâ [a\ hâi khế mung xuân hên tâ vâ kuăn pơlê păn mơnăn mơnôa, pêt tơmeăm khoăng, che\m mơ’rêh kuăn ‘ne\ng hriâm [a\ mơnhông mơdêk cheăng kâ’’.

-Pak^ng mơ’no liăn mơjiâng pro hngêi trăng, troăng klông, liăn ngân, khoa hok kih thuât vâ vâi krâ nho\ng o mơnhông mơdêk pêi kâ, tung tơdroăng pêi pro troăng hơlâ kum hdroâng mơngế a tơring, hnoăng dêi mơngế kuăn pơlê loi tơngah châ mơhno môi tiah lâi, ô pôa?

Pôa Y Thi Niê: ‘’Tơring Krông Pa\] ai tâi tâng 103 ngế kuăn pơlê loi tơngah nhuo#m pâ. Tung rêm pơlê, rêm thôn pơrá ai môi ngế krâ pơlê, cho ngế kuăn pơlê loi tơngah tung pơlê pơla mâu hdroâng kuăn ngo tiô pơkâ 12. Vâi cho mâu ngế ki tơdjêp, pơtâng tối, tơbleăng troăng hơlâ dêi Đảng, tơnêi têa ăm kuăn pơlê a mâu pơlê vâ vâi kô hlê ple\ng nhên [a\ pêi pro vâ pơlê rế hía rế mơnhông mơdêk tâ; pơchân kuăn pơlê ôh tá tơmâng mơngế ‘mêi, mâu ngế ki tơtrâ. Pak^ng mê, mâu ngế ki loi tơngah xuân pâ thế tơku\m po mâu roh hnê mơhno, ai to\ng kum liăn têa kơxa\ng vâ pêi cheăng châ tơ-[rê tâ nếo.

Mâu ngế ki kuăn pơlê loi tơngah tung pơlê pơla mâu hdroâng kuăn ngo cho mâu ngế krâ pơlê đi đo châ tâi tâng kuăn pơlê loi tơngah, pơlê tơmâng tiô. Pak^ng mê vâi ối cho mơngế kum mơjiâng khu ru\m môi tuăn hdroâng mơngế; rêh ối ‘nâi kum dêi pó, ai tiah mê pin nếo pêi pro tơtro mâu tơdroăng tung pơlê, mơjiâng hngêi ăm mâu rơpo\ng kơtiê, rơpo\ng pá puât. Xua mê mâu ngế ki kuăn pơlê loi tơngah tung pơlê pơla mâu hdroâng kuăn ngo ai hnoăng kal khât tung pơlê tung tâi tâng mâu kơvâ cheăng’’.

Ô pôa, nếo achê kố, Chin phuh hiăng ai Pơkâ ‘na tơdroăng po rơdâ pêi pro Tơdroăng tơkêa bro tâi tâng mơnhông cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla kơpong hdroâng kuăn ngo [a\ kong ngi hneăng hơnăm 2021 – 2030. Pâ pôa tối ‘na tơdroăng po rơdâ tơdroăng tơkêa bro kố a tơring môi tiah lâi?

Pôa Y Thi Niê: ‘’Chin phuh, Kuo#k ho#i hiăng tơbleăng ăm pêi pro hên Tơdroăng tơkêa bro mơnhông kơpong hdroâng kuăn ngo – kong ngo. Tơring Krông Pa\] xuân pơkâ thế kong pơlê, tơring, Khu xiâm tơnêi têa tơmâng to\ng kum, pro tơ’lêi hlâu vâ mơjiâng pro mâu troăng kân tung tơring, mơjiâng pro hno – chôa têa, tơnêi pêi kâ, mơjiâng mâu kơpong pêi cheăng kơmăi kơmok, tăng cheăng pêi lơ mơjiâng mâu tơdroăng tơkêa bro hnê cheăng pêi ăm vâi krâ akố ăm mơngế Rơđế rơtế vâi krâ hdroâng kuăn ngo ai châ hriâm cheăng pêi, ai cheăng pêi, châ pêi lo liăn kum tung tơdroăng rêh ối. Tối tơdjuôm mâu tơdroăng tung tơdroăng tơkêa bro mê pơrá inhên [a\ djâ pơxúa hên, laga ngin hâk vâ mơjiâng môi kơpong kơmăi kơmok, kơpong uâ mơdiê kế tơmeăm khoăng akố vâ ai cheăng pêi ăm vâi krâ nho\ng o’’.

-Ê, mơnê kơ pôa!

Quốc Học chêh

Gương – A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng