VOV4.Sêdang - Rêm rôh troh lơ 1/6 rêm hơnăm, pin pêi  hên tơdroăng tơmâng khât troh vâi hdrêng - mâu ngế ki la ngiâ dêi pơlê, tơnêi têa. Tung mê, vâi hdrêng hdroâng kuăn ngo cho mâu ngế ki châ Đảng, Tơnêi têa ƀă pơlê pơla châ tơmâng. Laga, pó thế ‘nâi tiah kố, vâi hdrêng dế trâm hên tơdroăng tơ’lêi tro ‘nêk mơ’nêa, malối a mâu kơpong hdroâng kuăn ngo. Drêng po tăng ngăn a Google tơdroăng chêh “ ‘Nêk mơ’nêa vâi hdrêng kuăn ngo”, tơdrêng mê hlo ai 94 rơpâu 514 tơdroăng ăm ‘nâi, hên tơdroăng châ chêh tối cho mâu tơdroăng ‘nêk mơ’nêa, pro pơlăm pơlối, pro ‘mêi ivá, tơdjâk  troh tơdroăng hlâ rêh dêi vâi hdrêng.

Kring vế ƀă tŏng kum, rak ngăn vâi hdrêng kơpong hdroâng kuăn ngo ing tơdroăng tơ’lêi tro ‘nêk mơ’nêa, pro pơlăm pơlối, pro rong râ, hnê mơhnhôk, hơlêm pơxô̆ tuăn ngôa cho tơdroăng kring vế Hnoăng châ rak ngăn, hnê tối ăm vâi hdrêng châ pơkâ tung Luât, cho luât pơkâ ƀă tung tơdroăng Tơhrâ lâp plâi tơnêi ‘na hnoăng rêh ối dêi vâi hdrêng.

Tiô hlá mơ-éa ing Khu râng liăn tŏng kum vâi hdrêng Khu lâp kong têa (UNICEF), tung lâp plâi tơnêi, tung 4 ngế vâi hdrêng kơdrâi mê ai 1 ngế vâi hdrêng kơdrâi tro pơklât pro pơlăm pơlối. Kơxô̆ kố a vâi hdrêng kơnốu cho 6. Mê cho tung 6 ngế vâi hdrêng kơnốu mê ai môi ngế vâi o tro pro pơlăm pơlối. Hơnăm tro pro pơlăm pơlối tiô kơxô̆ ki hên dêi vâi hdrêng cho 9 hơnăm. Tiô séa ngăn mâu vâi hdrêng hmâ ngế ki pro pơlăm pơlối cho 93%.

Ai troh 47% ngế ki pro pơlăm pơlối ối tung rơpŏng lơ nhŏng o. Tơdroăng ki mê cho ai khât, châ khât cho hên ‘nâng. A kơpong hdroâng kuăn ngo dêi tơnêi têa pin, tá hâi xêo nhên ‘na kơxô̆ kố, laga pin xuân ối ‘nâi, ai hên roh tơdroăng pro pơlăm pơlối hiăng ƀă dế ai ƀă mâu vâi hdrêng.

Mê pin chiâng pêi pro klâi vâ mơdât tơdroăng pro pơlăm pơlối vâi hdrêng, ki rơhêng vâ tối a kơpong hdroâng kuăn ngo? tiâ tơdroăng kố, cho: Pin chiâng vâ mơdât. Pin kô chiâng pro tơdroăng ki phá tơ-ê. Bu kal mâu troăng pêi tơ’lêi vâ kum mâu vâi o ối kŭn. Mê cho: ‘Nâi mâu tơdroăng ki mơdât ƀă vâi hdrêng ối kŭn. Tối ăm ‘nâi tơdroăng lơ séa ngăn drêng pin hlo ngế tơmối dế ai tơdroăng vâ pêi pro pơlăm pơlối vâi hdrêng, pơtih: ngế tơmối dế ngăn a tíu ki mơjiâng kuăn ‘nĕng dêi vâi hdrêng kơdrâi, ai tơpui mơnhâu lơ pâm xiăn vâi hdrêng lơ pơlông djâ mâu vâi hdrêng ngăn a tíu ki mơjiâng kuăn ‘nĕng dêi vâi hdrêng; thế kum vâi hdrêng plĕng tơdroăng ki lâi tơná dế tro pro pơlăm pơlối, pơtih: tro mơngế ki ê pêi a tíu mơjiâng kuăn ‘nĕng, tro pâm xiăn, tro pơlông djâ.

Pin xuân chiâng tối nhên ăm vâi hdrêng ‘nâi tơdroăng ki tơ’lêi tro rup tâng vâi hdrêng tro djâ troh kơpong ôh tá ai mơngế tâng ôh tá ai tơdroăng ki ăm phêp dêi nôu pâ. Thế lăm mơdât tâng pin hlo môi tung mâu tơdroăng ki tối a kơpêng mê, thế troh gak kring vâi hdrêng ối kŭn ƀă tơbleăng ƀă rơpŏng, khu râ kăn pơkuâ. Tâng pin gak kring ăm vâi hdrêng ki pin ôh tá ‘nâi lơ hmâ, kơbố ‘lo gak kring ăm vâi hdrêng ối kŭn ki pin hmâ. Tâng ai tơdroăng ki ôh tá mơhúa, pin ôh tá chiâng mơnĕn ăm vâi hdrêng ối kŭn.

Má mơ’nui: Thế tơbleăng troh lâp lu tơdroăng ki a kơpêng mê ăm mâu ngế ki hmâ, nhŏng o dêi pin. Pin thế tơmâng rơkong tơpui tối dêi môi ngế pâ a pơlê kong kân Hồ Chí Minh ‘na troăng gak ngăn kuăn kơdrâi dêi tơná:

“Kuăn á nôkố cho 4 hơnăm, laga drêng gá nếo péa hơnăm tơdế, gá hiăng pơxiâm plĕng mâu tơdroăng ki á hiăng pơxiâm hnê mơhno ăm gá. Pơtih môi tiah ôh tá ăm mơngế ki tơmối kuâ ƀă chum a ngiâ. Drêng ối achê mơngế tơmối mê thế ai tơdroăng ki ăm phêp dêi nôu pâ. Ƀă drêng lo lăm a troăng tâng trâm tơdroăng tiah hmê mê mơngế kân pơklât 'lo mê muăn kô krôu lơ tơkêk têi vâ rak vế dêi tơná’’.

Tiô pôa Nguyễn Lữ Gia, kăn ƀô̆ tơdroăng tơkêa bro rak vế vâi hdrêng – khu tơrŭm cheăng Save The Children, mâu ngế ki pro pơlăm pơlối vâi hdrêng cho mâu ngế ki rơtâ tá vâi hdrêng dêi pin. Xua mê,  nôu pâ kal hnê ăm vâi hdrêng mâu tơdroăng hbrâ ví hbrâ mơdât vâ kum mâu vâi hdrêng rak vế dêi châ tơná.

A kơpong hdroâng kuăn ngo, tơdroăng ngế pro pâ, pro nôu mơdêk hlê plĕng ăm vâi hdrêng ‘na mâu tơdroăng tơ’lêi pro pơlăm pơlối a ngâ. Cho tơná mâu nôu pâ hdroâng kuăn ngo pin hên ngế xuân tá hâi hlê plĕng nhên mâu tơdroăng tơ’lêi mơnhâu troh tơdroăng ki tơniăn dêi vâi hdrêng xua mê iâ tơpui ƀă vâi hdrêng. Thế tí tăng plĕng mâu tơdroăng ki tơ’lêi ƀă tối ăm mâu vâi hdrêng dêi tơná tơdrêng hâi kố.

Tiô jâ Vũ Kim Hoa – Kăn phŏ pơkuâ kơ koan xiâm rak vế vâi hdrêng, Khu xiâm pơkuâ cheăng pêi Mô đô̆i rong râ ƀă rêh ối pơlê pơla: Tung hneăng ai pơreăng COVID 19 xông tâ tú, vâ tŏng kum vâi hdrêng, Kơ koan xiâm pơkuâ vâi hdrêng hiăng tơrŭm ƀă mâu khu tơrŭm cheăng lâp plâi tơnêi mơjiâng 11 tơmeăm pơtâng tối, hnê mơhno ‘na tơdroăng tơniăn ăm vâi hdrêng a mâu kơpong klâ kơtăn tơkŭm xuân môi tiah a rơpŏng, tơkŭm tung mâu tơdroăng hbrâ mơdât pro pơlăm pơlối, pâm xiăn, tŏng kum ‘na luât, hbrâ mơdât trâm xía vâ. Mâu tơmeăm kố hiăng châ tơbleăng tung mâu rơ’jíu, um tơvi ƀă djâ troh mâu kơpong klâ kơtăn a mâu pơlê tung mơ-éa ki in.

“Ngin thế rĕng châ hlo mâu tơdroăng mơhno pa kong dêi mâu vâi hdrêng. Pơtih môi tiah mâu vâi hdrêng tô tuăn, lơ mâu vâi hdrêng xâu, lơ mâu vâi hdrêng ôh tá vâ xah ƀă kơbố, ôh tá vâ tơpui ƀă kơbố, mê thế ‘nâi mâu tơdroăng ki mê vâ tŏng kum teăm tơdrêng. Mâu nôu pâ xuân thế tơmâng đi đo, thế tơpui tơno vâ tơmâng mâu rơkong tơpui dêi mâu vâi hdrêng vâ pin ai mâu tơdroăng tŏng kum teăm tơdrêng ăm mâu vâi o”.

Drêng ai mâu tơdroăng tơdjâk troh mâu ngế cho vâi hdrêng môi tiah pro pơlăm pơlối, ivá, mơnhâu tơdroăng tơniăn dêi vâi hdrêng, mâu nôu pâ kal khĕn tơpui ƀă ngế ki ối tơmâng phôn tơnêi têa gak kring vâi hdrêng 111 vâ châ hnê mơhno, pơchân tối hên tơdroăng. Ngế ki ối tơmâng phôn cho tíu ki loi tơngah hnê mơhno ‘na tơdroăng tơniăn ăm vâi hdrêng; rak ngăn, tơniăn hiâm mơno, hbrâ mơdât, rĕng châ hlo ƀă pơlât ‘na tơdroăng hiâm mơno dêi vâi hdrêng; tŏng kum, veăng kum, pêi thâ vâ rak vế, hbrâ mơdât pro pơlăm pơlối vâi hdrêng.

Hoàng Thái chêh – VOV4

A Sa Ly tơplôu ƀă tơbleăng