Chêk 26 rơpâu met karê dêi rơpo\ng pôa Huỳnh Văn Tuấn, thôn 9, cheăm Krông {uk, tơring Krông Pa] hơnăm kố ôh tá hlo xếo alâi. Hơ’lêh a mê hlo ngiât to mâu xiâm klo#ng tr^ng hiăng kân vâ troh rơnó lâk xo pôm. Pôa Tuấn ăm ‘nâi, hơnăm nah, bú hơ’lêh tơdế [ăng chêk ki mê pêt klo#ng tr^ng, [ă kơ’nâi 9 khế ing mê hiăng châ lâk xo dêi 35 ta#n pôm klo#ng drêh, tê châ lối 270 rơtuh liăn, laih lối 210 rơtuh, châ xo hên hluâ tâ 6 hdroh tâng vâ pơchông ngăn [ă pêt alâi.

Hơnăm kố, pôa hơ’lêh tâi tâng dêi mâu kơdrum vâ pêt klo#ng tr^ng, mâu klo#ng tr^ng mê dế xông ngiât le\m. Pôa Tuấn sôk ro tối kô ai tơ’nôm môi rơnó pêi cheăng châ tơ-[rê nếo.

‘’Hơnăm kố, kong mêi ‘ló tô tro mê kơdrum pêt klo#ng tr^ng xông rơdêi, a tơmiât, hơnăm kố kô châ xo hên tâ hơnăm nah. Tơnêi khêi a kố tơtro vâ pêt klo#ng, ôh tá êa rơvât phon hên môi tiah hdrê loăng ki ê’’.

Xuân pêi tơ-[rê môi tíah pêt klo#ng tr^ng, hnăm nah, rơpo\ng pôa Hoàng Đức Tiến, ối a thôn 9, cheăm Krông {uk, tơring Krông Pac\ pêt 1 ha tơdế [ă châ xo dêi 40 ta#n pôm, châ xo dêi laih 250 rơtuh liăn. Pôa Hoàng Đức Tiến tối, klo#ng tr^ng cho hdrê pêt ki xo pôm mê ki kal má môi cho tơnêi, ga vâ tơnêi ki pêt mê thế kơpok le\m.

Kăn [o# ngăn chiâk deăng [ă kih sư đi đo ai mâ vâ kum kuăn pơlê.

A kong pơlê Dak Lak, vâ tối tíu lâi xuân ai túa tơnêi ki kố, mê ngế ki lâi pêt klo#ng tr^ng xuân châ xo dêi pôm klo#ng tr^ng hên. Tơ’nôm amê nếo, pêt bú 9 khế, la a Dak Lak troh 6 khế kong mêi, tơdroăng rak ngăn xuân tơ’lêi há. Hdrê loăng ki kố oh tá eâ tôh têa la xuân xông dâi le\m. Pôa Tiến ăm ‘nâi:

‘’Môi tiah a Tây Nguyên kố tơnêi vâ pêt ga tơtro, pôm gá kân hnối hên há. Troh a poăng rơnó mêi a pơxiâm roh pêt, rôe pôm ki pro hdrê ‘măn lôi tung kơxâk ăm gá hmo\ng klêi mê nếo xo pêt. ‘Na phon rơvât, hdrối vâ pêt mê thế rơvât iâ phon lân, klêi pêt klo#ng tr^ng châ môi khế mê nếo rơvât lân NPK bê trếo kơhiâm’’.

Hlo ngiât deăng pêt klo#ng tr^ng a kong pơlê Dak Lak, mâu khu mơdró hiăng lăm troh [ă mơjiâng tơdroăng tơru\m ‘no liăn cheăng [ă kuăn pơlê. Rơpo\ng ngoh Trần Văn Long, ối a buôn Kon Wang, cheăm Ea Yiêng, tơring Krông Pac\ cho môi tung hr^ng rơpo\ng ki hiăng k^ tơhrâ pêt klo#ng tr^ng vâ pro pơkeăng ăm môi khu mơdró a Hà Nội.

Klo#ng tr^ng mơni kô pro châ liăn hên ăm kuăn pơlê

Ngoh Long ăm ‘nâi, khu mơdró mung hdrối liăn ăm hnoăng rak ngăn, hdrê, phon vi sinh ta troh ăm pơkeăng xôh kơdế ôa hdrong ing mâu kuăn kiâ ki pơxúa. Drêng lâk xo pôm ah, ko\ng ti rôe dêi klo#ng mê [ă yă ki pơkâ 7 rơtuh 500 rơpâu liăn 1 ta#n klo#ng ối drêh. Ngoh Long tối:

‘’Vâi krâ nho\ng o ‘no hnoăng cheăng pêi, rak ngăn, deăng ki pêt ko\ng ti mung. ‘Na mung tơnêi tung hlá mơ-éa k^ tơhrâ mê ko\ng ti ăm 15 rơtuh liăn tung/ha/hơnăm, 250 ngế pêi tung môi ha tung môi rơnó. Tơdrêng amê vâi kô kơjo kum hdrê, phon, hnê kih thuât klêi mê lâk xo pôm klêi mê nếo tơvêh liăn ‘no rôe phon [ă hdrê ăm ko\ng ti’’.

Kuăn pơlê a Dak Lak hlo ki tơ-[rê dêi pêt klo#ng tr^ng a kố, gá tơ’lêi pêt, yă tê klo#ng kơnâ [ă hnối tơtro [ă khu tơru\m cheăng, [ă khu mơdró. ‘Na khu mơdró, hlo mâu tơdroăng ki tơ-[rê hên tâ drêng hdrê loăng ki pro pơkeăng kố châ xúa vâ pro trếo Curcumin, pơkeăng ki kố châ tê hên tung lâp plâi tơnêi, ai trếo ki tơdjâk vâ mơdât êi, mơdât ôxy hoă têi, pơlât hên mâu tơdroăng châi.

Tiô jâ Nguyễn Thị Thạo, Ko\ng ti Solavina Hà Nội, Khu mơdró ki hmâ ‘no liăn rôe loăng nhâ vâ pro mâu pơkeăng pơlât: Solaviana ngăn Tây Nguyên cho tơnêi ki tơ’lêi pêt loăng ki pro pơkeăng, ki hdrối cho pêt klo#ng tr^ng. Hơ’lêh tơdroăng ki pin lăm rôe mâu klô#ng ki hiăng ai klêi môi rơnó lâk, Solavina dế mơjiâng mâu kơdrum klo#ng dêi tơná, vâ ai klo#ng ki le\m tiô pơkâ GMPO, tơdrêng amê cho mơjiâng hngêi kơmăi pro Curcumin a kơpong pêt klo#ng, mơdêk tê Curcurmin a kơpong mê, tơdrêng [ă po rơdâ tê tung tơnêi têa [ă kong têa ê.

Jâ Nguyễn Thị Thạo ăm ‘nâi:

‘’Po rơdâ kơpong pêt hiăng tơniăn, pơkâ rôh má péa mê ko\ng ti kô mơjiâng pro tơ’nôm mâu hngêi kơmăi pro ki a poăng vâ ăm hngêi kơmăi pro Curcumin. Nôkố, ki pơxúa dêi Curcumin Việt Nam hiăng châ Khu xiâm ki ngăn ‘na pêt hdrê kố mơnhên tối tơ-[rê mê ko\ng ti hiăng tê ăm kong têa ê. Nôkố ko\ng ti hiăng xo hên hlá đơn pâ thế tê ăm ko\ng têa Siam, Ấn Độ, Nhuk, Mih [ă tâi tâng ko\ng ti pro pơkeăng tung tơnêi têa’’.

Tơnêi hơpok le\m la hên hơnăm bú pêt to mâu hdrê loăng ki oh tá tơ-[rê châ xo liăn bú iâ tê, mê tung chât hơnăm hiăng luâ a hên pơlê dêi Tây Nguyên tối tơchuâm, kong pơlê Dak Lak tối phá xêh.

Klo#ng tr^ng cho pơkeăng rơtế [ă kơmăi pro trếo pơkeăng Curcumin, tơmeăm ki hên tíu vâ rôe, dế mơhno ki tơ-[rê, rôh apoăng pro pơxúa cheăng kâ kân. Khu mơdró veăng tung pêi pêt, rơtế [ă kơpong pêt klo#ng, rơtế [ă tơdroăng po rơdâ mơjiâng inâi dế pro krá tơniăn ăm kơvâ pêt hdrê loăng kố.

Gương tơplôu [ă tơbleăng