A hneăng hôp, mâu kăn tối, hơnăm 2019, Chin phuh pơtối hnê mơhno, pơkâ kơtăng mâu tơdroăng ‘na cheăng kâ - rêh ối, kring vế tơniăn, tơdroăng cheăng lêng [ă ‘na tơpui kâ, [ă 5 tơdroăng ki pêi pro luâ tơdroăng pơkâ [ă 7 tơdroăng pơkâ pêi tro tiô pơkâ. Tơdroăng pơkâ ‘na pơkâ kơtăng sap ing apoăng hơnăm, luât pơkâ to\ng kum ‘na liăn thế tơtro\ng, rak tơniăn; séa ngăn liăn oh tá ai yă, kơxo# liăn mơdró kiăn kong ê tơniăn.

La ga, pôa Uông Chu Lưu, Kăn xiâm pho\ hnê ngăn Kuo#k ho#i tối tiah kố: Tơdroăng cheăng kâ dêi tơnêi têa pin ối ai mâu tơdroăng ki oh tá tơniăn, hâi krá tơniăn khât:

‘’Tê tơmeăm ăm kong tê ê dêi hơnăm 2019 tâk 7% la  tơnêi têa pin tê cho ối tơku\m tê ăm to kong têa ki hmâ tê [ă kong têa ki kân. Tá tơdroăng ‘no liăn cheăng a kong têa ê, tâng ai tơdroăng cheăng ‘nâi hlối kơxo# liăn ki ‘no pêi cheăng mê kô oh tá troh a Việt Nam môi tiah mâu hơnăm hdrối nah, mơni kô vêh tơro\ng. Mê cho mâu tơdroăng ki xiâm pin thế tối tơbleăng hdrối tung la ngiâ’’.

{ă mâu troăng hơlâ Chin phuh tơbleăng, mâu ‘nâ tối thế pơtối mơdêk ‘no liăn cheăng ăm tơnêi têa, xua ‘no liăn cheăng mơjiâng tơmeăm khoăng dêi tơnêi têa tung 9 khế nếo a ăm liăn pêi 45%. Vâ tah ki xahpá mơdêk mơjiâng pêi pro tơmeăm, tung mê ai ta tah luât pơkâ ki pro pá, luât pơkâ tung pêi cheăng. Tô tuăn mâu tơdroăng ‘na tối hdrối, Ngế xiâm pơkuâ Vi [an Kuo#k ho#i pôa Vũ Hồng Thanh tối:

‘’Tung mâu rôh tối tơbleăng tung mâu hơnăm achê kố mâu khu mơdró pêi cheăng oh tá châ tiô pơkâ. Tá khu mơdró tung tơnêi têa [ă kong têa ê. Mâu hơnăm xuân tối tiah kố pin pơcháu tối hdrối ăm khu mơdró kố gá hên [ă ôh tá kâi châ tiô pơkâ. Hơnăm 2020, troăng hơlâ pơcháu dêi Chin phuh ăm mâu khu mơdró môi tiah mê hôm hâi tro, hôm hâi achê [ă vâ troh mơ’nui hơnăm 2020 séa ngăn mâu tơdroăng ăm hlo, tơdroăng kố hôm ối pơtối trâm nếo há lơ ôh’’.

Ngế pơkuâ Vi [an ‘na Luât dêi Kuo#k ho#i cho pôa Nguyễn Khắc Định tối, thế ai troăng hơlâ pơkâ kơjo kum ki tro lu\p ‘na pêi chiâk deăng [ă kố mơdêk mâu troăng hơlâ tung mâu khế mơ’nui hơnăm:

‘’Ai mâu tơdroăng ki ‘nâ lu\p hiăng ton, xuân ai ki ‘nâ lu\p xua pơreăng châi klêa chu châu Phi [ă mâu pơreăng ki ê xua kong tô mơdrăng. Ai ki klâi nếo vâ kơjo kum tơdrêng mê, kơjo kum khu mơdró, kơjo kum hdró ki che\n, pro mơdon khế hơnăm tơvêh che#n vâ mơnhông ‘na pêi chiâk. {ă achê kố tối hên ‘na pro ‘mêi hyôh kong prâi, pơreăng tâ tú a kuăn pơlê, rế hên ngế tâ tú tơngê lo mơheăm [ă sap nôkố ta troh mơ’nui hơnăm mơdêk ‘mâi hơ’lêh luât pêi cheăng, sap ing nôkố troh mơ’nui hơnăm mơdêk x^ng xoăng cheăng dêi khu pêi cheăng ăm tơnêi têa, kơdroh 600 to cheăm, 10 to tơring’’.

Mâu tơdroăng veăng hnê tối a hneăng hôp: tơdroăng cheăng hbrâ mơdât kâ kơluâ tung hơnăm hiăng luâ châ pơtối pêi pro tiô troăng hơlâ mơ-eăm hên tâ nếo, ôh tá ai kơpong ki mơdât, ‘nâi nhên dâng lâi pơxâu phâk troh dâng mê. Tơdroăng ki tơxâng vâ ‘nâi tâng môi tiah hdrối nah mâu tơdroăng xôi ki séa ngăn tơleăng pơxâu ôh tá mơnhên ăm ‘nâi ki tơbriât kâ, ôh tá tối ăm ‘nâi nhên ki pro pơxúa xêh mê, xua mê, tơrêm tơdroăng xôi ki tro gá kâ kơluâ hơ’lêh chiâng tơdroăng xôi ‘na cheăng kâ môi tiah mơhno\ng pro tơ-ê, ôh tá vâ tơmâng ngăn khât pro chiâng ai tơdroăng kân.

Tíu ki nếo hơnăm kố hiăng pơxiâm mơhno nhên ki tơbriât cheăng kâ [ă hiăng tơbleăng séa ngăn mâu tơdroăng, malối cho ‘na tơdroăng kâ kơluâ kơhveăm cho ăm liăn [ă xo liăn kâ kơtôa.

Jâ Lê Thị Nga, Ngế pơkuâ Vi[an ‘na Luât Kuo#k ho#i tối nhên:

‘’Pin xuân ‘nâi vâ tối kố cho tơdroăng châ ‘nâi ki kân má môi riân sap ing nah ta troh nôkố dêi pôa Nguyễn Bắc Son [ă Trương Minh Tuấn cho tơdroăng ki kân. Ngin tơmiât tiah kố, kố cho rôh pêi pro ki nếo tung mơdât kâ kơluâ kâ kơhveăm. Môi tơdroăng ki ê nếo, tung tơdroăng hbrâ mơdât kâ kơluâ kâ kơhveăm cho thế xo tơvêh tơmeăm khoăng hên tâ hdrối nah. Tơdroăng pêi pro hbrâ mơdât kâ kơluâ gá kân, tung hơnăm hiăng luâ kơ’nâi Luât pơkâ pêi pro hbrâ mơdât kâ kơluâ hiăng pơkâ a tơdroăng pơkâ 59. Tung pơkâ 59 ai hnê, séa ngăn tơdroăng tơbriât ki pro pơxúa. Mơdât pro ki klâi [ă ôh tá chiâng pro ki klâi?’’.

Mâu tơdroăng hnê thế tối nhên tơdroăng tơplâ ‘na tê mơdró pơla Mih [ă Sinuâ; tơdroăng ‘na kring vế tơniăn lêng tung tơdroăng pro xôi lâp plâi tơnêi, tung kơpong [ă malối cho tơdroăng a Biển Đông nôkố. Tối thế tơtro\ng troh ‘na kring tơniăn, mâu tơdroăng xôi môi tiah tê mơdró ma tu\i, tê mơdró mơngế,  tơklâm rơxế drô troăng prôk.

A hneăng hôp, jâ Nguyễn Thị Kim Ngân, Kăn xiâm hnê ngăn Kuo#k ho#i tối thế Kuo#k ho#i [ă Chin phuh tơku\m nhên vâ pêi tro mâu Pơkâ dêi Tơnêi têa. Tung mê, tơmâng pêi khât ‘na tơdroăng ki hâi teăm pêi, ki pêi pro hâi teăm tro, ki ối tơvâ tơvân. Kăn xiâm hnê ngăn Kuo#k ho#i tối nhên tơdroăng ki kal dêi hơnăm 2020 cho pơtối rak ki tơniăn ‘na cheăng kâ kân:

‘’Hơnăm 2020 pơkâ dêi pin xuân pơtối rak vế, la vâ pơtối rak vế tơniăn dêi tơdroăng cheăng kâ kân tung pơlâ tơdroăng tung tơnêi têa [ă lâp plâi tơnêi dế ôh tá tơniăn. Troăng hơlâ kring vế tê mơdró, tơbriât dêi tơpó tung tê mơdró, tơbriât tơnêi tơníu tơdroăng kal kí dêi mâu kong têa ki kân, la mâu kong têa ki kố tơdroăng tơru\m tê mơdró mê tơdjâk ‘mêi troh pêi cheăng, pêi pro tơmeăm khoăng [ă tơdroăng ki Việt Nam tê tơmeăm ăm kong têa ê, rôe tơmeăm ing kong têa ê.

Pin xúa rôh ki mê vâ tăng troăng pro pơxúa ing mâu rôh K^ tơhrâ tê mơdró tơniăn tiô rơxông nếo [ă hbrâ ví tơdroăng ki ôh tá mơhúa, ki pơloăng mơnúa drêng pin tơru\m cheăng rế trâu rơdâ ‘na cheăng kâ [ă lâp plâi tơnêi’’.

Jâ Nguyễn Thị Kim Ngân, Kăn xiâm hnê ngăn Kuo#k ho#i xuân tối, thế pơtối pêi pro  tiô luât pơkâ to\ng kum ‘na liăn ngân ki kơtăng, hlối ‘nâi kơd^ng, pêi cheăng châ tơ-[rê [ă xúa pêi tơdrăng. Hơnăm 2020 kô mơ-eăm mơdêk ki xo [ă xo kơxo# liăn ki che\n ‘na pro hnoăng mơhá vâ mơnhông mơdêk ‘na liăn ngân tơnêi têa.

Lại Hoa - VOV1 chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng