VOV4.Sêdang - A mâu cheăm kơpong hngế hngo dêi kong pơlê Dak Lak nôkố ai dâng 100 to kông vế, kông ki pro pơtân mơgăn tơkâ luâ mâu têa kroăng, têa plông dế hiăng tơ’nhiê ó. Xua ôh tá ai tíu prôk a ê, kuăn pơlê xuân athế chiu prôk a kông ki rơ-iêo, rêm hâi prôk lăm a mâu kông pơtân kố.

Kông vế ki tơdjêp [ă cheăm Phú Xuân [ă cheăm Ea Đah a thôn Xuân Thái xo\n vâ chê 200m, tơkâ luâ kroăng Krông Năng tơring Krông Năng. Kông châ mơjiâng pro sap ing hơnăm 2000, kơxo# liăn pro dâng 180 rơtuh liăn, xua Vi [an tơring Krông Năng  kum môi iâ, ki u ối xua kuăn pơlê veăng tơlo, vâ ai kông tơkâ luâ ăm vâ chê 700 rơpo\ng kuăn pơlê. Kơ’nâi 20 hơnăm tơkâ luâ, kơxái meăm kân péa pâ dêi kông hiăng kơcheăng, hên mâu loăng ki ro hiăng pok, tơđôu, la rêm hâi xuân ai hên kuăn pơlê, mâu hok tro to rơxế mái, mâu ki to rơxế hon đa ối tơkâ luâ a kông mê.

Pôa Nguyễn Văn Kỳ, ối a thôn Xuân Thanh, cheăm Ea Đah tối, tơkâ luâ kông mơhé vâ xâu rơ-iô, prôk troăng ki tâ tá hơngế ‘nâng, mê rêm ngế chiu tơkâ luâ.

‘’Têh gá rơ iô ó ‘nâng la kuăn pơlê ôh tá ai troăng ê vâ prôk, prôk rơtâ tá mâu thôn hơngế châ chât km la lâi ah vâ troh a tíu. Hâi kố kong tô hok tro prôk tơkâ ối hôm, drêng kong mêi hlối hliâk rơ-iô ‘nâng. A cho ngế ki kân ối chía iâ, mê mâu vâi o vâi muăn hok tro mê ối xahpá hên tâ nếo. Mê tối to prôk chêng [ă to rơxế hon đa tê, mê vâ chơ tơmeăm môi tiah báu alâi thế prôk rơtâ tá tiô kơ tơring xo\n hơngế ti mê châ chât km, kuăn pơlê pá puât ó ‘nâng’’.

Hên mâu kông hiăng tơ’nhiê ó

Xuân môi tiah kông vế a thôn Xuân Thái, a kroăng Krông Năng ki tơkâ luâ mâu cheăm Ea Đah, Phú Xuân, Phú Lộc, Tam Giang ai kông vế kuăn pơlê hmâ prôk ki ê, kông ki mê xuân môi tiah kông ki ton, hiăng tơ’nhiê ó. Pôa Hồ Văn Chung, thôn Xuân Thái, cheăm Ea Đah ăm ‘nâi, rêm rôh tơkâ luâ, kông tơdro têi pro kuăn pơlê chiâng xâu rơ-iô.

‘’Prôk chêng xoi a kông mê kông tơdro xâu rơxiâp ó ‘nâng,  hên drêng ‘nâ hlối kơtong tơdrêng hlối. Kố cho troăng ki xiâm má môi vâ lăm troh a cheăm, [ă tơring ôh tá tơkâ luâ kông oh tá ‘nâi prôk troăng ki lâi, klê têa kroăng ôh tá kâi. Ngin púi tơnêi têa pro ăm kuăn pơlê kông’’.

 Pôa Lê Đức Anh, Ngế pơkuâ [ơrô cheăng kâ rơring Krông Năng ăm ‘nâi, lâp tơring nôkố ối 30 to kông vế, kông pro pơtân tơkâ luâ kroăng Krông Năng [ă mâu kroăng kân ku\n tung mâu cheăm Ea Đah, Phú Xuân, Phú Lộc, Tam Giang, Dliê Ya [ă mâu cheăm ki ê hía. Tâi tâng mê hiăng tơ’nhiê tâi. Tơdroăng prôk lăm dêi kuăn pơlê, malối cho vâi muăn, kuăn cháu, mâu hok tro trâm hên xahpá, malối a rơnó mêi têa lân lu.

Mơhé vâ rơ-iô, kuăn pơlê xuân ối tơkâ luâ mâu kong vế ki hiăng tơ’nhiê a mâu cheăm kơpong hngế hngo dêi kong pơlê Dak Lak

Vâ mơjiâng pro tâi mâu kông mê kal thế ai kơxo# liăn dâng 50 rơtal liăn, tung pơla mê liăn ngân dêi tơring ôh tá ai tu\m. Rêm hơnăm tơring xuân xo iâ kơxo# liăn kum ‘mâi rơnêu kông vâ kuăn pơlê prôk lăm tơniăn; pak^ng mê, tơring xuân mơdoh pro mâu hlá mơ-éa tăng liăn kơjo kum ki ê mơjiâng pro kông vế, kông pơtân vâ ăm kuăn pơlê prôk tơkâ luâ.     

‘’Tung pơla kong mêi môi tiah nôkố tơdroăng prôk lăm dêi kuăn pơlê, chơ mâu tơmeăm tơkâ luâ kông ki pơtân cho rơ-iô ó ‘nâng. {ơrô hiăng tơru\m [ă mâu kăn cheăm tối tơbleăng troh kuăn pơlê hnê kuăn pơlê thế hlê ple\ng drêng tơkâ luâ kông. X^ng xoăng ăm mâu ngế tâp loăng chêh tơbleăng, tối pơchân ăm kuăn pơlê thế prôk pơlâng, prôk tiô troăng, pôi tá chơ mâu tơmeăm lối hngăm drêng tơkâ luâ kông. Rêm hơnăm ngin xuân ăm 500 rơtuh liăn vâ ‘mâi rơnêu pro kông vâ tơkâ luâ xahpá, xua kông tơ’nhiê vâ kuăn pơlê prôk lăm. ‘Na troăng hơlâ pơkâ mơjiâng kông mê bơrô hiăng riân klêi mê tí tăng ‘nâi ple#ng ăm Vi [an tơring pâ mâu tơdroăng tơkêa pro môi tiah Lramp [ă kơxo# liăn to\ng kum  vâ chôa pro i iâ’’.

Tiô riân ngăn dêi khu ngăn ‘na rak tơniăn troăng prôk kong pơlê Dak Lak tối, troh nôkố, lâp tung kong pơlê Dak Lak ối dâng 100 to kông vế, kông pơtân a mâu tơring Ea Kar, Krông Bông, Buôn Đôn, Ea Hleo, Ea Sup, Lăk [ă mâu tơring ki ê hía.

Hlo mâu kông vế, kông pơtân, hiăng tơ’nhiê, Khu ngăn troăng prôk hiăng tí tăng ‘nâi ple\ng ăm Vi [an kong pơlê Dak Lak mơhno x^ng xoăng kơxo# liăn ‘mâi rơnêu, pro kông ki hiăng tơ’nhiê vâ ăm kuăn pơlê prôk lăm. la tơdroăng mơjiâng nếo kông pơtân mê thế tơkôm mâu ngế ki ê. Pôa Bùi Văn Ngọc, Ngế cheăng tung {ơrô ngăn ‘na troăng prôk kong polê Dak Lak ăm ‘nâi:  

‘’Nôkố xuân ối mâu kông vế, kông pơtân kuăn pơlê ối prôk tơkâ la tơring ôh tá ai tu\m kơxo# liăn vâ ‘mâi rơnêu mơjiâng nếo.  Khu rak ngăn pro tơniăn troăng prôk kong pơlê tơru\m [ă mâu kăn [ă mâu tơring, cheăm, khu tơru\m cheăng hnê tối ăm kuăn pơlê rak vế pêi pro ’na  rak tơniăn troăng prôk drêng tơkâ luâ kông. ‘Na ki ton ta ah, Khu ngăn troăng prôk kong pơlê kô séa ngăn tối nếo tâi tâng mâu kông vế ki kuăn pơlê prôk tơkâ luâ [ă tí tăng tối ăm mâu Vi [an kong pơlê Dak Lak pâ thế rêm râ kơvâ cheăng, khu xiâm ngăn troăng prôk rơxế kơtâu veăng tơ’nôm kơxo# liăn ăm mâu tơring cheăm vâ ‘mâi rơnêu pro mâu kông vâ ăm kuăn pơlê prôk lăm xuân môi tiah mơnhông cheăng kâ rêh ối a cheăm pơlê.

Tuấn Long chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng