Rơpo\ng o Ma Văn Sơn, hok tro lâm 8B, Hngêi trung râ má péa Lê Lợi, cheăm Dak Phơi, tơring Lăk, lo ing Cao Bằng mot rêh ối a Dak Lak lối 10 hơnăm kố. La rơpo\ng hngêi bú ai môi to hlá mơ-éa chêh inâi rêh ối pơtân a cheăm Dak Nuê, mê ôh tá châ xo liăn, tơmeăm khoăng ki tơnêi têa bruô ăm tiô pơkâ kơxo# 116 hơnăm 2016 dêi Chin phuh:

‘’Á lăm hriâm ôh tá ai hlá mơ-éa chêh inâi rơpo\ng hngêi ki khât, ki pá kơ á má môi ôh tá châ hngêi trung kum kơdroh kơxo# liăn nâp hriâm, rêm khế ôh tá châ xo phái, liăn ki tơnêi têa bruô ăm. Ôh tá ai hlá mơ-éa chêh inâi rơpo\ng hngêi tơdroăng rêh ối thăm rế pá tâ’’.

O Ma Văn Sơn ôh tá châ xo tơmeăm ki to\ng kum xua rơpo\ng hngêi ôh tá ai hlá mơ-éa chêh inâi rơpo\ng hngêi

Maluâ rơpo\ng hngêi trâm hên xahpá, la o Lầu A Vễnh, lâm 8B, Hngêi trung râ má péa Lê Lợi, cheăm Dak Phơi xuân mơ-eăm lăm troh a hngêi trung vâ hriâm tiô tơdroăng tơná púi vâ. Rơpo\ng o Vễnh ai 5 ngế nho\ng o. Apoăng hơnăm kố, vâ hbrâ liăn ăm ngoh Vễnh lăm a hngêi trung, pâ [ă ngoh gá hiăng lăm tung kong tăng reăng r^ng vâ tê.

Ôh tá mơhúa, pâ gá tro hliâk chêng króu klêh a têa Dak Liêng hlối hlâ. Ngoh [ă o kơdrâi hriâm lâm 5 thế pơtê hriâm, ối a hngêi lăm pêi cheăng ăm vâi vâ tăng liăn hlối kum dêi nôu păn roăng dêi 2 ngế o ku\n. Lầu A Vễnh ăm ‘nâi, rêm khế lăm hriâm o châ rơpo\ng hngêi ăm 50 rơpâu liăn [ă ăm vâ chê 20 kg phái.

Hngêi trung râ má péa Lê Lợi pro kơdrum pêt kơchâi vâ kum vâi o hok tro kơtiê ki kâ ối pơtê a hngêi trung

Vâ ai liăn hriâm [ă kum dêi rơpo\ng hngêi, rêm hâi klêi vêh ing hriâm a hngêi trung, o mơdoh chôu [ă a hâi pơtê mơ’nui măng t^ng, o rơtế [ă vâi pú brôk dêi rơpó lăm pêi cheăng kuăn pơlê ki rêh ối a chê hngêi trung:

‘’Tâng rơpo\ng hngêi o pôi tá ai tơdroăng ki ôh tá ai hlá mơ-éa chêh inâi rơpo\ng hngêi mê ngoh o [ă o kơdrâi kô ôh tá lo pơtê hriâm ối a hngêi, kô châ lăm hriâm a hngêi trung môi tiah mâu ki ê há. Tâng rơpo\ng hngêi ai hlá mơ-éa chêh inâi rơpo\ng hngêi, mê rêm khế kô châ xo mung phái vâ ăm dêi tơná châ lăm hriâm khât tâ [ă kơdroh tâ há tơdroăng pá puât’’.

Hngêi trung râ má péa Lê Lợi, cheăm Dak Phơi, tơring Lăk nôkố ai 24 ngế hok tro kuăn ngo H’Mông dế hriâm, la tu\m mâu vâi o mê ôh tá hlá mơ-éa chêh inâi rơpo\ng hngêi a cheăm kố. Thái Bùi Văn Hưng, Ngế pơkuâ hngêi trung râ má péa Lê Lợi ăm ‘nâi, tâng vâ séa ngăn môi tiah tơdroăng pơkâ dêi Chin phuh mê vâi o ki mê xuân ai tu\m tơdroăng ki vâ châ xo liăn, tơmeăm tơnêi têa bruô kum. Xua rơpo\ng hngêi ôh tá ai hlá mơ-éa chêh inâi rơpo\ng hngêi a cheăm mê mâu vâi o ôh tá châ xo tơmeăm, liăn ki to\ng kum. Hngêi trung bú pêi pro tơdroăng mơ-eăm tăng 3 to veăng pơtê ăm vâi o ai tíu ối koi pơtê:

‘’Tâng chiâng hơ’lêh hlá mơ-éa chêh, mê mâu vâi o kô châ xo rêm ngế 15 kg phái rêm khế [ă rêm khế 40% kơlo liăn khế kâ nôkố, kô kum vâi o, [ă rơpo\ng hngêi kơdroh iâ ki xahpá. Xua mâu vâi o cho mâu kuăn ngo lo ung peăng kơnho\ng tơnêi têa mot rêh ối a kố, rơpo\ng hngêi ối xahpá hên’’.

Tơdroăng vâi o hok tro ôh tá ai hlá mơ-éa chêh inâi rơpo\ng hngêi ôh tá châ xo liăn, tơmeăm ki to\ng kum, ôh tá xê hlo to a Hngêi trung râ má péa Lê Lợi, cheăm Dak Phơi. Pôa Y Nốt {krông- Kăn hnê ngăn Vi [an cheăm Dak Nuê, ăm ‘nâi, lâp tung cheăm ai lối 250 rơpo\ng kuăn pơlê hâi châ pro hlá mơ-éa chêh inâi rơpo\ng hngêi.

Xua mê, lối 200 ngế vâi o hok tro sap ing râ má môi troh râ má péa hâi châ xúa tơdroăng to\ng kum. Ki hên rơpo\ng hngêi vâi o mê rêh ối a mâu chêk tung kong, mâu kăn pơlê cheăm ôh tá pro hlá mơ-éa mơnhên xúa tơnêi, xua mê ôh tá pro ăm mâu rơpo\ng ki mê hlá mơ-éa chêh inâi rơpo\ng hngêi:

‘’Troh nôkố xuân hâi châ pro hlá mơ-éa chêh inâi rơpo\ng hngêi ăm mâu vâi o, ăm mâu kuăn pơlê, mê vâi o ôh tá châ xo tơmeăm, liăn ki Tơnêi têa bruô ăm. Kố xuân cho mâu tơdroăng ki xahpá dêi cheăm tơring nôkố. Tâng chiâng, rêm râ, mâu kơvâ cheăng thế pro tơ’lêi hlâu vâ ăm mâu vâi o hok tro châ hriâm tơniăn tâ’’.  

Pôa Nguyễn Ngọc Thịnh, Kăn [ơrô ngăn hnê hriâm [ă hnê mơjiâng tơdroăng rơkê tơring Lăk ăm ‘nâi, klêi séa ngăn a mâu hngêi trung hriâm tung tơring, ki hên hlo vâi o hok tro hâi châ xúa tơmeăm, liăn ki to\ng kum cho mâu mâu o tung rơpo\ng lăm pro pơlê nếo ki lo ing mâu kong pơlê Peăng kơnho\ng trôh ối a kố. {ơrô hiăng pro hlá mơ-éa pơtroh ăm râ kơpêng pâ hnê tối. La tâng Kuo#k ho#i, Chin phuh [ă Ho#i đong kong pơlê Dak Lak chiâng ‘mâi rơnêu hlá mơ-éa pơkâ mê tơdroăng to\ng kum kô châ troh [ă vâi o:

‘’Tâng séa ngăn ‘na tơdroăng sap ing 7km tơngi klêng tơkâ luâ têa kroăng ối pơtê a hngêi trung la nôu pâ vâi che\m mơ’rêh dêi kô châ xúa tơdroăng to\ng kum, la nôkố tơdroăng ki má 2 thế kho\m ai hlá mơ-éa chêh inâi rơpo\ng hngêi ối a pơlê cheăm ki mê, la mâu vâi o kố ôh tá ai. Klêi {ơrô ngăn Hnê hriâm [ă mâu hngêi trung tí tăng séa ngăn mâu tơdroăng pơkâ, mâu hlá mơ-éa chêh ‘na luât pơkâ mê vâi o kô ôh tá ai hlá mơ-éa chêh inâi rơpo\ng hngêi a pơlê cheăm ki vâi ối mê ôh tá châ xúa tơdroăng tơnêi têa to\ng kum.

Ngin púi vâ, Kuo#k ho#i, Ho#i đong hnê ngăn kuăn pơlê séa ngăn tâng ai tơdroăng to\ng kum ki lâi ‘lo vâ kum ăm vâi o châ xúa, vâ kơdroh ki xahpá ăm vâi o kuăn ngo rêh ối a mâu pơlê cheăm hngế hngo, kơtiê xahpá’’.

{ă tơdroăng púi vâ châ troh a hngêi trung, rêm hơnăm vâi o hok tro kơtiê tơring Lăk rêm hâi xuân prôk tơkâ luâ kong, tơkâ luâ têa kroăng, têa ku\n vâ châ hriâm tiô tơná púi vâ. Laga  ki pá akố xua rơpo\ng hngêi ôh tá ai hlá mơ-éa chêh inâi rơpo\ng hngêi, tơdroăng tơnêi têa pơkâ to\ng kum vâi o ôh tá châ xo, mê troăng vâ lăm hriâm dêi vâi o xuân ối trâm hên xahpá.

Tuấn Anh chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng