Troh a hngêi pơkeăng kân tơring }ư Mgar, um méa a poăng ki rêm ngế thế tơtro\ng cho kơ-[ăng tơbleăng ‘’mơdât ôh tá ăm ôu hât’’ châ tâ a ngiâ bo cheăng hngêi pơkeăng. Mâu kơ[ăng tơbleăng tối kố xuân châ tâ a kơpong khăm pơlât, hâng lông lơ péa mot lo a mâu veăng, kơbong. Rơtế [a\ tơdroăng tơdah, hnê mơhno mơngế tamo châi troh khăm pơlât, mâu thái pơkeăng, [ok thái pơkeăng ối pơchân tối mâu ngế tamo châi [a\ nho\ng o pôi tá ôu hât tung hngêi pơkeăng. {a\ mâu thái pơkeăng, [ok thái pơkeăng cho mâu ngế ki djâ troăng ahdrối tung tơdroăng kố.

Thái pơkeăng Lê Trần Thanh Hùng nôkố dế pêi cheăng a khoa Y học Cổ Truyền hiăng ôu hât châ vâ chê 5 hơnăm, laga sap ing pơxiâm tiô hriâm kơvâ ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât [a\ pêi cheăng a hngêi pơkeăng, hlê ple\ng ki ‘mê rơ-iô dêi hât [a\ ivá châ chăn dêi tơná [a\ pơlê pơla xua mê ngoh hiăng pơtê lôi ôu hât [a\ mơhnhôk mâu ngế tâ tá ôh tá ôu hât. Thái pơkeăng Lê Trần Thanh Hùng tối:

‘’Á ôu hât xuân hiăng châ sap 3 – 5 hơnăm. Laga sap ing tiô hriâm kơvâ ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât, ‘nâi ki ‘mêi dêi hât [a\ ivá, tơdrêng a mê gá xuân pro pá tung tơdroăng rêh ối á, thăm nếo pro mâu ngế tâ tá tâ ôh tá kâi ối. Ing mê, á ai mơ-eăm vâ lôi hât. Tung tơdroăng pơtê lôi ôu hât, tiô á tơdroăng ki mơ-eăm ing dêi tơná cho kal má môi’’.

{a\ {ok thái pơkeăng chuyên khoa I cho Y Bin Niê – Pho\ pơkuâ khoa Nội – Nhiễm, xuân hiăng ôu hât hên hơnăm, tơdroăng pơtê lôi ôu hât trâm hên pá puât. Laga, sap ing hngêi pơkeăng mơhnhôk tơdroăng mơjiâng hngêi pơkeăng pôi tá ôu hât [a\ châ pơcháu hnoăng cheăng cho mơngế mơhnhôk, [ok thái pơkeăng Y Bin Niê hiăng mơ-eăm pơtê lôi ôu hât.

Apoăng, tơdroăng kố châ hên mâu kăn [o# tung hngêi pơkeăng tơpui hôu hên, cho ngế ki ôu hât hên hơnăm, laga [ok thái pơkeăng Y Bin hiăng khên tơnôu pơkâ thế pêi pro tơdroăng kố tung mâu tơdroăng pêi cheăng rêm khế, rêm hneăng dêi rêm ngế kăn [o#, đảng viên ‘na ‘’Hriâm tâp [a\ pêi cheăng tiô troăng tơmiât, kơnôm ai tơdroăng mơhnhôk, kum dêi mơngế nho\ng o, khu pú hmâ pêi cheăng [a\ tơdroăng mơ-eăm ing dêi châ, {ok thái pơkeăng Y Bin hiăng kâi lôi hât. {ok thái pơkeăng Y Bin Niê hơ’muăn tối:

‘’Drêng châ lăm pơtâp a mâu hngêi pơkeăng râ kong pơlê, hlo ngế ki u\m xôu, châi troăng xôu xua mê á hiăng pơkâ lôi hât. Apoăng á kâ ke\o cao su, pú hmâ djâ ôu kơphế xuân ôh tá tiô, kơdroh lăm ôu kâ. Dâng lối 10 hâi môi tiah mê, á tâ ôh tá hêng ôu hât xếo’’.

Ôh tá xê to mâu [ok thái pơkeăng tối ôh [a\ hât mê tâi tâng mâu ngế châi tamo [a\ nho\ng o mơngế tamo châi drêng troh khăm, pơlât, păn roăng, rak ngăn dêi mơngế châi tamo a hngêi pơkeăng xuân pơrá pêi pro tơtro pơkâ ôh tá ôu hât, môi tơdroăng xua châi tamo, xua ivá dêi tơná, laga ki ê cho xua kăn [o# ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât a kố pơtâng tối, pơchân hnê.

Mâu kơ-[ăng tơbleăng ‘’mơdât ôh tá ăm ôu hât’’ châ tâ lâp lu veăng, kơbong hngêi pơkeăng [a\ ki kal cho ôh tá ai kăn [o# ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât ki lâi ôu hât, xua mê mơngế châi tamo akố thăm rak vế, pêi pro. Pôa Mai Văn Vượng ối a thôn 6, cheăm Quảng Hiệp, tơring }ư Mgar dế pơlât châi plâi nuih a hngêi pơkeăng kân tơring }ư\ Mgar tối ăm ‘nâi:

‘’Nho\ng o troh lăm ngăn ngế châi tamo tâng vâ ôu hât mê thế lo pá kong hngêi pơkeăng, ối tung kơbong pơlât kố ôh tá chiâng ôu hât. Ai drêng xuân hêng ôu hât laga ôh tá ai kơbố khên ôu hât xua hngêi pơkeăng ai pơkâ nhên, xua mê maluâ hêng ôu hât xuân thế mơ-eăm mơgât’’.

Khu kăn pơkuâ Hngêi pơkeăng }ư Mgar tối ăm ‘nâi, sap hơnăm 2013 troh nôkố, hngêi pơkeăng đi đo pêi pro tơdroăng hbrâ mơdât ki ‘mêi dêi hât tung pơkâ pêi cheăng rêm hơnăm dêi hngêi pơkeăng. Mâu túa châ pơtâng tối châ tơ-[rê thế tối troh mê cho mơhnhôk tơdroăng đoân viên ko\ng ti tăng ple\ng ki ‘mêi dêi hât [a\ ivá kuăn mơngế; pơtâng tối ‘na ki ‘mêi dêi hât, Luât hbrâ mơdât ki ‘mêi dêi hât tung mâu roh hôp kơdrâm mơngế tamo châi; Tơku\m po k^ tơkêa ăm tâi tâng kăn [o#, viên chưk mơngế pêi cheăng [a\ Khu pơkuâ hngêi pơkeăng ‘na ôh tá ôu hât a tíu pêi cheăng [a\ hía hé.

Thak sih, {ok thái pơkeăng Châu Đương – Kăn pơkuâ hngêi pơkeăng kân tơring }ư Mgar tối ăm ‘nâi:

‘’Sap ing Luât hbrâ mơdât ki ‘mêi dêi hât mơ’no pơkâ a hơnăm 2012, troh hơnăm 2013, Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh ai pơkâ mơjiâng tơdroăng kơd^ng liăn hbrâ mơdât ki ‘mêi dêi hât, á cho kăn pơkuâ hngêi pơkeăng hiăng châ pơtâp ‘na tơdroăng cheăng kố. Á hlo hât tơdjâk kân troh ivá kuăn pơlê tối tơchuâm [a\ mơngế châi tamo tối phá xêh, xua mê klêi kơ’nâi vêh pơtâp, á hiăng tơbleăng khu râ kăn pơkuâ cheăng Đảng vâ mơjiâng pơkâ hbrâ mơdât ki ‘mêi dêi hât a hngêi pơkeăng’’.

Kơnôm xúa hên túa ki rơkê tơtro xua mê sap ing po rơdâ troh nôkố, tâi tâng mâu kăn [o#, nhân viên chưk lâp hngêi pơkeăng pơrá pêi pro tơtro tơdroăng pơkâ ‘’Hngêi pơkeăng ôh tá ai ngôi hât’’ tro tơdroăng pơkâ xiâm tơkêa rêm hơnăm ki mâu ngế krê, khu pú hên tung veăng, kơbong hiăng k^ tơkêa [a\ khu kăn pơkuâ hngêi pơkeăng.

Hluâ 5 hơnăm, sap hơnăm 2013 troh nôkố, tơdroăng hbrâ mơdât ki ‘mêi dêi hât dêi mâu kăn [o# viên chưk pêi cheăng, mâu ngế châi tamo dêi hngêi pơkeăng kân tơring }ư Mgar đi đo châ kơvâ ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât Dak Lak kheăn kơdeăn.

Hngêi pơkeăng hiăng chiâng môi tung mâu tíu cheăng ki má môi, djâ troăng ‘na tơdroăng ‘’Hngêi pơkeăng ôh tá ai ngôi hât’’ châ mâu khu râ kăn pơkuâ kheăn kơdeăn, diâp pri. Tơdroăng kố kum mơjiâng hngêi pơkeăng krúa le\m, tơniăn, pro loi tơngah [a\ tơdroăng hâk vâ tung kuăn pơlê drêng troh khăm pơlât.

Vâ ai mâu tơdroăng ki tơ-[rê apoăng kơhnâ tung mơjiâng hngêi pơkeăng ôh tá ai ngôi hât, hngêi pơkeăng kân tơring C|ư Mgar hiăng mơjiâng tơdroăng pơkâ chôa lâng pêi pro. Kơ’nâi kố, pó vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ rơtế tơmâng mâu tơdroăng tơpui tối dêi thak sih, [ok thái pơkeăng Châu Đương, Ngế pơkuâ hngêi pơkeăng tối ‘na tơdroăng kố:

Êng: Ô [ok thái pơkeăng Châu Đương, vâ ai mâu tơdroăng ki tơ-[rê roh apoăng kơhnâ tung mơjiâng hngêi pơkeăng ôh tá ai ngôi hât mơhiah hâi kố, hngêi pơkeăng hiăng pơkâ pêi pro mâu tơdroăng klâi?

Thak sih [ok thái pơkeăng Châu Đương:  Hngêi pơkeăng hiăng mơjiâng tơdroăng pơkâ ai péa rôh. Rôh má 1 cho sap hơnăm 2013 troh 2015, drêng kố bú pơkâ pêi pro tung mâu kăn [o# ko\ng nhân viên chức dêi hngêi pơkeăng. Tơdroăng cheăng kố hiăng ‘mot tung pơkâ dêi chi bo# [ă tơdroăng pơkâ cheăng dêi hngêi pơkeăng, kơbông krếo tâi tâng kăn [o# viên chưk dêi hngêi pơkeăng tối oh tá ai ngôi hât. Tơdroăng kố drêng nếo tối tơbleăng trâm hên tơdroăng tơtrâ, malối cho mâu kăn [o# ki ô hât hiăng ton hơnăm. La kơ’nâi to lâi khế tơbleăng, hnê tối, pak^ng mê hnối tơku\m po mâu roh trâm mâ hnê tóoi ‘na tơdroăng mơdât ôu hât a hngêi pơkeăng [ă ai krếo mâu kăn [o# dêi cheăng ‘na chêh hlá tơbeăng troh hnê ‘na rak vế ivá. Tơná á ngế ki xiâm hnê tối mơhnhôk mơgât ôu hât, hnê tối ăm rêm ngế ‘nâi ki rơ iô dêi hât, ton ing mê mâu kăn [o# hiăng hlê ple\ng hiăng hlê nhên tơdroăng ôu hât oh tá pơxúa, ki hdrối cho mơhriê liăn, má péa nếo tơdjâk troh ivá tơná [ă on veăng rơpo\ng hngêi. Xua mê, klêi kơ’nâi péa hơnăm tơbleăng, tâi tâng mâu kăn [o# viên chưk dêi hngêi pơkeăng hiăng lôi oh tá ô hât. Mâu kăn [o# ki ối ô hât la vâi ôu dêi a hngêi lơ tung mâu rôh lăm ou pơko\ng, a hngêi pơkeăng oh tá ai ngế ki ôu.

Klêi kơ’nâi hlo tơdroăng tối tơbleăng tung mâu kăn [o# dêi hngêi pơkeăng hiăng pêi pro tơ-[rê, mê ngin pơxiâm pơkâ tơbleăng pêi pro roh má 2 sap ing hơnăm 2015 troh nôkố.

Ngin tơbleăng tâi tâng tung hngêi pơkeăng, tơbleăng ăm tơrêm ngế ki lăm pơlât [ă mâu rơpo\ng hngêi ngế ki pơlât. Apoăng ngin hnê tối ăm rêm ngế ki mot pơlât [ă mâu rơpo\ng hngêi mâu ngế ki pơlât a hngêi pơkeăng, hnê tung mâu roh po tơku\m hôp ăm mâu ki châi ta mo, tơbleăng tung lôa dêi rơ’jiu hngêi pơkeăng.

Klêi kơ’nâi to lâi khế hnê  tối ăm mâu khu cheăng kring gak [ă pơcháu hnoăng cheăng ăm tơrêm kơvâ cheăng đi đo hê tối ăm tơrêm ngế ki châi tamo [ă rơpo\ng hngêi nho\ng o ki lăm ngăn dêi mơngế châi tamo.Tâng hlo ngế ki lâi ôu hât tung hngêi pơkeăng, mê mâu ki cheăng tung hngêi pơkeăng hnê tối.

Kơ’nâi to lâi khế tơbleăng, troh nôkố hiăng hlo tơ-[rê.  Nôkố oh tá hlo ai ngế ki lâi pơlât akố ôu hât tung hngêi pơkeăng. Bú ối hlo vâi ôu a kơmăng, mâu ngế ki lăm ngăn ngế pơlât mê tê ối ôu hât.Vâ kơdroh tơdroăng kố, ngin xuân hiăng thế mâu ngế cheăng kring gak đi đo lăm ngăn, séa ngăn, tâng hlo hnê tối, pôi tá ăm vâi ôu hât tung hngêi pơkeăng tơdjâk ‘mêi troh ivá mơngế ki châi tamo. 

Êng: Ô [ok thái pơkeăng! Vâ pơtối rak vế tơdroăng pêi pro ki tơbrê kố mê tung la ngiâ hngêi pơkeăng tơbleăng hnê pêi mâu tơdroăng klâi?

Thak sih [ok thái pơkeăng Châu Đương: Vâ pơtối pêi pro châ tơ-[rê tơdroăng hbrâ mơdât ki rơ iêo dêi hât tung la ngiâ, Ngế pơkuâ hngêi pơkeăng xuân pơkâ tơdroăng cheăng hnê tối ‘na rak vế ivá ki xiâm. Hngêi pơkeăng kô hnê tối ăm tơrêm ngế ki pơlât ing loa dêi hngêi pơkeăng, hnê a chôu pơtê, drêng mơngế ki ê lăm pôu ngăn mơngế dế pơlât.  Má péa nếo hnê tung mâu roh hôp ho#i đông mơngế châi ta mo, ngin xuân hnê tối tơdroăng kố. Má pái, cho mơdêk hnoăng cheăng lăm ngăn, séa ngăn.

Ngin hiăng hnê ăm mâu ngế ki cheăng gak ngăn pêi hnoăng cheăng kố. {ă tâng lôi ai tơdroăng hlo mơngế ô hât tung hngêi pơkeăng oh tá xê a chôu dế pơtê, mâu ngế cheăng gak ngăn thế pôu tâi tơdroăng mê. Tâng lôi ăm mơngế ki pơlât châi tamo ôu hât a kơvâ dế koi pơlât, mâu kăn [o# ki cheăng gak ngăn hâi ki mê thế pôu tâi tơdroăng mê. Ngin xuân tơbleăng tơdroăng kố a tdroăng ki tối vâ kơdeăn khe#n hnoăng cheăng dêi mâu kăn [o# hngêi pơkeăng. Mê xuân cho môi tơdroăng pêi pro vâ mơdêk hnoăng cheăng pêi dêi rêm ngế kăn [o# ngăn pơkeăng tung tơdroăng cheăng hbrâ mơdât ki ‘mêi dêi tơdroăng ôu hât tung hngêi pơkeăng.

-Hôm mơnê kơ [ok thái pơkeăng.

Gương prếi A Sa Ly tơplôu tơbleăng