Tơdroăng châi u\m tơxui pâu kuăn cho tơdroăng châi ki râ, xua hơ’lêh te# bao [a\ mô kơpâu kuăn, chiâng pro u\m tơxui pâu kuăn. Kố cho tơdroăng châi pro hlâ mơngế má môi klêi kơ’nâi u\m a tôu.

Xiâm kối pro tơdroăng châi kố xua tâ siêu vi HPV, nâl Ănglê ối tối cho Human Papillomavirus. Rêm hơnăm tung lâp plâi tơnêi ai lối 500 rơpâu roh ngế tro tâ [a\ tơdế tung kơxo# khu mơngế mê hlâ.

A Việt Nam, rêm hơnăm ai lối 2.500 roh ngế hlâ xua châi u\m tơxui pâu kuă\n [a\ rêm hâi ai 14 ngế tro tâ. Maluâ hên laga hên vâi kơdrâi ôh tá vâ tơmâng [a\ ôh tá hlê ple\ng tung tơdroăng hbrâ mơdât pơrea\ng kố.

Nâ Bùi Thị Diên, 39 hơnăm, ối a tơring Ea Hleo, kong pơlê Dak Lak hmâ lăm khăm pơlât ‘na tơdroăng châi khu kơdrâi, maluâ hên hdroh châ mâu [ok thái pơkeăng hnê mơhno ‘na tơdroăng khăm pơlât laga nâ xuân tá hâi pêi pro. Nâ Bùi Thị Diên tối:

‘’Á tá hâi lăm séa ngăn tơdroăng châi tơxui pâu kuăn la lâi ôh. A ngăn tung um tivi hlo tối hên ‘na pơrea\ng kố.

 A Việt Nam, mơngế tro tâ pơrea\ng kố hên [a\ hlâ xuân hên. Laga ‘nâi dêi tơná tâ, á xuân tá hâi lăm khăm ngăn’’.

Tối ‘na xiâm kối pro châi u\m tơxui pâu kuăn, thak sih, {ok thái pơkeăng Lê Quang Thanh, Kăn pơkuâ hngêi pơkeăng kân Từ Dũ, pơlê kong kân Hồ Chí Minh, tối ăm ‘nâi:

‘’Hdrối nah, pin ôh tá ‘nâi xiâm kối pro chiâng u\m tơxui pâu kuăn [a\ bu ‘nâi tơdroăng pro chiâng châi, pơtih:

Koi dêi pó ôh tá rak le\m, koi dêi pó drêng tá hâi tro hơnăm lơ koi hên ngế. Laga mơhúa ‘nâng hơnăm 1990, khoa hok hiăng mơnhên xiâm kối pro u\m tơxui pâu kuăn cho xua tâ siêu vi HPV.

Kố cho môi pơrea\ng ki rơ-iô, kô pro chiâng ai hên pơrea\ng tung châ, tung mê, u\m tơxui pâu kuăn, tơdroăng châi kố cho xua siêu vi HPV pro’’.

Rơtế [a\ tơdroăng mơnhên châ xiâm kối pro châi u\m tơxui pâu kuăn cho xua tro tâ siêu vi HPV, kơvâ ngăn pơkeăng rơxông nếo hiăng ti tăng troăng vâ hbrâ mơdât pơrea\ng kố [a\ séa ngăn HPV.

Kơnôm châ rah pơlât, re\ng châ hlo, châi u\m tơxui pâu kuăn kô chiâng pơlât prêi tâng mơngế châi pơlât tơtro.

Hdrối nah, vâ rah pơlât châi tơxui pâu kuăn [a\ séa ngăn HPV, ngế châi a Dak Lak [a\ kơpong Tây Nguyên thế troh mâu hngêi pơkeăng a mâu pơlê kong kân, môi tiah Hà Nội, Huế, pơlê kong kân Hồ Chí Minh, pro mơdoh chôu [a\ tâi liăn hên.

Sap ing khế 1/2016, hngêi pơkeăng kân Thiện Hạnh, kong pơlê Dak Lak hiăng po rơdâ troăng rah khăm pơlât, pro tơ’lêi ăm kuăn pơlê tung kong pơlê châ khăm pơlât [a\ kơmăi rơxông nếo a kong pơlê.

Vâ ‘nâi tơ’nôm ‘na túa hbrâ mơdât pơrea\ng kố [a\ túa rah khăm pơlât [a\ kơmăi kơmok rơxông nếo nôkố, ngin ai roh trâm tơpui tơno [a\ thak sih, {ok thái pơkeăng Lê Quang Thanh, Kăn pơkuâ hngêi pơkeăng kân Từ Dũ, pơlê kong kân Hồ Chí Minh:

-Ô [ok thái pơkeăng, hdrối nah vâi kơdrâi hmâ châ séa ngăn lơ ai tơdroăng châi u\m a tơxui kơpâu kuăn [ă tơdroăng pâk xo mơheăm PAP. Tiah mê [ok thái pơkeăng ăm ‘nâi ki phá pơla séa ngăn mơheăm PAP [ă séa ngăn mơheăm HPV gá ti lâi?

{ok thái pơkeăng Lê Quang Thanh: Tíu ki phá ăm hlo má môi pơla péa túa khăm ngăn apoăng mê a tíu kố:

Tâng séa ngăn mơheăm PAP, pin mơ-eăm re\ng châ hlo mâu tíu ki hơ’lêh a kế ki ki mơjiâng vâ chiâng mơheăm hdrối gá vâ pro chiâng u\m [ă pin pơlât ăm prêi hlối ngế kơdrâi mê a kế ki mê âi kô ôh tá tro u\m a tơxui pâu kuăn.

{ă tơdroăng séa ngăn mơheăm HPV ki phá gá ăm hlo hlối a ngế kơdrâi mê mâu siêu vi HPV ki rơ-iô, cho ki xiâm pro chiâng u\m tung pâu kuăn.

Xua mê, [ă péa túa séa ngăn mơheăm mê, ki ăm hlo gá phá dêi rơpó há, xua ing séa ngăn mơheăm HPV mê kô tăng hlo ki xiâm pro chiâng u\m a tơxui pâu kuăn. Tâng séa ngăn mơheăm PAP pin thế tơkôm ‘nôi nếo ‘nâi ki hơ’lêh dêi kế ki pro chiâng u\m mê, pin mơ-eăm séa ngăn vâ re\ng châ hlo.

Xua mê, ‘na ki xiâm gá séa ngăn mơheăm HPV tí tăng ki xiâm pro chiâng pơreăng u\m tơxui pâu kuăn re\ng châ hlo tâ, ai tíu ki vâ pơlât ăm prêi hlối khât tâng vâ pơchông [ă drêng hiăng hlo hơ’lêh kế ki rơ-iô ki pro vâ chiâng u\m.

-Ô [ok thái pơkeăng hên ngế tô tuăn, ôh tá ‘nâi tơdroăng séa ngăn mê gá châi ó lơ tơdjâk troh ivá há? Dế hơnăm ki lâi kal thế séa ngăn vâ ‘nâi hôm u\m a tơxui pâu kuăn? 

{ok thái pơkeăng Lê Quang Thanh: Vâi nâ o pôi tá tô tuăn xúa mâu tơmeăm kơmăi ki khăm ngăn apoăng mê gá tơ’lêi ôh tá môi tiah rôh ki hmâ khăm ngăn kơdrâi. Mâu [ok thái pơkeăng pơlât ‘na kơvâ vâi kơdrâi mơhum kuăn kô pêi pơ’lâng, má môi oh tá ăm tâ châi, má péa kô ôh tá pro tơdjâk troh ivá.

Tiô tối tơbleăng tơchuâm tung lâp plâi tơnêi nôkố [ă a Việt Nam mê vâi kơdrâi hiăng châ 21 hơnăm kô châ khăm ngăn lơ klêi achê [ă kơnốu rôh apoăng kơ’nâi 3 hơnăm, mê xuân chiâng lăm séa ngăn mơheăm vâ ‘nâi’’.

-Ô [ok thái pơkeăng! Tâng môi ngế kơdrâi lăm séa ngăn mơheăm HPV [ă ăm ‘nâi hlo dương tính mê hôm cho hiăng tro u\m tung tơxui pâu kuăn há?

{ok thái pơkeăng Lê Quang Thanh: Ô ôh! Mơngế kơdrâi ki  séa ngăn mơheăm HPV hlo dương tính kơ mơnhên môi tơdroăng cho mơngế kơdrâi mê dế tro pơreăng HPV kơ tơ’lêi tro, gá vâ môi tiah vâi hiăng tro u\m tung tơxui pâu kuăn, ki xiâm gá tro tâ pơreăng HPV, kô ai kế ki vâ tah siêu vi mê lo ing châ. Tâng tiah mê, mơngế kơdrâi ki tâ pơreăng siêu vi HPV kô ôh tá tơdjâk troh tơdroăng u\m tung tơxui pâu kuăn.

 Ki tô tuăn má môi, tâng tung châ pin ôh tá kâi tah vi rus HPV mơngế ki mê kô tro ta ah túa virus kố [ă ing mê cho ki xiâm pro chiâng hơ’lêh kế ki vâ mơjiâng chiâng mưoheăm [ă chiâng pơreăng u\m lơ u\m tung tơxui pâu kuăn.

Tối nhên: tâng séa ngăn mơheăm HPV hlo dương tính mê vâi nâ o pôi tá préa, thế pêi pro tro tiô tơdroăng hnê mơhno dêi mâu [ok thái pơkeăng, athế khăm vâ teăm pơlât

-Ô [ok thái pơkeăng! Nôkố, séa ngăn mơheăm HPV hiăng châ xúa môi tiah lâi a mâu hngêi pơkeăng a pơlê kong kân Hồ Chí Minh [ă mâu hngêi pơkeăng a mâu kong pơlê ?

{ok thái pơkeăng Lê Quang Thanh: Séa ngăn mơheăm HPV nôkố hiăng châ pro tung lâp tơnêi têa.

Malối cho mâu hngêi pơkeăng pơlât ‘na vâi kơdrâi. A pơlê kong kân Hồ Chí Minh nôkố mâu hnê pơkeăng pơlât ‘na vâi kơdrâi mơhum kuăn xuân ai séa ngăn mơheăm HPV.

A kong pơlê Dak Lak, hngêi pơkeăng kân Thiện Hạnh xuân hiăng tơbleăng túa khăm pơlât kố.

Tơdroăng kố gá tơtro, ai pơxúa ăm mâu kơdrâi, kum vâi ai tơ’nôm tơmeăm ki khăm ngăn ahdrối vâ re\ng châ ‘nâi hôm tro u\m tung tơxui pâu kuăn, [ă túa pơlât ki tơtro’’.

-Ô [ok thái pơkeăng! Vâ hbrâ ví pơreăng u\m tung tơxui pâu kuăn, mâu vâi nâ o thế pêi pro mâu tơdroăng klâi?

{ok thái pơkeăng Lê Quang Thanh: Ki tro tâ, thế pro tiô tơdroăng hnê tối nôkố, vâi kơdrâi thế khăm ngăn tiô rơnó a tíu khăm vâi kơdrâi mơhum kuăn. Pak^ng tơdroăng hbrâ mơdât u\m tung tơxui pâu kuăn mê ối kum hbrâ mơdât mâu pơreăng ki ê, pơtih pơreăng ki tâ tú ing achê dêi rơpó pơla kơdrâi [ă kơnốu, mâu pơreăng tâ tú a troăng nu\m.

 Xua mê ngin hnê tối, mâu kơdrâi thế lăm khăm a tíu khăm vâi kơdrâi mơhum kuăn khăm tiô rơnó, ki iâ gá môi hơnăm môi hdroh [ă thế pêi pro tro tiô tơdroăng hnê tối dêi mâu ngăn pơkeăng, [ok thái pơkeăng  ‘na tơdroăng khăm vâ ‘nâi ahdrối, tung mê ai tơdroăng khăm vâ re\ng châ ‘nâi hôm tro u\m tung tơxui pâu kuăn cho tơdroăng ki kal.

Má pái, mơngế kơdrâi thế ai tơdroăng rêh ối, pêi cheăng châ pơtê tơtro, tá tơdroăng kâ ôu, thế kơhnâ pơtâp ivá. Ai môi tơdroăng rêh ối hơniâp ro, tơmiât tơdroăng ki le\m ro. Mê cho mâu tơdroăng ki tro [ă ivá dêi tơná’’.

-Mơnê kơ [ok thái pơkeăng hiăng tơpui tơno ‘na tơdroăng kố.

Gương prế A Sa Ly tơplôu [ă tơbleăng