Sap ing apoăng khế 1 hơnăm 2019, lâp tung kong pơlê Dak Lak hiăng ai 3 tơring mê cho tơring Krông Pac\, Krong Ana [ă C|ư Kuin tơbleăng pâk pơkeăng vác xin Com BE Five. Tung 4 rơpâu 47 ngế vâi ‘ne\ng châ pâk ai 13 ngế ki tung châ pro tơviah phá tơ ê klêi pâk, châ 1,2%. {ok thái pơkeăng Phạm Văn Lào, Ngế pơkuâ Tíu xiâm ngăn pơkeăng hbrâ mơdât pơreăng kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi:

‘’ Ta troh nôkố tơdroăng tơbleăng  pâk vắc xin ki nếo haia hlo trâm tơdroăng pá. Laga mâu tíu ki tơxâng vâ ‘nâi. Má môi kố cho túa vắc xin ki nếo mê pin xuân hâi ‘nâi hlê tâi ‘na pơkeăng. Má péa tơdroăng tơmiêt tô tuăn tá mâu ngế ngăn pơkeăng [ă mơngế ki xúa pâk, malối cho mâu nôu pâ ai kuăn pâk châ chăn vâi hâi krá to lâi. Má pái, vắc xin kố xuân môi tiah Quinvaxem ai 3 tơdroăng kơ-o kơxông krôk lâp troh kế ki mơjiâng vâ chiâng châ [ă mơheăm, xua mê kô pro ăm vâi ‘ne\ng tơngê ‘na hía kô pro vâi prâp ngiêt. Má pu\n cho vác xin ton hâi mê rôh kố kuăn pơlê troh lăm pâk hlo krâm, xua mê tơdroăng cheăng pâk thế tơtro\ng khât păng ‘nâng’’.

{ok thái pơkeăng Phạm Văn Lào xuân ăm ‘nâi tơ’nôm tơdroăng pâk pơkeăng vắc xin Com BE Five kô tơbleăng a tơrêm khu i-iâ a mâu tơring vâ tơniăn ăm tơdroăng châ séa ngăn tâi tâng khu kăn [o#  séa ngăn  [ă hlối veăng kơjo kum dêi hngêi pơkeăng  kong pơlê. Pak^ng mê, hngêi pơkeăng kân mâu tơring xuân thế hbrâ rơnáu mâu rơxế, tơmeăm khăm pơlât vâ teăm pơlât tơdrêng tâng lơ ai mâu tơdroăng vía vâ klêi pâk. Troh tâi khế 1 kố, tâi tâng 15/15 to tơring, pơlê kong krâm, pơlê kong kơdrâm dêi kong pơlê kô tơbleăng pâk pơkeăng vắc xin ki kố.

Vắc xin tơku\m Com BE Five hbrâ mơdât tơdroăng chêi êi krôk, kơ o kơxông krôk, châi hrê, êi kliâm B, êi xôu, êi tung ngôa ki pro chiâng rơtốu xua ing vi khua#n Hib xua Ấn Độ mơjiâng pro pơkeăng kố châ xúa pâk tung tơdroăng pơkâ pâk pơkeăng mơdât pơreăng pro rơdâ a Việt Nam pơxiâm ing khế 12 hơnăm 2018, teăng pơkeăng vắc xin Quinvaxem  dêi  Hàn Quốc hiăng xúa pâk hdrối mê. Túa vắc xin kố châ mơnhên tối tro dêi Khu tơru\m ngăn pơkeăng lâp plâi tơnêi (WHO) [ă hiăng châ xúa a 43 to kong têa tung lâp plâi tơnêi. Tiô tung hlá mơ-éa dêi WHO chêh tối, kơxo# mơngế ki tro hlo pá tơ ê xua ing pâk pơkeăng  vắc xi ki ai trếo mơdât kơ o kơxoong krong tung tâi tâng tế bào, tung mê ai vắc xin Com BE Five klêi pâk kô pro tơngê xâp ing 38-39 độ C, châ troh 44,5%, klêi pâk ‘na kô pro âi tíu pâk ai 38,5%, pro tô tum klêi a tíu ki pâk mơni kô ai troh 56,3%, kô pro châi ó ai 25,6%, pro chiâng ai tơdroăg châi ki ê môi tiah pro vâi ‘ne\ng krôu ton tá kâi hmái ai 3,5%.

Vâ tơdroăng pâk pơkeăng mơdât pơreăng a vâi ‘ne\ng tơniăn, ivá tơniăn há, [ok thái pơkeăng Phạm Văn Lào, ngế pơkuâ Tíu xiâm ngăn pơkeăng hbrâ mơdât pơreăng kong pơlê Dak Lak hnê tối hdrối:

‘’Vâ tơniăn, ki hdrối thế pêi pro tro tiô pơkâ pâk pơkeăng tối tơchoâm [ă pâk vắc xin Com BE Five tối phá. Má péa, [ă kuăn pơlê, thế râk pêi pro tro tơdroăng [ok thái pơkeăng hiăng hnê tung mâu tơdroăng tối hdrối, ki ôh tá chiâng pro [ă pơtê pâk. Má pái, Tơdroăng séa ngăn klêi pâk cho kal khât, klêi pâk, thế ối a tíu ki pâk mê ‘nôi 30 phut vâ mâu kăn [o# ngăn pơkeăng séa ngăn vâ ‘nâi ah lơ ai tơdroăng xía vâ kô teăm vâ pơlât tơdrêng. Malối tung pơla 24 chôu klêi pâk, mâu nôu pâ thế séa ngăn đi đo dêi kuăn vâ ‘nâi gá hôm tơviah. Tâng tung pơla 24 chôu la ôh tá ai tơdroăng klâi, mê kô tơniăn. Tung 24 chôu mê ai ngế ki ‘nâ kô tro tơdroăng ki tơviah, mê kô pro vâi ‘ne\ng tơngê hmân, tơngê râ, ngiâ châ prâp, châ chiâng kơdrâ. Tâng hlo tiah mê thế re\ng djâ vâi ‘ne\ng troh a hngêi pơkeăng ki achê vâ teăm pơlât tơdrêng.

Pak^ng mê, hdrối vâ pâk pơkeăng ăm kuăn ‘ne\ng nôu pâ thế xut krúa le\m châ chăn kuăn ‘ne\ng, ăm kuăn ‘ne\ng âm n^n krâ kơvâ, pôi tá ăm âo lối hên, pôi tá lôi vâi hêng klêa, thế pơxâp ăm vâi hmân ếo ki hiâ rơngiâp. Tung mâu hâi kong hngiú thế ăm vâi xâp ếo tơtô  ah vâi lơ êi xôu [ă lơ tro mâu tơdroăng châi ki xua ing krong prâi pro.

Thu Huế - Quang Nhật chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng