VOV4.Xơ Đăng - Khánh Sơn ƀă Khánh Vĩnh, kong pơlê Khánh Hòa cho 2 tơring kong ngo, tíu rêh ối dêi kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo, tơdroăng rêh ối pá puât. Tung mê, tơring Khánh Vĩnh tơkoh ƀă kong pơlê Dak Lak prế Lâm Đồng. Ƀă tơdroăng mơ’no liăn mơjiâng pro hngêi trăng, troăng klông, 2 tơring kong ngo kố hiăng mơnhông troăng pêi pêt mơjiâng tơmeăm, mơdêk pêi lo liăn ăm kuăn pơlê, chôa ‘lâng hluăn ing tơring kơtiê.

Rơpŏng hngêi Cao Hữu Thìn, kuăn ngo Raglay, a thôn Hòn Dung, cheăm Sơn Hiệp, tơring Khánh Sơn, kong pơlê Khánh Hòa ai 7 sào tơnêi kơdrum, tung mê ai 5 sào pêt sầu riêng, 2 sào pêt krui ƀŏng kơtôu ngiât. Tung pơla tơkôm krí plâi, ngoh Cao Hữu Thìn pêt tơvât prá alâi ki iâ hâi môi tiah prá ngiât, prá prăng, alâi. Riân troh mơ’nui hơnăm 2021, rơpŏng hngêi ngoh Cao Hữu Thìn  pêi cheăng châ xo vâ chê 100 rơtuh liăn.   

“A púi vâ hluăn ing kơtiê, pêt loăng plâi, ‘no liăn pro kơdrum krá tơniăn tâ. Rơlối vâ pin ai liăn ‘nâi kơdĭng. Pêt loăng iâ hâi dâng 3 khế kô châ xo, xo liăn ki mê a rôe phon rơvât loăng plâi sầu riêng. A rêm hâi lăm pêi cheăng, ai tŭm kơxô̆ liăn hrê rêm hâi ăm rơpŏng hngêi. Liăn tê plâi sầu riêng vâ ‘măn kơdĭng, pro liăn tơ’nôm ‘no liăn cheăng nếo”.

Kơpong pro pơlê nếo ăm mâu hdroâng kuăn ngo  a tơring Khánh Sơn

Lối 10 hơnăm kố, tơring Khánh Sơn, kong pơlê Khánh Hòa pơ’lêh loăng plâi ki oh tá tá tơ-ƀrê pêt hdrê loăng plâi sầu riêng, krui ƀŏng kơtôu ngiât, plâi măng cut, kơtếo khêi hdrê nếo ƀă hên ki ê. Troh nôkố, tơring kong ngo Khánh Sơn hiăng ai lối 1.700 ha loăng plâi sầu riêng, hên rơpŏng ối châ xo lối rơtal liăn ing kơdrum pêt loăng plâi. Tơring Khánh Sơn hmâ tơkŭm pêi tơdroăng tơdjêp, mơdêk pơxá inâi plâi sầu riêng troh lâp lu.

Mâu tơdroăng ki pá kuăn pơlê ƀă mâu kuăn ngo dế trâm môi tiah tơnêi pêi kâ, tơdroăng pêi cheăng kâ choâ hriâm rế pơ’lêh.  Nâ Cao Thị Thanh Thảo, ối a thôn Tà Nĩa, cheăm Sơn Trung, tơring Khánh Sơn tối ăm  ‘nâi, rơpŏng hngêi ai lối 1 ha sầu riêng rơtế ƀă hên túa plâi kâ ki ê:

“Sầu riêng Khánh Sơn  xuân ai inâi krê dêi Khánh Sơn, 1 ha châ xo 200 rơtuh liăn, kuăn pơlê akố hlo kơxô̆ liăn ki mê cho kân ‘nâng. Ƀă kuăn pơlê akố, vâ hluăn ing kơtiê thế rak tơnêi ‘nôi hdrối. Ai tơnêi vâ pêt loăng plâi kâ. Kuăn pơlê lăm pêi cheăng ăm mâu rơpŏng ki ai kơdrum kân, hlối ai liăn hlối châ hriâm tơdroăng cheăng pêt rak ngăn loăng plâi sầu riêng a rơpŏng ki mê. vâ tơná châ rak ngăn a kơdrum tơná’’.

Tơring kong ngo Khánh Sơn dế ai hên kơdrum loăng plâi kâ ki pêt tơvât

Pơla hơnăm 2021-2025, tơring Khánh Sơn tối ing tơdroăng mơjiâng kơpong pêt loăng plâi kâ, mơnhông mơdêk ôm hyô rơtế ƀă pêi chiâk vâ rĕng hluăn ing tơring kơtiê. Kong pơlê pơkâ troh hơnăm 2025, ki pêi lo liăn dêi kuăn pơlê kô tâk luâ tâ péa hdroh tâng vâ pơchông ƀă hơnăm 2020. Pôa Nguyễn Văn Nhuận, Kăn hnê ngăn Vi ƀan tơring Khánh Sơn, kong pơlê Khánh Hòa ăm ‘nâi: vâ mơdêk châ xo tơ’mot liăn dêi kuăn pơlê rĕng hluăn  ing tơring kơtiê.

Pakĭng ‘no liăn mơjiâng tơmeăm khoăng rêm hơnăm dâng lối 100 rơtal liăn, tơring dế mơdêk hlê plĕng, pơ’lêh troăng rơhlâ pêi cheăng dêi hdroâng kuăn ngo:

“A pro mâu troăng vâ kuăn pơlê mot troh a tíu tơkŭm pêi chiâk. Hdrối nah, ôh tá ai troăng thế hếo ngo, hnoâng priât ko ing chêk vâ djâ troh a ‘nâi thế prôk tâi môi pôe hâi nếo troh. Tơdroăng tơmiât tơchoâm mơ-eăm vâ hluăn ing kơtiê, tơdroăng tuăn mơ-eăm hiăng ai la hâi kâi tơ-ƀrê. Tơdroăng hnê tối, mơhnhôk, ‘no liăn hên ‘na tơdroăng hnê hriâm, hnê mơjiâng tuăn ngôa rơkê ăm dâng 5-10 hơnăm nếo kô phá tơ -ê”.

Kong pơlê Khánh Hòa nôkố ai dâng 6.000 rơpŏng kuăn ngo kơtiê, châ troh 60% kơxô̆ rơpŏng kơtiê tung lâp kong pơlê. Kong pơlê hiăng ai tơdroăng ‘no liăn cheăng mơnhông cheăng kâ - rêh ối pơlê pơla kơpong kong ngo vâ kơdroh ki kơtăn hơngế pơla kong ngo ƀă kơpong tơbăng. Pơla hơnăm 2015-2020, kong pơlê Khánh Hòa hiăng ‘măn dâng 400 rơtal liăn mơjiâng tơmeăm khoăng, túa pêi cheăng ăm 2 tơring kong ngo Khánh Sơn, Khánh Vĩnh.

Pôa Nguyễn Tấn Tuân, Kăn xiâm hnê ngăn Vi ƀan kong pơlê Khánh Hòa ăm ‘nâi,  dế mơjiâng pơkâ kong pơlê tiô troăng pơ’lêh nếo ing tơnêi pêt loăng kong dế pêt loăng plâi ton hơnăm, tơrŭm ƀă tơdroăng hnê cheăng pêi, kum kuăn pơlê rĕng hluăn ing kơtiê krá tơniăn ton:

“2 tơring kong ngo Khánh Sơn ƀă Khánh Vĩnh thế khên pơ’lêh ing tơnêi kong pêi chiâk chiâng tơnêi pêt loăng plâi ton hơnăm. Ƀă kuăn pơlê nếo châ xúa mâu pơkâ tŏng kum pêi chiâk. Hdrối nah ki hên lăm tung kong, pêi chiâk mê nôkố thế hnê kơvâ cheăng, to ton ing mê mâu kơpong môi tiah Khánh Sơn, Khánh Vĩnh thế chiâng mâu kơpong hngêi kơmăi, kơphô̆ ôm hyô ngăn nhâ loăng kuăn kiâ”.

Tung pơla hơnăm 2021-2025, kong pơlê Khánh Hòa pơtối tơkŭm ‘no liăn mơjiâng tơmeăm khoăng ăm kong ngo, mơ-eăm troh tâi hneăng ki kố ôh tá ai xếo rơpŏng kơtiê. Kong pơlê kô ăm liăn ngân tơnêi têa ’no mơjiâng tơmeăm khoăng ăm kơpong hdroâng kuăn ngo - kong ngo tâk ki iâ gá 1,5 hdrôh tâng vâ pơchông ƀă pơla hơnăm 2016-2020.

Pakĭng mê, kong pơlê hiăng pơ’lêh vâ chê 10 rơpâu ha tơnêi ing mâu tơnêi pêi chiâk, lâm trường vâ pơcháu ăm vâ chê 3 rơpâu ha ăm kuăn pơlê vâ kuăn pơlê ai tơnêi pêi kâ, tơnêi ki u ối pơcháu ăm Vi ƀan mâu tơring rak ngăn.

Thái Bình - VOV Miền Trung

Gương tơplôu ƀă tơbleăng