VOV4.Sêdang - Bu tung 2 khế achê pơla kố, {ơrô Kan sât gâk ngăn kong prâi, tơnêi tíu, Ko\ng an kong pơlê Gialai hiăng châ hlo 4 tíu ki xâ kơdê-chêh mơnăn mơnoâ a pơlê kong kơdrâm Pleiku [ă a mâu tơring ki achê hlo ai tơdroăng ki pâk ‘mot têa tung ro, chu drêng vâ kơdê-chêh. {ă tơdroăng kố, rêm to ro, chu klêi kơ’nâi châ pâk ‘mot têa kô hngăm hên khât, tơdrêng amê hnối pro kơdroh ki dâi le\m dêi mâu hơ’nêh mâm. Nguyễn Thảo, ngế chêh hlá tơbeăng ai mơnhên:

1 kg hơ’nêh ro – 200 gam têa

Nâ Vũ Thị Hồng, ối a bêng Phù Đổng, pơlê kong kơdrâm Pleiku ăm ‘nâi, hơ’nêh mâm ro cho môi tung mâu hơ’nêh mâm ki rơpo\ng nâ hmâ roê kâ. Laga, tung pơla achê kố, drêng tâng tối tơdroăng ‘na hơ’nêh ro, hơ’nêh chu tro pâk ‘mot têa, nâ Hồng chiâng tô tuăn. Xua pák^ng tơdroăng ki nâ ‘no liăn roê tá têa ki vâi pâk ‘mot tung hơ’nêh chu, ro, ôh tá ‘nâi têa ki mê châ pâk mot tung ro cho têa ulâi, ai kăn pơreăng, lơ ai kơtâ tâng mâng há lơ ôh.

Vâ rak tơniăn ăm trếo kơhiâm ăm rêm ngế tung rơpo\ng hngêi, nâ Hồng kal tơmiât nhên tâ drêng roê mâu hơ’nêh mâm ro, tiô túa ki tuăn tơná tơmiât [ă tơdroăng ki loi tơngah cho tơniăn a mâu ngế ki tê hơ’nêh mâm. Nâ Vũ Thị Hồng tối:

‘’Á roê xo hơ’nêh mâm ki le\m, ki rơpâ, tum khêi. Hên hdroh á roê á xuân xâu lơ tro roê xo hơ’nêh mâm ki ôh tá le\m. Á roê a tíu mâu ngế ki tê ki á hmâ mê ôh tá xâu vâi hêak, môi tiah mâm ro vâi pâk ‘mot têa cho mâm ro ki chiâng tơlế, hơ’nêh ro ôh tá le\m á ôh tá roê xo hơ’nêh mâm ro ki mê’’.

Đăi tă Nguyễn Văn Minh, Kăn pơkuâ [ơrô Kan sât gâk ngăn kong prâi tơnêi tíu, Ko\ng an kong pơlê Gialai ăm ‘nâi, tung 2 khế achê kố, tíu cheăng kố hiăng châ hlo, pơxâu phâk 4 tíu ki xâ chêh hơ’nêh mâm, phâk 22 rơtuh liăn, ‘na tơdroăng ki pâk ‘mot têa tung mâu mơnăn mơnoâ hdrối vâ kơdê-chêh. Ki khât gá, kong măng lơ 30 khế 7 hơnăm 2016, khu ki ai tơdjâk troh lăm séa ngăn tơdrêng a tíu ki xâ kơdê-chêh ro, chu xua jâ Võ Thị Hồng Hoa, kơxo# hngêi 286 Nguyễn Viết Xuân, bêng Hội Phú, pơlê kong kơdrâm Pleiku, châ hlo tíu kố xúa klo\ng chhá ki rơpâ, xo\n 1 met 5 pâk têa mot tung pơtok nong môi to ro xuân dế ối rêh, vâ pro ro kố mơđu\ng mê ah hlâ hdrối vâ kơdê-chêh. Hdrối mê, a tơdế khế 7, khu ki ai tơdjâk troh xuân châ hlo tơdroăng ki pro xôi môi tiah mê a mâu tíu ki xâ chêh dêi jâ Huỳnh Thị Thủy, ối a thôn 3, cheăm Ia Dêr, tơring Ia Grai.

Tiô tối tơbleăng dêi kơ koan ki séa ngăn tơdroăng kố, tung 1 kg hơ’nêh mâm ro ki pâk têa tiô túa ki kố ai 200 gram têa. Têa châ pâk mot tung klêa ro hmâ xo ing têa kroăng, têa long lơ mâu têa ki ôh tá rak tơniăn ‘na ki krúa le\m. Xua mê, rơtế [ă tơdroăng ki athế ‘no liăn roê tá têa ki châ pâk ‘mot tung hơ’nêh mâm, mâu ngế ki roê ối tro ‘mêi ivá châ chăn tâng têa ki mê ai mâu trếo ki ‘mêi, lơ ai kuăn pơreăng.

{ă tơdroăng vâ mơ-eăm rak vế ivá châ chăn ăm mâu ngế ki roê kâ hơ’nêh mâm, tơdrêng amê hnối kho\m mơdât mâu khu ki pro xôi ‘na rak krúa kế kâ, tung la ngiâ ah, [ơrô kan sât gâk ngăn kong prâi tơnêi tíu, ko\ng an kong pơlê Gialai kô thăm mơdêk hnoăng cheăng séa ngăn, pơxâu phâk mâu tíu ki kơdê-chêh mơnăn mơnoâ tung lâp kong pơlê. Đăi tă Nguyễn Văn Minh, Kăn pơkuâ [ơrô kan sât gâk ngăn kong prâi tơnêi tíu, Ko\ng an kong pơlê Gialai tối:

‘’Tiô tơdroăng ki ngin châ ‘nâi, tâi tâng mâu tíu ki xâ chêh hơ’nêh mâm pơrá pâk ‘mot têa tung mâu mơnăn mơnoâ hdrối vâ kơdê-chêh, la tơdroăng ki châ hlo [ă châ rup vâ pơxâu phâk tá hâi châ tâi. Tung la ngiâ ah, ngin kô mơ-eăm pêi tâi tâng [ă séa ngăn tá mâu tíu ki hiăng pơxâu phâk. Ki má péa nếo, troăng hơlâ ki á pơkâ cho hâi pơtê, chôu pơtê dêi ngin cho roh mâu khu ki pro xôi, mê ngin kô mơhnhôk nho\ng o rup á kong măng hâi 5, kong măng hâi 6, tá hâi pơtê’’.

Mơdât kế kâ ki ôh tá krúa le\m: Kal ai kuăn pơlê veăng

Ô vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ dế tơmâng tơdroăng pro rak krúa kế kâ, xua kơ koan teăng mâ Rơ’jiu Việt Nam kơpong Tây Nguyên rah chêh. Pơtối tơdroăng tơpui hâi kố, ngin ai kơ êng Đại tă Nguyễn Văn Minh, kăn [ơrô kăn sât ngăn ‘na hyôh kong prâi, ối tung ko\ng an kong pơlê Gialai ‘na cheăng mơdât ‘na pro ôh tá rak krúa kế kâ a kong pơlê. Kơ’nâi kố cho tơdroăng vâ kơ êng:

Êng: Ô pôa, tiô ‘nâi mâu tơdroăng pro xôi ‘na ôh tá vâ pro rak krúa kế kâ a Gialai, ki vâ tối cho tơdroăng pâk ‘mot têa a mơnăn păn, vâ kơveăm liăn mơngế ki rôe rế hên. Pâ pôa tối ăm ‘nâi, khu kan sât  ngăn ‘na hyôh kong prâi. Ko\ng an kong pơlê Gialai dế trâm pá tơdroăng klâi tung tơdroăng séa ngăn vâ châ ‘nâi, vâ pơxâu phâk? 

Tiâ: Ki păng ‘nâng, klêi tí tăng ngăn mơdât [ă mâu ki pro xôi ‘na luât ‘na hyôh kong prâi tối tơchuâm, kơvâ pro rak kế kâ tối phá xêh, á  hlo mâu tơdroăng ki pá: Ki hdrối, ‘na mơngế kan sât ngăn ‘na hyôh kong prâi ôh tá hên, tâi tung [ơrô bú 26 ngế. Tung mê ai mâu ki ‘nâ hâi châ hriâm nhên ‘na tơdroăng cheăng hbrâ mơdât khu ki pro xôi ‘na pro rak krúa kế kâ. Ki má péa, tung pơla pêi hnoăng cheăng, ‘nâ hía xúa tơdroăng ki hlê ple\ng dêi kuăn pơlê tung kong pơlê hâi vâ séa nhên ‘na kế kâ. Xua mê, tơdroăng tơru\m dêi kuăn pơlê tung kong pơlê ôh tá vâ tơru\m, hâi hlê ple\ng. Tâi tâng mâu tơdroăng tung pơla séa ngăn mơdât, pơxâu phâk [ă hên tơdroăng ki ê pêi pro tá hâi teăm tơdrêng, môi tiah dêi pó.

Tung pơla 1 khế môi pôe achê kố, khu ngin hiăng châ hlo 4 tíu kơdê-chêh hơ’nêh mơnăn ai pâk ‘mot têa tung mơnăn hdrối vâ kơdê kơdê-chêh hơ’nêh. Tâi tâng bú tơkôm to luât pơkâ séa ngăn, xua ôh tá ai tơdroăng ing kuăn pơlê tối ăm ‘nâi. Môi pâ xua tíu ki lăm séa ngăn lối rơdâ, kơnâng kâng xi xo\n tâ tá, tơpá vâ châ mot séa ngăn. Malối mâu rơpo\ng ki kố păn chó hên. Drêng khu râ pơkuâ cheăng troh mot rup tơdrêng, tâng ôh tá [eăn rơkê vâi plôe tah dêi klo\ng têa ki ‘mot a rơkong ro drêng mê pin oh tá teăm vâ ‘nâi tơdroăng xôi vâi. Tơdroăng kố thế châ rup tơdrêng hlối, drêng vâi dế ‘mot klo\ng têa a rơkong ro dế ô têa. Pin châ xup hlối um, tiah mê nếo ngah vâ châ rup, pơxâu phâk vâi.

Êng: Khu kan sât ngăn ‘na pro rak krúa kế kâ, ối tung Ko\ng an kong pơlê Gialai kô mơ-eăm môi tiah lâi tung tơdroăng cheăng mơdât  [ă mâu tíu kơdê-chêh hơ’nêh mơnăn ki lơ ‘mot têa tung pơtok mơnăn, vâ hriăn kâ kơhveăm liăn mơngế ki rôe, ô pôa?

Tiâ: Ngin vâ châ hlo, tí tăng ‘nâi ple\ng [ă pơxâu phâk mâu tíu pro xôi lơ ‘mot têa tung rơkong mơnăn hdrối vâ kơdê-chêh hơ’nêh mơnăn mê ngin thế ai hlá mơ-éa chêh xo [ă hnối xup um, klêi mê tơbleăng ăm mâu ki ê hlo, mê nếo kâi vâ mơdât vâi. Xua tơdroăng ki pá mê râ, ngin thế mơ-eăm, tơkâ hluâ tu\m tơdroăng pá. Mâu tíu kơdê-chêh hơ’nêh mê vâi pro a chê klâng, a chê têa kroăng, ngin thế tơbro dêi tơná cho mơngế ki lăm tăng kơpáu, rup kơteăm, thăm nếo lăm hêi, hếo a loăng mê nếo châ xup xo mâu um. Xua tiah mê, á ai tơdroăng hnê tối ăm mâu kăn [o#, mâu lêng [ă tu\m tơdroăng pêi pro vâ tơkâ hluâ xơpá tơplâ mơdât [ă mâu ki pro xôi luât pro ‘mêi ‘na kong prâi tối tơchoâm, tơniăn ‘na kế kâ tối phá xêh. Ki mê ôh tá pơkâ 1 to, 2 to, 3 to, lơ 5 to, bú to ai tơdroăng pro xôi ki tiah hiăng tối mê, athế pơxâu phâk kơlo dâng 5 rơtuh 500 rơpâu liăn tâng 1 hdrôh pro xôi. Tơdroăng hnê tơ’nôm akố oh tá chiâng hvât kơđu lôi mâu hơ’nêh mâm ki mê, tiô pơkâ thế pơtroh ăm mâu tíu păn ro chu í pêap [ă pơkâ pơxâu phâk.

  Êng: Tung la ngiâ, {ơrô kan sât séa ngăn ‘na hyôh kong prâi, ối tung Ko\ng an kong pơlê Gialai kô ai pơkâ tơdroăng klâi vâ kơdroh mâu tơdroăng ki tơvâ tơvân tung pơla tơplâ mơdât [ă mâu tơdroăng ki pro xôi ôh tá vâ pro rak krúa kế kâ, ô pôa?

Tiâ: Ki hdrối, ngin kô tí tăng ‘nâi ple\ng mâu tơdroăng tối ăm Ko\ng an kong pơlê chêh [ă hlá mơ-éa, pơkâ thế kăn xiâm ko\ng an kong pơlê tối tơbleăng pâ ăm troăng hơlâ dêi kăn xiâm Đảng kong pơlê, kăn hnê ngăn Vi [an kong pơlê pơtâng tối ăm Vi [an mâu tơring, pơlê kong krâm, pơlê kong kơdrâm séa ngăn, pơkâ, mơjiâng mâu tíu kơdê-chêh hơ’nêh kơpô ro, í pêap tơchuâm. A kố, pin pêi pro tiô kơpong. Pin ai tơdroăng pơkâ ăm mâu tíu kơdê-chêh hơ’nêh mê mot tung kơpong ki kơdê-chêh siê hơ’nêh kơpô, ro, chu, í pêap ki tơniăn. {ă pơkâ thế kơ koan ngăn pơkeăng pơlât mơnăn khăm ngăn ‘nôi hdrối vâ kơdê, séa ngăn mơnăn ki mê klêi kơdê vâ chêh hơ’nêh, hdrối vâ djâ lăm tê. Vâ pôi tá ai tơdroăng rơpo\ng kơdê-chêh hơ’nêh hmâng vâ a dêi hngêi tơná, hdrối vâ kơdê-chêh hơ’nêh ro, chu ki piê, ki hlâ, ki tro pơreăng, ôh tá ‘nâi xiâm kối kuăn mơnăn ki mê, oh tá châ séa ngăn, mê, klêi kơdê-chêh hơ’nêh, athế djâ hơ’nêh mâm ki mê a tíu xiâm ngăn ‘na tê mơdró, mâu ki séa ngăn ‘na pơlât mơnăn mơnhên ‘nôi, tâng krúa mê nếo tâk tăm po\ng. Ki má péa nếo, [ă khu ki hmâ pêi cheăng [ă ngin, ngin kô pêi dêi hnoăng cheăng ki hmâ, pêi tâi mâu hnoăng cheăng ki ngin hlê ple\ng, hmâ kơhâi lơ kơmăng, ôh tá riên hâi chô, drêng tâng krếo, ngin hnê tối ăm mâu nho\ng to tung khu, pêi tá troh tui lui, kho\m châ pơxâu phâk tro tiô luât hiăng pơkâ.

Hôm mơnê kơ pôa!

Gương prếi Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng