VOV4.Xơ Đăng - Tung pơla hdrối kố nah, hên troăng hơlâ tŏng kum ki kal sap ing tơdroăng ki ôh tá êa nâp, kơdroh, pêi pro mơdon, liăn nâp mung tơnêi, kơdroh mâu hlá mơéa chêh pro; tŏng kum liăn laih, ƀă hên tơdroăng ki ê châ Kuô̆k hô̆i, Chin phuh, mâu khu xiâm, kơvâ cheăng pơkâ vâ kum ăm mâu khu mơdró kâ, kuăn pơlê tơkâ luâ xơpá. Tiô mâu khu ki rơkê plĕng, khu ki rak ngăn, mâu troăng hơlâ tŏng kum kal châ tơdâng tơ’mô ƀă môi tuăn vâ veăng tơdjuôm ivá rơdêi, mơdêk mơjiâng pro, tê mơdró, mơdêk cheăng kâ.

Hiăng ai lối 90 rơpâu khu mơdró pơtê cheăng ƀă pơtê pơtân cheăng tê mơdró tung 9 khế hơnăm 2021. Tiah mê, tâng riân môi khế ai lối 10 rơpâu khu mơdró lo ing khu cheăng tê mơdró, tâk lối 24% tâng vâ pơchông ƀă hơnăm 2020. Um mơhno tơchoâm dêi khu mơdró dế rế kơdroh hên ‘na tơdroăng cheăng ƀă ki rế tâk kơ lo ki tơdjâk ôh tá lĕm, ôh tá tơniăn troh mâu tơdroăng, kơvâ pêi cheăng mơjiâng pro tơmeăm tê mơdró. Tiô pôa Nguyễn Quang Vinh, Ngế chêh tôm xo rơkong dêi bơrô ngăn tê mơdró ƀă cheăng ‘na kơmăi kơmok Việt Nam VCCI, pơreăng kân COVID-19 kô tơdjâk ton troh mâu tơdroăng pêi cheăng kâ, ‘na rak ngăn dêi tơnêi têa, ‘na pêi cheăng rak ngăn tung rêh ối pơlê pơla ƀă rak ngăn khu mơdró.

Tung pơla ‘mâi mơnhông cheăng kâ ối ton, hên kong têa tơbleăng mâu pơkâ ‘na luât ki nếo, mâu luât pơkâ tŏng kum ki tơviah ai hên khế hơnăm vâ kum mâu khu mơdró ‘mâi mơnhông nếo mâu tơdroăng cheăng.

“Tung ki pá pin hlo ki tơ’lêi, tung pơloăng mơnúa pin hlo ki rôh kô tơ’lêi hlâu. hên mâu kong têa rĕng kâi mơdât pơreăng, ai pơkâ luât nếo rơtế ƀă tơdroăng vêh pêi cheăng môi tiah hmâ nếo mê mâu khu mơdró, châ pơkuâ hên tơdroăng tê mơdró tâ tung tơdroăng tê mơdró mâu tơmeăm pro pơxúa ăm lâp plâi tơnêi. mâu khu mơdró kô rĕng ƀĕng ƀeăn vâ rĕng tơbriât cheăng tê mơdró a mâu rôh ki tơ’lêi hlâu mê”.

Tiô pôa Nguyễn Văn Phụng, Ngế xiâm ngăn ‘na rak ngăn pro hnoăng mơhá Khu mơdró ki kân - khu xiâm ngăn pro hnoăng mơhá, Pơkâ kơxô̆ 52/NĐ- CP dêi Chin phuh pơkâ hiăng po rơdâ tâ, rĕng tâ, châ pơkâ ton khế hơnăm pro tâ hnoăng mơhá, tung mê ăm pơkâ ton ‘na pro hnoăng mơhá mơngế rôe xúa ing khế 3 troh khế 8/2020 ƀă mâu khu mơdró ki tơbleăng pro hnoăng mơhá tiô khế ƀă pơkâ ton khế hơnăm ki pro hnoăng mơhá rôe xúa tâk xap tung pái khế apoăng hơnăm, ƀă pái khế pơtối mê tâng khu mơdró nâp hnoăng liăn mơhá tiô pơkâ pái khế nâp môi hdroh.

Troh hâi lơ 31/12 la ngiâ kô ah cho rôh pơkâ má mơ’nui rơtế ƀă mâu khu mơdró thế nâp kơxô̆ liăn ki mê. Ƀă liăn pro hnoăng mơhá xúa tơnêi, môi hơnăm nâp 2 hneăng, vâ tối nâp 2 hdrôh, la troh nôkố xuân hiăng châ pơkâ ton khế nâp troh a hâi lơ 31/12. Tiah mê tung pơla khu mơdró hâi nâp liăn, mê kô chiâng xúa kơxô̆ liăn ki ối ‘măn rak hâi teăm rôe tơmeăm xo pơtân a mê ’nôi vâ  xuá hrê lơ rôe mâu tơmeăm tiô kal vâ ‘nôi. Tơdrêng, môi tuăn mâu pơkâ tŏng kum nôkố cho kal khât păng ‘nâng vâ pro tơniăn tiô tơdroăng pêi pro ‘na luât pơkâ:

“Pin kal mâu pơkâ  tŏng kum tơdrêng, vâ pôi tá ai tơdroăng pơkâ ki ôh tá tơtro ƀă dêi rơpó, mâu kơvâ cheăng, khu mơdró kong pơlê, mâu Kơ koan Tơnêi têa thế ối ‘nâi ƀă dêi rơpó vâ pro tơniăn môi tuăn, ki kal vâ pêi pro dêi khu mơdró. Tâi tâng mâu kơxô̆ liăn hrê ki khu mơdró ‘no hrê vâ xúa tung tơdroăng plâ mơdât pơreăng, tơkâ luâ tơdroăng pá xua pơreăng tâ tú, tơkâ luâ xơpá dêi pơreăng thế châ xo liăn ăm a tơdroăng pơkâ tê mơdró há lơ ôh mâu kơxô̆ liăn ki tŏng kum hbrâ mơdât pơreăng kô châ tí tăng ‘nâi plĕng ăm  tơtro kô cha tah ing liăn pro hnoăng mơhá dêi hơnăm 2021”. 

Pôa Nguyễn Quốc Hùng, Ngế chêh tôm xo rơkong dêi khu rak liăn ngân ăm ‘nâi, Việt Nam hiăng tơkâ luâ 2 hơnăm trâm hên pá puât dêi pơreăng, tơdjâk ó troh tơdroăng pêi cheăng tê mơdró dêi mâu khu mơdró ƀă troh tơdroăng mơnhông cheăng kâ-rêh ối. Mâu tôh ăm mung liăn xuân thế tah tơdroăng ki ôh tá mơhúa ăm tâi tâng mâu khu mơdró drêng châ ‘mâi pơkâ nâp liăn chĕn. Tâi tâng mâu kơxô̆ liăn chĕn ki khu mơdró tro tơdjâk xua pơreăng COVID-19 hiăng châ ‘mâi chêh chĕn dế châ mâu khu ki ăm mung cho chĕn pá xôp ki pơkâ mê tơdroăng séa ngăn ăm mung nếo cho xơpá ƀă mâu khu tơkŭm ăm mung liăn.

Tung pơla pơkâ tro mê hngêi rak liăn ăm mung ôh tá kơdroh liăn rơkâ. La nôkố, mâu khu ki ăm mung dế ăm mâu khu mơdró mung pơla dế ai tơdroăng kal drêng khu mơdró rế kơdroh kơxô̆ liăn châ xo, hâi teăm ‘nâi  hôm châ xo rơkâ há lơ lŭp, tơmeăm khoăng ‘nâi tơ ôh tá tŭm...  mê kal luât pơkâ ki tơviah vâ mâu khu ăm mung liăn séa ngăn tŏng kum ăm khu mơdró. Pôa Nguyễn Quốc Hùng pâ thế:

“Kal thế ai pơkâ tŏng kum a tài khóa ƀă liăn ki khât vâ tŏng kum ăm khu mơdró, tung pơla mê dế broăng kơxô̆ liăn châ xo mê kal thế tăng liăn ki châ xo ing khu mơdró, mâu khu xiâm kơvâ cheăng xuân veăng tơmâng. Mâu khu ki ăm khu mơdró xơpá mung liăn mê kal thế pơkâ luât tơtro môi tiah liăn ‘măn  kơdĭng vâ ăm mâu khu mơdró kŭn ƀă krâ kơvâ, ing nah ta troh nôkố hiăng mơjiâng la ki tơ-brê tơdroăng cheăng hâi ai khât. Tâng ôh tá ai liăn, Chin phuh mung liăn Hngêi rak liăn xiâm tơnêi têa, tê phĭu liăn kum mâu khu mơdró tung pơla nôkố”.

Môi tuăn ƀă ngế rơkê ngăn ‘na cheăng kâ cho pôa Cấn Văn Lực tối tiah kố, tơdroăng pêi pro tơdrêng tung mâu luât pơkâ tŏng kum cho kal khât: Mâu luât pơkâ tŏng kum hâi teăm kân, hâi teăm tŭm hâi rơdâ, luât pơkâ tŏng kum ƀă mâ liăn ối trâm hên xơpá, tơdroăng tơbleăng hên kơxô̆ liăn tŏng kum drêng hngêi rak liăn dế ôi trâm hên xơpá, ối hên mâu ki chĕn hâi kâi tơvêh hlo rế tâk hên, tung pơla tơdroăng cheăng kâ lâp plâi tơnêi dế chôa vâ mơnhông tơniăn dế cho rôh hvêa prôk chôa vâ tơdroăng cheăng kâ dêi Việt Nam kô rĕng kâi mơnhông.

Laga, tiô ngế rơkê ‘na cheăng kâ Cấn Văn Lực tối, tơdroăng kơdroh liăn rơkâ ki pơkuâ vâ tŏng kum ăm khu mơdró ôh tá kal xếo tung pơla nôkố:

“Pôi tá pơtối pro kơdroh liăn rơkâ pơkuâ, xua liăn rơkâ pơkuâ nôkố dế ối hôm, a kơlo 4%, tâng pơtối pro kơdroh liăn rơkâ pơkuâ, kuăn pơlê ôh tá pơtroh dêi liăn a hngêi rak liăn xếo, liăn vâ pơtroh tê phĭu liăn, liăn chứng khoán, liăn tê mơdró tơnêi , thăm nếo liăn kih thuâ̆t kơxô̆. Mâu hngêi rak liăn vâ kơdroh kơxô̆ liăn nâp, chêh ki pơxúa vâ kơdroh liăn rơkâ, rơtế ƀă khu mơdró”.

Hên mâu ngế rơkê pâ thế, Tơnêi têa kal tŏng kum ƀă tơdroăng pơtối kơdroh liăn nâp dêi mâu khu mơdró, tiô troăng rơhlâ kơlo ki kơdroh ƀă hâi khế pro kơdroh liăn nâp, liăn ki nâp ton hâi ta troh tâi hơnăm 2022. Mơhé mâu khu mơdró xuân thế tối ăm ‘nâi ƀă veăng ‘no hnoăng rơtế ƀă Chin phuh tung pơla trâm pá mê. Pakĭng tơdroăng khu mơdró xúa hên mâu liăn tŏng kum, xuân kal thế kơdroh kơxô̆ liăn nâp, tăng troăng vâ rak chêng mơngế pêi cheăng ƀă khu ‘no liăn cheăng vâ mơdêk tơmeăm pêi lo, pêi tơ-ƀrê.

Gương tơplôu ƀă tơbleăng