VOV4.Sêdang - Tung rôh hôp má 4 po a măng tĭng hdrối, drêng ăm rơkong veăng tơpui tối ‘na túa pơkâ xúa tơnêi dêi tơnêi têa hneăng hơnăm 2021 – 2030, troăng ngăn troh hơnăm 2050 ƀă túa pơkâ xúa tơnêi dêi tơnêi têa hơnăm 2021 – 2025, Vi ƀan pơkuâ Kuô̆k hô̆i tá hâi ăm phêp Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê châ phêp hơ’lêh tơdroăng ki xúa tơnêi pêt báu, tơnêi kong rak kơnhŏng têa, tơnêi kong ki kal, tơdroăng kố kal pơtroh ăm Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh séa ngăn kĭ pơkâ.

Pôa Trần Hồng Hà, Ngế xiâm ngăn tơmeăm khoăng tung tơnêi, kong kế ƀă hyôh kong prâi ăm ‘nâi, ki xiâm dêi tơdroăng pơkâ cho mơhno tơnêi ki ‘măn ai tiô púi vâ mơnhông mơdêk mơjiâng pro tơmeăm khoăng tơdrêng môi hdroh, tơniăn ki tơdjêp ƀă tơdroăng mơnhông mơdêk kơvâ cheăng, pơla mâu kơpong, mâu tíu ki tơdjâk cheăng kâ ƀă mâu kơpong ki mơjiâng tơmeăm khoăng mơnhông mơdêk Tơnêi têa; rak tơniăn 3,5 rơtuh ha tơnêi pêt báu; tơniăn ăm ai kong ki vâ hding tơnêi xâp rơngiâp tơniăn a kơlo 42-43%. Vi ƀan pơkuâ Kuô̆k hô̆i tối tiah kố, ki khât gá a mâu tíu, tơdroăng xúa tơnêi pêt báu vâ pêt mâu loăng plâi ki ê lơ chiâng long păn ká xi xŏng dế hlo pêi châ tơ-ƀrê ‘na cheăng kâ.

Môi tuăn tơdroăng pơkâ thế pơ’lêh tơdroăng pêt loăng plâi a tơnêi ki pêt báu. Pôa Nguyễn Phú Cường, Ngế pơkuâ Vi ƀan ngăn ‘na liăn ngân tối tiah kố:

“Nôkố rak tơnêi báu, tơniăn kế kâ. Pakĭng tơnêi pêt báu kô pơ’lêh ing loăng plâi ki pêt oh tá dâi ki hiăng ton hơnăm. Malối rak tơnêi pêt báu a Tơbăng kroăng Cửu Long. Tơnêi pêt báu rêm hơnăm 1 ha ki kuăn pơlê xo dêi 50-70 rơtuh liăn. La tâng pơ’lêh pêt loăng plâi ki ê kô châ xo 500- 700 rơtuh liăn’’.

La mâu kăn ai tối tiah kố, tơdroăng xúa tơnêi báu ăm pơxúa pêi chiâk deăng ôh tá tơ’lêi vâ pơ’lêh chiâng tơnêi báu. Pâ thế kal mơnhên xiâm pơkâ, tơdroăng pơkâ ăm phêp pơ’lêh. Tô tuăn ‘na tơdroăng pâ thế dêi Chin phuh ‘na ăm phêp Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê ăm phêp pơ’lêh xúa tơnêi chiâng pêt báu, tơnêi kong loăng rak kơnhŏng têa, tơnêi kong kân ki ôh tá xê eâ pơtroh ăm Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa mơnhên, pôa Hoàng Thanh Tùng, Ngế pơkuâ Vi ƀan ‘na Luât dêi Kuô̆k hô̆i ai tối tiah kố, tơdroăng pơkâ  tiah mê tá hâi môi tuăn ƀă tơdroăng pơkâ tung Luât tơnêi:

“Pơcháu hnoăng pơkuâ ăm Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê kô pơkâ pơ’lêh xiâm xúa tơnêi pêt báu lối 100 herta. Tơnêi kong rak kơnhŏng têa, kong kân lối 20 herta. Tiô pơkâ luât tơnêi dế cho Ngế pro xiâm hnê ngăn vâ môi tuăn nôkố pơtroh ăm Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê mê phá kơ luât, chiâng ai tơdroăng ôh tá môi tuăn ‘na luât tơnêi. Tâng pá xôp 10 ha tơnêi pêt báu, pá xôp 20 ha tơnêi kong rak kơnhŏng têa, kong pơlê, tơring chiâng ai hnoăng pơ’lêh  la tối tơbleăng Hô̆i đong hnê ngăn kuăn pơlê, Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê ‘nôi mê nếo chiâng pro. Tung pơla mê drêng chôu pin châ phêp Vi ƀan kong pơlê hiăng pro tối tơbleăng ăm Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa, tiah mê, ôh tá môi tuăn dêi rơpó drêng pơkâ tung luât tơnêi tơníu’’.

Vi ƀan pơkuâ cheăng Kuô̆k hô̆i pâ thế rak ngăn krâu tơnêi pêt báu vâ pơ’lêh chiâng tơnêi ki xúa pêi chiâk deăng ki ê vâ ôh tá tah mâu tơdroăng ki tro dêi tơnêi pêt báu, drêng kal kô chiâng vêh pêt báu nếo, kơdroh ki pơ’lêh hên troăng ‘na tơdroăng pơ’lêh tơnêi pêt báu a mâu kơpong tơnêi ki chiâng pêt báu pơ’lêh pêt hrê loăng ki ê a tơnêi pêi klâng chiâk, tơniăn pơkâ mơnhông mơdêk pêt kong, ki tơ-ƀrê tơdrêng ƀă pêt kong, mơnhông cheăng kâ ƀă rak vế tơnêi tơníu hyôh kong prâi.

‘Na tơdroăng tối tơbleăng pâ thế ăm Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê pơ’lêh xúa tơnêi pêt báu, tơnêi kong rak kơnhŏng têa, tơnêi kong kân ki ôh tá xê pơtroh ăm Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh ăm phêp tiô pơkâ dêi Tơdroăng 58 Luât tơnêi tíu. Vi ƀan pơkuâ cheăng Kuô̆k hô̆i tối tiah kố, kô cho môi tơdroăng pơ’lêh luât pơkâ tŏng kum ki kân châ riân mơgêi tâi tâng, tối nhên. Tung pơla Chin phuh dế hnê mơhno mơgêi pêi pro vâ ‘mâi hơ’lêh Luât tơnêi, hâi tối ‘na tơdroăng mê tung hlá mơ-éa Pơkâ. Tâng kal Chin phuh mơgêi, tối nhên pơtroh ăm Kuô̆k hô̆i drêng ‘mâi rơnêu Luât tơnêi tung la ngiâ. ‘Na mâu troăng rơhlâ rak ngăn, xúa tơnêi tung la ngiâ, pôa Vương Đình Huệ, kăn xiâm hnê ngăn Kuô̆k hô̆i pâ thế:

“Troăng rơhlâ la ngiâ mê kô khên xúa kơmăi kơmok ki dâi lê̆m. Xua mê tơdroăng rak ngăn tơnêi thế séa ngăn nhên dêi mâu kăn Kuô̆k hô̆i tung tơdroăng pêi pro kơdĭng, pôi tá mơhrê tê kơtê. La ngiâ kố, kơxô̆ tơnêi thế nhên, prôk tơrêm tíu séa ngăn. Ăm hlo oh tá tro hên ƀă kơxô̆ pơkâ ôh tá châ, mê thế pôi pro, pá vâ mơnhên’’.

Lại Thị Hoa chêh

Gương tơplôu ƀă tơbleăng