VOV4.Sêdang - Tơdâng tơ’mô pơla kơdrâi [ă kơnốu, ôh tá pơrah cho troăng hơlâ ki hdrối kơ’nâi tiah môi dêi Đảng [ă Tơnêi têa Việt Nam. Xua mê, mơnhên hnoăng cheăng xuân môi tiah ki kal dêi tơdroăng pro tơdâng tơ’mô pơla kơdrâi [ă kơnốu tung tơdroăng cheăng mơnhông cheăng kâ rêh ối, mâu hơnăm hdrối nah, rêm râ, mâu kơvâ cheăng tung lâp tơnêi têa hiăng [ă dế tối tơbleăng nhên hnoăng cheăng tối tơbleăng troăng hơlâ luât tơdâng tơ’mô pơla kơdrâi [ă kơnốu troh rêm rơxông kuăn pơlê, malối cho kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo.

Môi tung mâu tơdroăng châ hên ngế tơmâng vâ ’nâi ple\ng cho tơdroăng hnê tối, amê, tơdroăng hnê chư chêh ăm vâi kơdrâi hdroâng kuăn ngo cho tơdroăng thế pêi pro apoăng. {ă mâu khu ngế ki mê, mâu tơdroăng hnê chư ai pơxúa khât, hlối tơru\m [ă mơnhông pêi chiâk, hlối hnê chư vâ mơhnhôk ăm vâi kơdrâi veăng pêi pro. Xua tiô kơxo# riân ngăn a hơnăm 2015 dêi Vi [an ngăn kuăn ngo tối, kơxo# mâu ngế chiâng pơchuât, chiâng chêh chư ing 15 hơnăm tơngi klêng pơla kơnốu [ă kơdrâi hdroâng kuăn ngo bú iâ tê, kơtăn hơngế ‘nâng: bú ai 72,7% vâi kơdrâi kuăn ngo chiâng chêh tâng vâ pơchông [ă 85,5% ngế vâi kơnốu kuăn ngo.

Tiô jâ Trương Thị Thu Thủy, Ngế xiâm ngăn Khu rơpo\ng hngêi – rêh ối pơlê pơla (Khu xiâm ngăn vâi kơdrâi Việt Nam), tơdroăng ôh tá pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu cho tơdroăng thế pêi pro tâi tâng rêm pâ, tung mê, mâu ngế kơnốu pêi cheăng pro kăn pơkuâ rêm râ thế hlê nhên, ‘nâi nhên mâu tơdroăng tơche\ng tơmiât, púi vâ dêi kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo ‘na tơdroăng ôh tá pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu. Ai tiah mê ‘nôi, tơdroăng hnê tối, troh lâp lu mâu luât pơkâ ‘na ôh tá chiâng pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu nếo châ rak vế pêi pro:

‘’Thế mơdêk hlê ple\ng ‘na ôh tá pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu ăm mâu kăn [o# tung khu cheăng pro kăn, pro ăm vâi hlê ki tro ‘na tơdroăng mê, ôh tá xê pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu cho kum ăm vâi kơdrâi hdrối, mê cho thế pơtối rak vế hnoăng cheăng dêi vâi kơnốu [ă kơdrâi mê nếo tơniăn châ ai tiô pơkâ mơdêk krá tơniăn ton ‘na tơdroăng ôh tá pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu. Bú ai vâi, mâu krâ pơlê kăn pơlê, rơtế [ă mâu kơnốu tung hdroâng kuăn ngo hlê ple\ng nhên ‘na tơdroăng pôi tá pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu mê nếo châ tơ-[rê.

Xua mê, tơdroăng mơdêk rak vế pôi tá pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu thế cho tơdroăng ki kuăn pơlê hlê ‘nâi [ă veăng ai mâu kơnốu râk vế pêi pro ’’.

Luât ôh tá pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu hơnăm 2006 pơkâ nhên thế pôi tá pơrah kơdrâi kơnốu cho thế tah lôi tơdroăng ki lơ pơrah, hjăm dría, tôu pâm kơ mâu kơdrâi, thế ngăn môi tiah tơ’mô pơla kơdrâi [ă mâu kơnốu tung tơdroăng mơnhông cheăng kâ, rêh ối xuân môi tiah tăng rế hên mơngế pêi cheăng. Pêi pro tơdroăng pôi tá pơrah pơla kơnốu [ă kơdrâi mơjiâng, ‘mâi mơnhông tơru\m cheăng, kum dêi rơpó pơla kơdrâi kơnốu tung mâu tơdroăng chăng rêh ối [ă tung on veăng rơpo\ng hngêi.

Xua mê, tơdroăng mơdêk tơbleăng hnê ‘na luât pôi tá pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu, tung xo dêi rơpó [ă tung on veăng rơpo\ng hngêi, hbrâ mơdât tơdroăng ki lơ tô pâm ‘nêk mơ’nêa vâi kơdrâi ing tơdroăng cheăng pêi ki xiâm môi tiah nôkố. Laga, vâ luât ki pôi tá pơrah kơdrâi, pôi tá ’nêk mơ’nêa tôu pâm vâi kơdrâi troh achê tâ [ă hdroâng kuăn ngo, mâu tíu pêi cheăng kal thế hơ’leh nếo tơdroăng hnê tối, tơbleăng hên túa pơrá phá môi tiah: tơbleăng hnê drêng tơku\m hôp, drêng po hneăng hôp kân, tơbleăng tung hlá tơbeăng, rơ’jiu, um tơvi, tung loa cheăm pơlê, chêh tơbleăng a hlá mơ-éa hnê ăm tơrêm rơpo\ng kuăn pơlê, po tơ’noăng tí tăng hlê ple\ng xuân môi tiah hnê tơdroăng tung kâu lăk [o# luât [ă hên ki ê….

Ing mê, kô pro hơ’leh ki hlê ple\ng [ă tơdroăng pêi pro dêi kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo ‘na ôh tá pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu tung tơru\m cheăng pơla kơnốu [ă kơdrâi kum vâi ‘nâi nhên tơná tung rêh ối pơlê pơla.

Jâ Nguyễn Thị Hà, Kăn xiâm pho\ ngăn mố đo#i rong [ă pơlê pơla ăm ‘nâi, ôh tá pơrah pơla kơdrâi lơ kơnốu châ ngăn cho tơdroăng pơkâ ki kal vâ tối nhên ki mơnhông dêi tơdroăng rêh ối pơlê pơla, môi tơnêi têa, mê hlối cho ki xiâm dêi tơdroăng pơkâ mơnhông mơdêk hlối cho ki xiâm mơdêk ivá veăng ‘no hnoăng cheăng dêi vâi kơdrâi tung mơnhông tơniăn dêi tơnêi têa:

‘’Tơdroăng ôh tá pơrah kơdrâi [ă kơnốu a Việt Nam rôh apoăng hiăng pro hơ’leh ‘na hlê ple\ng [ă tơdroăng pêi pro dêi mâu kăn pơkuâ [ă kăn [o#, kăn pơkuâ kơ koan, mâu ngế cheăng a kơ koan [ă kuăn pơlê, veăng ‘no hnoăng cheăng pêi, ki mơdêi dêi vâi kơdrâi tung rơpo\ng hngêi [ă tung pơlê pơla. Mâu kơxo# mơnhông mơdêk châ ‘mâi hơ’leh hiăng djâ Việt Nam to a  mâu kơlo ối a ‘ngêi tâ [ă châ kuăn pơlê tung lâp plâi tơnêi khe\n kơdeăn ki mơ-eăm tung pêi pro ôh tá pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu.

Laga, tơdroăng pêi pro ôh tá pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu a Việt Nam dế trâm hên tơdroăng pá pơloăng mơnúa. Ki khât ăm hlo, tá kơnốu [ă kơdrâi xuân cho mâu ki chiu pá hên tơdroăng tơdjâk ing lơ ki pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu, la vâi kơdâi [ă vâi o kơdrâi mê xuân cho mâu ngế ki trâm pá hên tâ’’.

{ă mâu troăng hơlâ, luât pơkâ dêi Đảng, Tơnêi têa hiăng tơmâng khât troh kơpong hdroâng kuăn ngo tơdrêng [ă tơdroăng pêi pro luât pơkâ ôh tá pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu, hiăng pro ăm mâu hnoăng ki pơxúa [ă rôh ki nếo ăm vâi kơdrâi hdroâng kuăn ngo. Vâi châ lăm hriâm, hlê ple\ng hên iâ tơdroăng [ă vâi hiăng hlê iâ tơdroăng rêh ối [ă nho\ng o, pơlê pơla, mơdêk ki hlê ple\ng dêi vâi kơdrâi, hơ’le tah tơdroăng xo on veăng ki lơ pơklât thế, nôkố oh tá pơklât tiah hdrối nah xếo, ing tơná vâi tăng vâi vâ dêi tung tơdroăng xo on veăng. Ing mê, hiăng ai hên há vâi kơdrai kuăn ngo hiăng xo kơnốu Xuăn, [ă kơdrâi Xuăn xo kơnốu kuăn ngo.

VOV4

Gương tơplôu [ă tơbleăng