VOV4.Sêdang - Hnoăng mơnhên hdroâng kuăn ngo ƀă mơnhên nếo cho kuăn ngo cho môi hnoăng ki kal dêi mơngế châ luât kring vế.  Luât xuân ăm phêp kuăn pơlê chiâng mơnhên nếo hdroâng kuăn ngo tơná tâng lơ vâ. Tiah mê kô ăm hlo Đảng ƀă Tơnêi têa nhoăm hnoăng rêh ối dêi mơngế, kum ăm ngế ki mê, ‘nâi rah xo tơtro, ai tiô tơdroăng púi vâ tung rêh ối, xuân môi tiah tung hriâm tâp dêi tơná.

Việt Nam cho môi tơnêi têa ai hên hdroâng mơngế. Nôkố, Việt Nam ai 54 hdroâng mơngế, rêm hdroâng mơngế ai môi khôi túa lĕm, khôi túa phá tơ-ê. Hdroâng mơngế kơdrâm mơngế cho hdroâng mơngế Xuăn, châ 86,2% pơ’leăng mâ mơngế, ki hên rêh ối a mâu pơlê kong kơdrâm, kơpong tơbăng. Ki hên mâu hdroâng mơngế iâ pơ’leăng mâ mơngế mê rêh ối a kơpong kong ngo ƀă kơpong hơngế hơngo a peăng kơnhŏng Tơnêi têa, Tây Nguyên, kơpong peăng Tơdế Tơnêi têa ƀă a Tơbăng kroăng Cửu Long.

Mơnhên hdroâng mơngế cho tơdroăng mơnhên roh apoăng hdroâng mơngế ăm môi ngế krê (pêi pro hên ƀă kuăn ngá pơxiâm kot mâ drêng kĭ pro mơ-éa khai sanh). Hnoăng mơnhên hdroâng mơngế dêi ngế krê gá sap ing kot mâ, châ pro a Mơ-éa khai sanh dêi ngế krê.

Hnoăng mơnhên, vêh mơnhên hdroâng mơngế cho môi hnoăng châ mơnhên ing Khu Luât xivil hơnăm 1995 ƀă châ pro tiô tung Khu luât xivil hơnăm 2005 ƀă troh nôkố, cho Khu luât xivil hdrối nah Troăng luât kố hiăng châ ‘mâi rơnêu, tơ’nôm kơ’nâi pơtih inâi khĕn dêi Troăng luât: Troăng 28 Khu luât xivil hơnăm 2005 xúa inâi khĕn cho “Hnoăng vêh mơnhên hdroâng mơngế” ƀă Troăng luât kố hơ’leh inâi khĕn chiâng “Hnoăng mơnhên, vêh mơnhên hdroâng mơngế”. Xua hnoăng mơnhên hdroâng mơngế cho hnoăng xiâm rêi dêi ngế krê, ai sap ing kot mâ ƀă châ pêi pro ăm roh mơnhên hdroâng mơngế  apoăng dêi môi ngế krê (ngế krê tá hâi hdroâng mơngế ki lâi hdrối mê).

Nôkố, tơdroăng hơ’leh ƀă vêh mơnhên hdroâng mơngế hiăng châ mâu kơ koan luât dêi tơnêi têa pin tơmâng ƀă pro tơ’lêi hlâu vâ rêm ngế krê kô vêh mơnhên hdroâng mơngế dêi tơná xuân môi tiah rah xo hdroâng mơngế tiô pói vâ ƀă tơdroăng pói vâ khât. Rêm ngế krê ai hnoăng tiô hdroâng mơngế dêi pâ xiâm lơ nôu xiâm tâng nôu pâ phá hdroâng mơngế. Tâng nôu pâ xiâm rơtế hdroâng mơngế mê kuăn kô tiô hdroâng mơngế ki mê.

Drêng lăm pro khai sanh, tơdroăng kuăn tiô hdroâng mơngế ki lâi tiô khôi túa lơ tơdroăng môi tuăn dêi pâ ƀă nôu. Laga nhên khât xua xiâm kối phá tơ-ê dêi pó mê ngế krê ai  tơdroăng kal vâ vêh hơ’leh hdroâng mơngế tiô hdroâng mơngế dêi pâ lơ dêi nôu mê xuân châ pro ăm vêh mơnhên hdroâng mơngế.

Tiô ngế pêi ‘na luât Nguyễn Anh Đức, khu ngế pêi ‘na luât pơlê kong kân Hà Nội kố cho hnoăng ki xiâm dêi kuăn mơngế, tâi tâng dêi luât Việt Nam cho lĕm xua tung tơdroăng rêh ối ai hên ngế kal vêh mơnhên hdroâng mơngế. Tung mê, ai péa tơdroăng kal vêh mơnhên hdroâng mơngế ai pâ xiâm ƀă nôu xiâm phá tơ-ê dêi pó kal vêh mơnhên hdroâng mơngế ƀă ki ê nếo hiăng tơdah xo kuăn păn roăng laga drêng mơnhên pâ xiâm lơ nôu xiâm dêi tơná mê ai hnoăng vêh mơnhên hdroâng mơngế tiô pâ xiâm lơ nôu xiâm hiăng châ mơnhên.

“Hnoăng mơnhên hdroâng mơngế ƀă vêh mơnhên hdroâng mơngế hiăng châ pơkâ nhên a Khu luât xivil hơnăm 2015. A troăng 29 pơkâ ngế krê ai hnoăng mơnhên ƀă vêh mơnhên hdroâng mơngế dêi tơná. Châ pơkâ tiô khoăn 2, ngế krê drêng kot mâ châ mơnhên hdroâng mơngế tiô hdroâng mơngế dêi pâ xiâm, nôu xiâm. Tâng pâ xiâm, nôu xiâm ối tung 2 hdroâng mơngế phá tơ-ê dêi pó mê hdroâng mơngế dêi kuăn, châ mơnhên tiô hdroâng mơngế dêi pâ xiâm lơ nôu xiâm lơ tiô môi tuăn dêi pâ xiâm, nôu xiâm.

Tâng ôh tá ai môi tuăn mê mơnhên tiô khôi túa, tâng ôh tá ai khôi túa lơ khôi túa phá dêi pó mê hdroâng mơngế dêi kuăn châ mơnhên tiô khôi túa dêi hdroâng mơngế iâ mơngế tâ. Tâng vâi hdrêng tro hvâng lôi tá hâi mơnhên pâ xiâm nôu xiâm ƀă châ tơdah kuăn păn, tâng bu ai pâ lơ nôu roăng mê hdroâng mơngế dêi vâi hdrêng châ mơnhên tiô hdroâng mơngế dêi ngế ki mê”.

Tâng vâi hdrêng tro lôi ƀă xuân tá hâi châ tơdah kuăn roăng, ngế pêi ‘na luât Nguyễn Anh Đức tối ăm ‘nâi tơ’nôm:

“Tơ’nôm tơdroăng nếo cho vâi hdrêng tro lôi, châ hnê mơhno ƀă xuân châ tơdah kuăn păn mê mơnhên hdroâng mơngế tiô pơkâ dêi ngế ối a ko tíu păn roăng vâi hdrêng mê lơ tiô ngế ki pơtân păn roăng vâi hdrêng drêng kĭ pro khai sanh ăm vâi hdrêng. Hnoăng vêh mơnhên hdroâng mơngế pơkâ a khoăn 3 dêi troăng 29 ai 2 roh  tơdroăng. Má môi, vêh mơnhên hdroâng mơngế dêi pâ xiâm, nôu xiâm, tâng pâ xiâm, nôu xiâm ối tung péa hdroâng mơngế phá dêi pó. Ki má péa nếo, cho vêh mơnhên hdroâng mơngế dêi pâ xiâm lơ nôu xiâm tâng kuăn păn hiăng châ mơnhên pâ xiâm lơ nôu xiâm dêi tơná’’.

Ƀă mâu tơdroăng ki tối dêi ngế pêi ‘na luât Nguyễn Anh Đức, khu ngế pêi ‘na luât pơlê kong kân Hà Nội, nôkố hnoăng mơnhên hdroâng mơngế ƀă vêh mơnhên hdroâng mơngế châ pêi pro a tơnêi têa pin ăm rêm ngế ‘nâi, tơdrăng, mơhno tơdroăng ki tơdâng, mơhno nhên hnoăng dêi rêm ngế kuăn pơlê, nhuô̆m hdroâng mơngế ƀă thăm tâ mê nếo cho khôi túa kuăn mơngế dêi Đảng ƀă Tơnêi têa pin ƀă rêm ngế kuăn pơlê rêh ối tung 54 hdroâng mơngế.

VOV4 chêh

A Sa Ly tơplôu ƀă tơbleăng