Tơmâng xo rơkong veăng hnê tối dêi mâu kăn Kuo#k ho#i a rôh hôp má 9 kố nah, Hlá mơ-éa Luât Rak vế Hyôh kong prâi (‘mâi hơ’leh) hiăng ‘mâi rơnêu chêh tiô pơkâ ‘na klâ mâu túa xok chhá ki hiăng xúa chiâng 3 túa [ă ngăn a tơdroăng cheăng kâ rêh ối dêi tơrêm kong pơlê, Vi [an râ kong pơlê pơkâ tơdroăng klâ mâu túa xok chhá ki hiăng xúa tung rêh ối.

Pak^ng mê, pơcháu ăm Ngế xiâm ngăn Tơmeăm khoăng [ă Hyôh kong prâi hnê nhên ‘na kih thuât ki klâ mâu túa xok tơmeăm chhá ki hiăng xúa hvât lôi, hnê tơdroăng nâp liăn tôm xo xok, chơ djâ [ă pơliê tah mâu xok chhá ki hvât lôi ki hên, chhá hên túa. 

Vi [an ngăn ‘na cheăng Khoa hok, Ko\ng nghe# [ă Hyôh kong prâi dêi Kuo#k ho#i tối tiah kố: Kố cho tơdroăng ki pơklât thế pro. Vâ pêi pro tiô tơdroăng pơkâ mê thế hơ’leh tơdroăng ki hmâ [ă khôi túa rêh ối ki ôh tá tro, kal veăng kum ing khu cheăng kal kí. Tiô pôa Nguyễn Hạnh Phúc, Ngế xiâm chêh tôm xo rơkong, Ngế xiâm pơkuâ {ơrô Kuo#k ho#i tối kal thế hơ’leh tơdroăng lăm tôm xo gô|m xok ki hvât lôi, tơkéa vâ tối cho kuăn pơlê thế klâ ‘măn mâu túa xok vâ tê ăm mâu khu mơdró rôe:

‘’Tơdroăng ki tôm xo xok tiô a kuăn pơlê rêh ối thế tê mâu xok ki mê, Ko\ng ti ki hmâ lăm tôm xo, pơto djâ, klâ phá thế lăm rôe xok chhá. Tê châ liăn, mê kuăn pơlê nếo vâ klâ ‘măn phá vâ tơ’lêi. ‘Na hngêi kơmăi rôe xok chhá dêi mơngế ki chơ [ă prâu tah, klâ pơrá phá. Tiah mê, tơnêi têa thế pro xiâm tơdroăng kơjo kum ‘na tơmeăm‘’.

Ôh tá môi tuăn [ă tơdroăng pơkâ me, pôa Uông Chu Lưu, Kăn xiâm pho\ hnê ngăn Kuo#k ho#i tối thế ai pơkâ mâu tơdroăng pơkâ ki mơhnhôk mơhá iâ, pro tơ’lêi hlâu ăm tơdroăng ki lăm tôm xo, klâ ‘măn phá mâu xok chhá ki hiăng xúa:

‘’Kuăn pơlê kô châ tê mâu xok chhá ki hiăng klêi xúa, mơngế ki tôm xo, klâ ‘măn phá, pơtối xo pro cho mâu ki rôe. La kuăn pơlê ok tah hên mâu xok, tơmeăm [ă chhá mê thế nâp liăn. Xua vâi thế tôm xo tơku\m ‘măn, thế ok prâu tah mê kuăn pơlê thế nâp iâ kơxo# liăn hnoăng ki mê. Tâng ôh tá nâp liăn cho mơhnhôk mâu kuăn pơlê mơ’no ok hên’’.

{ă tơdroăng rak ngăn tơmeăm ki hiăng hvât ok lôi ki rơ-iô, Vi [an pơkuâ cheăng Kuo#k ho#i tối tiah kố, pôi tá lôi pêi pro tiô pơkâ sap ing xiâm troh tơring cheăm ki lâi, tơring cheăm ki lâi tơmâng pêi pro dêi a tơring cheăm ki mê, ah pro chiâng ai tơdroăng hên cheăm tơring mơjiâng mâu tíu ki ok xok ki ku\n, iâ, kơmăi ki vâ mơdiê oh tá dâi le\m. Pâ thế mơhnhôk ‘no liăn, mơjiâng pro hngêi kơmăi ki vâ pơliê tah mâu xok ki ‘mêi [ă kơmăi kơmok ki nếo, kơmăi ki dâi le\m nôkố, pơliê mơdiê  mâu xok ki ‘mêi rơ-iô troh ivá.

Pôa Nguyễn Văn Giàu, Ngế xiâm pơkuâ Vi [an tơpui kâ dêi Kuo#k ho#i tối thế pơkâ nhên ‘na tơdroăng xo mâu tơmeăm ki hiăng xúa ing xok chhá hvât lôi:

‘’Ki kố a kơno tuk Hải Phòng rôe mâu tơmeăm chhá ki hiăng hvât lôi la ôh tá ‘nâi ngế ki xiâm mê cho kơbố. Ki kố thế pơkâ inhên, pêi kơtăng, pôi tá pêi pro tơdroăng ki vâ pơxúa to ăm tơná drêng mê [ă xuân ôh tá châ mơnhông mơdêk cheăng kâ mê to lâi, xuân ôh tá châ kum ai cheăng pêi to lâi, xuân ôh tá veăng ‘no hnoăng hên ăm liăn ngân. Mê a pơkâ thế tơdroăng kố pơkâ nhên kơtăng tro triô luât pơkâ tơchoâm [ă mâu tơdroăng tơhrâ dêi lap plâi tơnêi pin pêi pro’’.

A hneăng hôp, jâ Nguyễn Thị Kim Ngân, Kăn xiâm hnê ngăn Kuo#k ho#i tối thế hbrâ rơnáu tơdroăng tối ăm ‘nâi ‘na ki tơdjâk ‘na hyôh kong prâi [ă klâ ‘măn phá mâu xok chhá  tiô tơdroăng tơkêa bro ‘no liăn cheăng pêi pro tiô kơlo ki tơdjâl troh hyôh kong prâi ăm tơtro [ă mâu luât pơkâ ki nếo, tung mê ai luât ‘no liăn cheăng vâ kơdroh tah ki xahpá. Kăn xiâm hnê ngăn Kuo#k ho#i tối tiah kố, Khu xiâm ngăn tơmeăm khoăng Hyôh kong prâi ôh tá kâi tối tâi mâu tơdroăng tơkêa ‘no liăn mơjiâng pro mê thế x^ng xoăng, xoăng tiô kơ râ, pơcháu hnoăng ăm mâu Khu xiâm rak ngăn tơmeăm khoăng pêi tơdrêng vâ tơru\m [ă Vi [an kong pơlê tơku\m séa ngăn mơnhên, tơbleăng tối ki tơdjâk troh hyôh kong prâi.

‘Na ki mơdiê tah mâu xok chhá ki xúa hiăng vât lôi, Ngế xiâm pơkuâ Kuo#k ho#i tối thế tiah kố:

‘’Tâng luât ki kố, klêi mê pin ai môi tơdroăng tơbleăng lâp lu vâ luât ki mê châ xúa tung rêh ối. To ton ah kô hơ’leh ki tơche\ng tơmiât [ă tơdroăng pêi pro dêi kuăn pơlê. Nôkố klâ ‘măn phá mâu túa xok chhá ki hiăng xúa, tơrêm rơpo\ng hngêi, tơrêm hngêi, thế hmâ [ă tơdroăng klâ ‘măn phá, apoăng ôh tá hmâ ah kô hmâ.

La vâ pro ti mê thế ai chôu phut, hâi khế. Thế mâu khu mơjiâng pro ăm kơthung tâ xok, pro kơthung ki ai  3 tru\m ‘măn hlối chêh in chư amê. Tâng vâ klâ măn phá pái túa xok ôh tá mơdoh hên. Vâ ăm kuăn  pơlê pro ti mê pin thế pêi pro mâu tơmeăm xúa tơchoâm thế riân tơmiât hdrối a hlo la ngiâ thế pro ti mê.

Lại Hoa VOV chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng