Ngoh Ksor Thẹo cho môi tung hên rơpo\ng a pơlê Bi, cheăm Ia O, tơring Ia Grai, kong pơlê Gia Lai hdi tơnêi kong rak kơnho\ng têa ối tung kơpong pơkuâ dêi Khu pơkuâ gak ngăn kong rak kơnho\ng têa Ia Grai vâ pro chiâk deăng. Ngoh Thẹo tối ăm ‘nâi, á kơtôa drêng ko kếo loăng, po văng nhâ. {a\ drêng hiăng pêt kế tơmeăm, pêt mơjiâng loăng plâi hôt, mê ngoh ôh tá xâo tro khu pơkuâ tơvêh xo tơnêi ki mê:

‘’Á ko loăng [a\ vok, mâu loăng ki ku ku\n tê, ôh tá ai loăng kân. Vâi hiăng muih hdrối, ôh tá pêt klâi, á mot muih kong pêt báu. Muih treăm a kơmăng, kơhâi chôu. Pêt báu rơnó apoăng klêi mê pêt loăng plâi hôt. Mâu kăn [o# mot akố mê á tơpui tơno [a\ vâi. Vâi mê ai tơpui tối klâi lôi ki vâi’’.

Mơngế hdroâng kuăn ngo hdi tơnêi, pro pơlê nếo, rêh ối tơniăn vâ chê chât hơnăm a kối ngo Cheng Leng, kơpong 1064, tíu ki pơkuâ kong rak kơnho\ng têa Ayun Pa

Tơdroăng kếo kong rak kơnho\ng têa pro chiâk deăng xuân hlo hên a mâu kơpong kong ối tung Khu pơkuâ kong rak kơnho\ng têa Ayun Pa. Tung mê, 39 rơpo\ng kuăn pơlê [a\ lối hr^ng pơ’leăng mâ mơngế, hiăng mơjiâng pro pơlê, rêh ối tơniăn a kối ngo Cheng Leng, kơpong 1064. Tơdrêng amê, hên rơpo\ng mơngế Xuăn ing pơlê kân Phú Thiện xuân djâ dêi kơmăi uâ loăng, xôh pơkeăng kơdê nhâ kong vâ po rơdâ chât ha tơnêi pêt kơtếo, pôm, alâi. Troăng kân to a ngo Cheng Leng rơdâ 4 met bê ăm rơxế pơto tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng a tơrêm rơnó prôk lăm, kơtâu akố.

Kơpong kong kơxo# 1064, cho tíu dêi Khu pơkuâ kong rak kơnho\ng têa Ayun Pa tro hdi xo tơnêi kong châ chât hectar

Laga, tiô pôa Rơmah Jem, Kăn pơkuâ kong rak kơnho\ng têa  Ayun Pa, khu pơkuâ ôh tá ‘nâi tơdroăng kố, xua mê xuân ối mơhá liăn gak ngăn kong rêm khế tung hên hơnăm pơtối ăm mâu [a\ng kong ki hiăng ôh pa ai loăng xếo:

‘’Sap hơnăm 2015 troh hơnăm 2017 ai 35 ha tơnêi kong tro hdi xo. Mâu [a\ng kong ki pơcháu gak ngăn cho achê mâu chiâk deăng ton dêi kuăn pơlê. Kuăn pơlê hdi xo tơnêi, chôa ‘lâng po rơdâ [a\ng chiâk deăng. Drêng séa ngăn pơcháu gâk ngăn kong, mê ôh tá teăm ‘nâi tơdrêng. Lối 30 ha cho a hên tíu, tíu kố môi iâ, tíu tá môi iâ’’.

Klêi kơ’nâi séa ngăn tơdroăng pơkuâ, lăm ngăn tơnêi kong sap hơnăm 2014 troh tơdế hơnăm 2018 a 4 khu pơkuâ gâk ngăn kong rak kơnho\ng têa pá kơnho\ng An Khê, Ya Hội, kơnho\ng Biển Hồ [a\ Ia Grai, Kăn séa ngăn kong pơlê Gia Lai châ hlo tu\m 4 khu kố pơrá lôi ai tơdroăng hía kong, hía tơnêi kong, tâi tâng [a\ng kong hía lối 5000 ha.

Khu kăn séa ngăn kong pơlê xuân tối nhên, Khu pơkuâ gâk ngăn kong rak kơnho\ng têa peăng kơnho\ng An Khê cho khu ki lôi hía kong hên má môi, troh 1.266,6 ha tơnêi kong, dâng [a\ 86,3% [a\ng kong châ pơcháu gâk ngăn. Khu pơkuâ gâk ngăn kong rak kơnho\ng têa Ya Hội lôi kuăn pơlê hdi 882 ha tung tâi tâng vâ chê 1.300 ha, châ lối 68% [a\ng tơnêi kong châ pơcháu. Tâi tâng [a\ng kong kố hiăng chiâng chiâk deăng pêt loăng plâi ton hâi. Thăm nếo, môi [a\ng ôh tá ku\n hiăng pro mơ-éa pơkuâ tơnêi ối, mơjiâng hngêi trăng, tơmeăm khoăng.

Kơ koan séa ngăn Ko\ng an kong pơlê Gia Lai hiăng mot lăm ngăn. Laga, pôa Kpă Thuyên, Kăn pho\ hnê ngăn Vi [an kong pơlê tối ăm ‘nâi, tơdroăng séa ngăn ‘na hía tơnêi, hía kong a mâu khu kố dế trâm pá puât hên:

‘’Ki kố tâng vâ tối, gá hiăng ai hên hluâ rơxông pơkuâ hdrối mê hía nah, klê mê tơdroăng hdi tơnêi ôh tá châ re\ng rup tơleăng tơdrêng. 6 khu cheăng nôkố dế pơcháu ăm Ko\ng an kong pơlê séa ngăn vâ êng mơnhên, drêng mê nếo kâi vâ tơleăng. Tâng nôkố tá hâi ‘nâi nhên, tá hâi ai mơgêi ki klâi mê kong pơlê xuân pá ‘nâng. Xua gá pá ‘nâng, hluâ hên hơnăm rak rôa dêi mâu ngế pơkuâ kong, vâ tơpôu xôi cho pá. Laga ngin xuân dế hnê mơhno pro re\ng ‘na tơdroăng kố’’.

            5000 ha tơnêi kong tro hía, rơtế [ă hr^ng ha kong hía tâi tâng laga tá hâi tui drêng 18 khu pơkuâ kong tât khía ki ê dêi kong pơlê tá hâi tro khu séa ngăn, vâ mơnhên ngăn i rơhí rơhó. {a\ mâu tơdroăng kố pơkâ thế kong pơlê Gia Lai kal ai mâu túa pêi pro ki kơtăng khât, pro mơdêi tâ kơ mê nếo./.

Nguyễn Thảo chêh

A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng