Pơlê Bar Gok, cheăm Sa Sơn, tơring Sa Thầy dế kố ai lối 160 rơpo\ng [ă tâi tâng tơnêi pêi cheăng kâ ai lối 257 ha. Maluâ hiăng pêi cheăng kâ tơniăn sap ing chât hơnăm kố, khu kăn pơkuâ ngăn cheăm, tơring xuân hiăng ‘no liăn hên vâ mơjiâng mâu rơchôa, hno têa vâ ai têa tôh klâng chiâk, la ôh tá hâi ai rơpo\ng ki lâi tung pơlê châ ph^u rak xúa tơnêi. Khu kăn pơkuâ Kơdrum kong ilâng }ư\ Mang Mrai pơchân tối kuăn pơlê, ôh tá khoh chiâng pêt loăng plâi ton hơnăm a [ăng tơnêi ki kố. Ki xiâm ga, xua mâu [ăng tơnêi chiâk deăng akố ga ối tung Kơdrum kong ilâng tơnêi têa }ư\ Mang Mrai.

Pôa A Leoh, kuăn pơlê a Bar Gok tối tiah kố, kuăn pơlê akố hiăng lăm pro pơlê nếo, pêt mơjiâng mâu hdrê loăng hdrối kong pơlê Kon Tum pơkâ tơdroăng mơjiâng Kơdrum kong ilâng }ư\ Mang Mrai a hơnăm 2002 nah.

‘’Sap ing hơnăm 1986 klâ pơlê Chôt vêh troh akố, ngin hiăng ối akố. A kơpong ki kố kuăn pơlê ngin pêi cheăng kâ xuân hiăng sap ing hdrối nah, ing hơnăm 1986. Vâi krâ-nho\ng o akố rơhêng vâ pêt loăng kơphế la Khu pơkuâ ngăn Kơdrum kong ilâng ôh i ăm phep. Tơdroăng kố kal athế kum kuăn pơlê. Kơpong ki lâi tơnêi tung thông athế hơ’lêh hdrê loăng pêt. Ki pói rơhêng vâ dêi vâi krâ-nho\ng o kơnôm châ tơnêi têa vê, hdró, xing xoăng ăm kuăn pơlê pro ph^u rak xúa tơnêi vâ pêi cheăng kâ tơniăn’’.

Tơnêi chiâk deăng dêi kuăn pơlê a pơlê Bar Gok hiăng pêi kâ tơniăn sap ịng hdrối mơijiâng Kơdrum kong ilâng }ư\ Mang Mrai

Xua tơnêi kơpong kố ối tung tơnêi dêi Khu pơkuâ ngăn Kơdrum kong ilâng }ư\ Mang Mrai mê, vâ chê 20 hơnăm pơla hdrối kố nah, kuăn pơlê a Bar Gok pêi chiâk pêi deăng la tung tuăn mơno ôh tá tơniăn. Tơdrêng [ă tơdroăng ki ôh tá bruô hlá ph^u rak xúa tơnêi, mâu rơpo\ng kuăn pơlê akố maluâ vâ hơ’lêh pêt mâu hdrê loăng ki iâ hâi chiâng pêt mâu hdrê loăng ton hơnăm, môi tiah: loăng kơxu, kơphế, loăng ‘mốu vâ kơ tơngah châ lo liăn hên, la xua luât pơkâ mê, kuăn pơlê bu khên pêt to pôm loăng [ă báu klâng.

Pôa Trần Văn Định, Kăn pho\ hnê ngăn Vi [an cheăm Sa Sơn hneăng hdrối, ngế ki hiăng hmâ rêh ối, pêi cheăng, châ ngăn, châ hlo tơdroăng hơ’lêh tung rêh ối, pêi cheăng kâ dêi kơpong kố ăm ‘nâi, tâi tâng [ăng tơnêi chiâk deăng ki kuăn pơlê hiăng hmâ pêi sap ing ton hdrối nah, hdrối tâ hâi khế hơnăm ki Khu pơkuâ ngăn Kơdrum kong ilâng }ư\ Mang Mrai pơkâ mơjiâng, kơtăn kố ai 17 hơnăm, vâi krâ hiăng ai troăng hơlâ tơngah khu kăn kum ăm vâi vâ châ pêi kâ a tơnêi ki kố:

‘’Tâi tâng tơnêi ki kố vâi krâ-nho\ng o hiăng pêi pêt tơmeăm hdrối hơnăm 1997. Ki pói rơhêng vâ dêi kuăn pơlê, klêi kơ’nâi mơjiâng Kơdrum kong ilâng }ư\ Mang Mrai troh a chôu phut kố, xuân ối pơkal thế tơnêi têa bro ăm ph^u rak xúa tơnêi vâ kuăn pơlê tơniăn tuăn pêi cheăng kâ. La xua ối tơvâ ing tơdroăng tơnêi chiâk deăng dêi kuăn pơlê mê ối tung Kơdrum kong ilâng }ư\ Mang Mrai. Tơdroăng kố ngin hiăng tơpui pâ hiăng hên hdroh la vâi tối tơkôm ‘nôi, kal athế po mơnhên mê nếo kâi chiâng vâ pro’’.

Kơtăn kố ai 5 hơnăm, mâu khu râ kơvâ cheăng dêi kong pơlê Kon Tum rơtế [ă kăn teăng mâ Vi [an hnê ngăn tơring Sa Thầy, Khu pơkuâ Kơdrum kong ilâng }ư\ Mang Mrai hiăng hôp, vâ môi tuăn tối pơtroh ăm Vi [an hnê ngăn kong pơlê Kon Tum ai hlá mơ-éa pâ thế Khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng [ă Mơnhông thôn pơlê kal pro mơnhên, vâ ‘mâi rơnêu tơdroăng ki xúa tơnêi. Ki cheăm akố pói rơhêng vâ, kal athế hơ’lêh lối 257ha tơnêi a cheăm Sa Sơn [ă lối 47ha a cheăm Mang Mrai ăm kuăn pơlê châ pêi chiâk pêi deăng, tơnêi ki mê cho xua Khu pơkuâ ngăn Kơdrum kong ilâng }ư\ Mang Mrai rak ngăn. La sap ing mê nah troh nốkố, tơdroăng mê tá hâi teăm châ mơnhên tơleăng vâ kum xing xoăng ăm kuăn pơlê. Pôa Nguyễn Ngọc Sâm, Kăn hnê ngăn Vi [an tơring Sa Thầy tối tiah kố:

‘’Ngin xuân hiăng ai rơkong tơpui pâ kơ kong pơlê, pâ thế kơ Khu ngăn ‘na chiâk deăng. Klêi mê, Khu ngăn ‘na chiâk deăng xuân hiăng ai hlá mơ-éa pơtroh ăm Khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng [ă mơnhông thôn pơlê pơcháu tơnêi ki kố ăm kuăn pơlê vâ pêi kâ. Tâng ôh, kal athế ai hlá mơ-éa chêh pơtroh kum kuăn pơlê vâ kuăn pơlê ai liăn rôe hdrê loăng pêt mơjiâng kong tung Kơdrum ki kố vâ kơ tơniăn tơdroăng rêh kâ ối. Khu ngăn ‘na chiâk deăng xuân hiăng ai tiâ mơnhên, dế nôkố, Khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng tá hâi vâ môi tuăn ‘na tơdroăng kố’’.

Vâ chê 20 hơnăm hiăng luâ, xua lối 305 ha tơnêi chiâk deăng hiăng tro hdró lôi, xua ga ối tung [ăng tơnêi Kơdrum kong ilâng }ư\ Mang Mrai, lối hr^ng rơpo\ng a cheăm Mang Mrai [ă Sa Sơn, tơring Sa Thầy, kong pơlê Kon Tum hiăng trâm hên tơdroăng ki pá puât tung pêi cheăng kâ, cheăng chiâk deăng. Tơdroăng ki pá puât mê, mơni kô ối pơtối xua tơdroăng chêh bro lơgât, tơdroăng ki pơcháu tơnêi ăm tơring, cheăm pơkuâ, bro ph^u rak xúa tơnêi ăm kuăn pơlê, ôh tá xê tơdroăng ki chiâng pêi pro tơdrêng hlối.

Khoa Điềm chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng