VOV4.Sêdang - Rêm hdroâng kuăn ngo ai khôi túa vêa vong krê xêh, pro chiâng hên túa vêa vong dêi Việt Nam. Mâu hdroâng mơngế Việt Nam ai tơdroăng hmâ tơru\m dêi rơpó sap ing nah, hlê ple\ng, tơru\m, hmâ [ă dêi rơpó tung rak kong kế, tơnêi tíu, tơru\m veăng plâ xâ ki tong tơbriât pơkuâ tơnêi tíu, vâ mơjiâng ăm dêi tơnêi têa krá tơniăn. Luât dêi xah ho#i chuh ngiah xua Tơnêi têa xah ho#i chuh ngiah Viêt Nam pơkâ thế tối ‘na ki mơ-eăm, púi vâ [ă ki pơxúa dêi tâi tâng hdroâng mơngế; cho tơdroăng pêi pro ki tro luât vâ pêi tiô pơkâ tơru\m môi tuăn [ă oh tá pơrah pơla hdroâng mơngế, rak vế ki tơniăn tung mơnhông cheăng kâ, rêh ối, pơlê pơla dêi tâi tâng mâu hdroâng mơngế.

Luât hơnăm 2013 – mơ-éa ai kơnía tiô luât dêi tơnêi hiăng châ luât pơkâ trâu hơngế, tu\m têk ‘na tơdroăng hdroâng mơngế [a\ tơdroăng pêi cheăng kum hdroâng mơngế. Pơtối mê, a Troăng 5 Luât 2013 pơkâ: ‘’Tơnêi têa Ko\ng hoa xah ho#i chuh ngiah Việt Nam cho tơnêi têa môi tuăn dêi mâu hdroâng mơngế rơtế rêh ối a tơnêi têa Việt Nam. Mâu hdroâng mơngế tơdâng tơ’mô, tơru\m môi tuăn, nhuo#m dêi pó [a\ kum dêi pó rơtế dêi pó mơnhông mơdêk; mơdât mâu tơdroăng ki pơrah, tơklâ hdroâng mơngế.

Rơkong tơpui tơnêi têa cho nâl Xuăn. Mâu hdroâng mơngế ai hnoăng tơpui dêi nâl, chư chêh, rak khôi túa le\m hdroâng kuăn ngo tơná, mơnhông mâu khôi túa le\m tro dêi tơná. Tơnêi têa pêi pro troăng hơlâ mơnhông tu\m têk [a\ pro tơ’lêi hlâu vâ mâu hdroâng kuăn ngo mơnhông ivá ó rơdêi tơná, rơtế mơnhông mơdêk [a\ tơnêi têa’’.

Pak^ng Troăng 5 Luât hơnăm 2013 châ mơnhên cho mơhno troăng ăm, troăng hơlâ kum hdroâng mơngế, kơvâ hdroâng mơngế; tơdroăng pêi cheăng kum hdroâng mơngế ối châ pơkâ nhên tung mâu luât ki ê dêi Luât hơnăm 2013, ki nhên môi tiah: A Troăng 42 Luât 2013 pơkâ: ‘’Kuăn pơlê ai hnoăng mơnhên hdroâng kuăn ngo dêi tơná, tơpui dêi nâl xiâm tơná, rah xo nâl vâ trâm mâ tơpui tơno’’; Troăng 58 pơkâ: ‘’… Tơnêi têa kơjo pêi pro tơdroăng rak ngăn ivá ăm kuăn pơlê kơpong kong ngo [a\ hdroâng kuăn ngo…’’ [a\ hía hé.

Ngế chêh hlá tơbeăng Hoàng Thu Thủy, hdroâng kuăn ngo Tày, kăn pơkuâ [ơrô Khu râ, Khu pơkuâ mơhno túa le\m tro, cheăng tung Rơ’jíu Việt Nam mơnhên tối.

‘’Kô chiâng vâ tối luât hơnăm 2013 cho xiâm kối luât krá tơniăn vâ troăng pơkâ pêi, troăng hơlâ dêi Đảng, troăng hơlâ [a\ luât dêi Tơnêi têa ‘na tơdroăng hdroâng mơngế [a\ tơdroăng kum hdroâng mơngế châ mơnhên tung tơdroăng rêh ối pêi cheăng nôkố; hnoăng mơngế [a\ hnoăng cheăng dêi kuăn pơlê xuân môi tiah tơdroăng rêh ối dêi vâi krâ hdroâng kuăn ngo châ tơniăn, đi đo châ mơdêk’’.

Vâ mơhno ki trâu hơngế dêi Luât 2013 ‘na tơdroăng kum hdroâng mơngế, hên mơ-éa luât tung khu luât Việt Nam, môi tiah: Khu Luât xivil, Khu luât săm tối tơdroăng xôi kân, Luât xo on veăng [a\ rơpo\ng hngêi, Luât kế tơmeăm khoăng mơhno túa le\m tro [a\ hía hé pro ăm i nhên hlê ple\ng mâu pơkâ dêi dêi Luât hơnăm 2013 [a\ pơrá mơhno nhên hnoăng ki tơdâng tơ’mô dêi mâu hdroâng mơngế.

Pơtih, tung Khu luât xivil nôkố, môi tung mâu pơkâ dêi Luât Xivil cho pơkâ nhuo#m hiâm mơno le\m, khôi túa le\m tro dêi hdroâng mơngế, a Troăng 7 Khu Luât xivil 2015 pơkâ ‘na troăng hơlâ dêi Tơnêi têa [a\ tơru\m xivil: ‘’Tơdroăng mơnhên, pêi pro, pơtê lôi hnoăng xivil thế tơniăn rak vế khôi túa le\m tro dêi hdroâng mơngế, nhuo#m [a\ mơnhông khôi túa le\m tro, tơdroăng ru\m môi tuăn, kum dêi pó, hâk vâ dêi pó, rêm ngế xua pơlê pơla, pơlê pơla xua rêm ngế [a\ mâu tơdroăng ki kơnâ ‘na hiâm mơno le\m dêi mâu hdroâng mơngế rơtế rêh ối a tơnêi têa Việt Nam’’.

Luât tơmeăm mơhno túa le\m tro Việt Nam pơtối tối nhên troăng hơlâ hdroâng mơngế, Troăng 17 Luât kố mơnhên: ‘’Tơnêi têa nhuo#m, mơhnhôk mâu hdroâng kuăn ngo rak vế, rak ‘măn [a\ mơnhông khôi túa le\m dêi hdroâng kuăn ngo tơná, ai hnoăng pêi [a\ hnoăng veăng pro ăm chiâng hên tơmeăm mơhno khôi túa le\m dêi pơlê pơla mâu hdroâng mơngế Việt Nam.

Tung tơdroăng săm tối tơdroăng xôi kân, Troăng 133 Luât hơnăm 2013 pơkâ: ‘’Hngêi tơleăng kuăn pơlê rak tơniăn ăm kuăn pơlê ko\ng hoa xah ho#i chuh ngiah Việt Nam ối tung mâu hdroâng mơngế hnoăng xúa nâl tơpui [a\ chư chêh dêi hdroâng kuăn ngo tơná a ngiâ Hngêi tơleăng’’. Khu luât săm tối tơdroăng xôi kân hiăng pro ăm i nhên hlê ple\ng pơkâ a dêi Luât [a\ cho môi tung mâu pơkâ xiâm tung săm tối tơdroăng xôi kân.

Pơtối mê, a Troăng 29 Khu luât săm tối tơdroăng xôi kân hiăng pơkâ ‘’Rơkong tơpui [a\ chư chêh tung săm tối tơdroăng xôi kân cho nâl Xuăn. Mơngế veăng săm tối ai hnoăng tơpui dêi rơkong [a\ chư chêh dêi hdroâng kuăn ngo tơná, tâng drêng ki kal thế ai ngế tơplôu’’.

Nâ Lương An Dung, hdroâng kuăn ngo Tày, sinh viên hngêi trung Đăi hok Luât Hà Nội hneăng hdrối nah tối:

‘’Tơdroăng ăm mơngế hdroâng kuăn ngo châ tơpui dêi nâl [a\ chư chêh dêi hdroâng kuăn ngo tơná veăng tung săm tối tơdroăng xôi kân cho tơdroăng ki pơkâ vâ vâi kô chiâng tơpui tối dêi tâi tâng tơdroăng ki tơmiât, tối dêi tơdroăng ki pro xôi tơná [a\ xuân cho tơdroăng ki vâ kơ koan [a\ mơngế tơku\m săm tối ai xiâm kối mơnhên tơdroăng ki khât dêi tơdroăng xôi mê, ing mê pêi pro luât ăm tơtro má môi tung tơdroăng tơleăng roh tơdroăng xôi tro mơngế, tro xôi, tro tiô luât’’.

Tối mơnhên ‘nâng ‘nâi, tơru\m môi tuăn hdroâng mơngế cho xiâm kối tung tơdroăng mơjiâng chuh ngiah pơlê pơla. Tơnêi têa Ko\ng hoa xah ho#i chuh ngiah Việt Nam cho tơdroăng ki châ tơ-[rê tơplâ dêi kăch măng ton xo\n châ pơkuâ tơniăn krê hdroâng mơngế pêng păm to tơdroăng pleăng hnoăng cheăng, pá puât dêi pơlê pơla mâu hdroâng mơngế Việt Nam. Xua mê, luât xah ho#i chuh ngiah xua Tơnêi têa tơbleăng ăm pêi pro thế hơ’leh ăm tơtro mâu tơru\m pơlê pơla vâ tơniăn hnoăng pơxúa dêi tâi tâng mâu hdroâng mơngế Việt Nam, tơtro [a\ tơdroăng mơnhông mơdêk, khôi túa le\m dêi mâu hdroâng mơngế tung pơlê pơla hdroâng mơngế Việt Nam, ôh tá phá rá phá dêi pó [a\ tơdroăng ki pơxúa tơdjuôm dêi lâp hdroâng mơngế, rak tơniăn ru\m môi tuăn tâi tâng hdroâng mơngế.

VOV4 rah chêh

A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng