Môi tung mâu pơkâ ki nếo tơ’nôm tung Khu Luât pêi cheăng (‘mâi hơ’leh) châ mâu kăn tơmâng cho ‘na mâu ngế châ tơku\m pêi cheăng tơ’nôm ing lối 200 chôu ta troh 300 chôu tung môi hơnăm vâ tơniăn ‘na ki pơxúa ton ăm mơngế pêi cheăng. Mâu kăn ai tối tiah kố, mơngế pêi cheăng chiâng pơkâ hâi chôu pêi cheăng tiô hâi lơ, tiô măng t^ng, la thế tơbleăng ăm mơngế ki pêi cheăng ‘nâi.

Tung mê, Tơnêi têa mơhnhôk mơngế ki xo vâi  pêi cheăng thế pêi pro măng t^ng pêi cheăng 40 chôu [ă mơngế pêi cheăng. Pôa Lê Công Nhường, ngế kăn teăng mâ Kuo#k ho#i kong pơlê Bình Định tối thế tơku\m hnê tối vâ Khu Luât pêi cheăng ki (‘mâi hơ’leh) châ rak vế tung rêh ối: 

‘’A tơmiât vâ Khu Luât châ xúa tung rêh ối mê ki hdrối tâ thế tơbleăng hnê tối ‘na luât [ă tâng mâu tơdroăng ki mê hâi pơkâ nhên tung Luât la pơcháu ăm Chin phuh, mê Chin phuh xuân thế re\ng pơkâ, tiô tơdroăng hiăng pơkâ. Khu Luât pêi cheăng hiăng tơbleăng 3 rôh hôp, ki apoăng tiô tối hdrối kô tơbleăng 2 rôh, klêi mê tơbleăng 3 rôh, tí tăng ‘nâi ple\ng nhên. La tơdroăng tối tơbleăng Pơkâ, luât pơkâ xuân thế séa ngăn nhên khât vâ tơniăn ăm hnoăng pơxúa dêi mơngế pêi cheăng xuân môi tiah tơdroăng tơhrâ ‘na mơngế ki pêi cheăng’’.

Pôa Tôn Ngọc Hạnh, ngế kăn Kuo#k ho#i kong pơlê Bình Phước ăm ‘nâi, Khu luât pêi cheăng (‘mâi hơ’leh) hiăng tơbleăng, la vâ châ môi tuăn dêi tâi tâng pơlê pơla [ă tâi tâng mâu khu mơngế tro tơdjâk mê kal thế ai chêh pơkâ tung pơla pêi pro. Mê cho tơdroăng cheăng tối tu\m tâi tâng sap ing kuăn pơlê ki tro hơnăm, kuăn pơlê  ‘na troăng hơlâ tơchoâm dêi Khu luât pêi cheăng, pro ti lâi ăm kuăn pơlê ki tro hơnăm hlê tu\m tâi tâng mâu tơdroăng kal, mâu tơdroăng ki nếo  ai  tung Khu luât pêi cheăng.

Ing mê, mâu khu mơdró, mơngế pêi cheăng kal pêi pro tro tiô mâu pơkâ dêi Luât kố. Pôa Tôn Ngọc Hạnh tối:

‘’Kuo#k ho#i xuân môi tiah mâu kăn Kuo#k ho#i pơrá púi vâ [ă tơngah ki pơxúa ăm mơngế pêi cheăng cho hên má môi, la tung pơla tơnêi têa [ă tâi tâng kuăn pơlê, tơnêi têa dế pơtối mơnhông mơdêk tâ nếo mê pin kal thế ai pơkâ tung pơla kố, ‘na ki ton ta ah. Tâng tơdroăng tung tơnêi têa mơnhông tâ mê pin kô chiâng ‘mâi rơnêu mâu troăng hơlâ ăm tơtro tâ nếo vâ ‘no liăn to\ng kum tơtro tâ ăm mâu ngế pêi cheăng, vâ mơngế pêi cheăng pro ti lâi kô hlê nhên tơdroăng kố [ă hlối tối ăm kuăn pơlê vâ môi tuăn, tơdrêng [ă hnoăng cheăng pêi dêi tơnêi têa, [ă tơnêi têa vâ veăng mơnhong tơdroăng cheăng dêi rêm ngế ki pêi cheăng ‘na mơdêk tơchoâm dei tơnêi têa’’.

Tung Khu Luat pơkâ mê cho tối ki mơdêk hnoăng pơkâ dêi mơngế ki pêi cheăng, hnoăng tơpui tơno ai hnoăng ki pơkâ rah xo pêi cheăng drêng hlo mâu tơdroăng cheăng pêi tơtro, kơlo liăn khế kâ hlối tơtro.

Xua mê, tiô pôa Đào Ngọc Dung, Ngế xiâm ngăn Cheăng pêi - Mô đo#i rong [ă Pơlê pơla, kố cho khu luât ai tơdroăng kal, tơdroăng kân [ă hlối tơdjâk troh lâp lu troh chât rơtuh ngế ki pêi cheăng, tá mâu ngế a kơpong pêi cheăng khât [ă ki hâi khât. Malối, rôh kố mơngế ki châ po rơdâ, xúa tung pêi cheăng krâ kơvâ tu\m tá kơpong ki ôh tá khât.

Pôa Dương Trung Quốc, khu kăn Hà Nội tối tiah kố, Luât ki xiâm ai tiô tơdroăng púi vâ, mâu tơdroăng púi vâ dêi mơngế pêi cheăng [ă ngế kăn ki xo ‘mot mơngế pêi cheăng thế tơru\m krá khât nôkố: 

‘’Tiô a tơmiât Luât thế tro ‘ló vâ po troăng ăm tơdroăng tơhrâ pơla mơngế pêi cheăng [ă mơngế ki xo ‘mot mơngế cheăng ing tơdroăng ai séa ngăn dêi pơlê pơla. Malối a tối khât tơdroăng ki pin vâ cho mâu tơdroăng cheăng ki vâi châ pêi, châ kring vế hnoăng ki pơxúa dêi mơngế pêi cheăng. Vâ pơtối rak vế khu  pêi cheăng pêi tro tiô pơkâ mê xuân ôh tá tơ’lêi hlâu klâi’’.

Khu Luât pei cheăng (‘mâi hơ’leh) châ tơbleăng cho tơdroăng ki kal, ai pơxúa kân [ă mơngế mơjiâng tơru\m cheăng [ă mơngế ki pêi cheăng [ă mơdêk kơxo# mơngế pêi cheăng. Xua kơ’nâi Luât pơkâ, Khu Luât pêi cheăng ai tíu ki kal pro mơngế pêi cheăng chiâng tơmiât tơ-ê ’na tơdroăng mơnhông pơlê pơla, Ki xiâm cho mơngế ki pêi cheăng.

Xua mê, mâu kơ koan khu râ pơkuâ cheăng kal thế hbrâ rơnáu xêh tơdroăng tơku\m po hnê tối mâu pơkâ ki nếo dêi Khu Luât kố vâ mơngế ki pêi cheăng hlê ple\ng nhên hnoăng pơxúa dêi tơná.

Kim Thanh -  VOV1 chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng