Rơpo\ng ngoh Rơ Châm Thúy, kuăn ngo Jarai, ối a pơlê Prép, cheăm Ia Phí, tơring C|ư Pah, cho rơpo\ng kơtiê mê 3 hơnăm hdrối châ mung 20 rơtuh liăn vâ ‘no pêt kơphế. Tiô ngh Thuý, 20 rơtuh liăn tung 3 hơnăm cho iâ, ngoh thế mung tơ’nôm rơpo\ng hngêi, nho\ng o hdrông hdrê la xuân bú châ pêt môi pâ kơphế a tơnêi ki 7 sào tơnêi dêi nôu pâ ăm. Ngăn mâu loăng kơphế ngiêt le\m a tơnêi bazan [ă plâi dế kơtóu hên, ngoh Thuý púi vâ, tâng ai tu\m liăn vâ ‘no pêi pêt a tâi tâng tơnêi, mơni péa pái hơnăm kơ’nâi ah nếo ngoh kô  châ tơvêh tâi dêi kơxo# liăn che#n kô hlu\n ing kơtiê, thăm nếo kô châ tơmiêt troh tơdroăng pro kro mơdro\ng tâng ai liăn vâ pêt tơvât mâu hdrê loăng plâi kâ:

‘’ Rơpo\ng hngêi tơku\m pêt kơphế la nôkố ôh tá ai liăn. A púi vâ châ kơjo liăn mung tơ’nôm liăn vâ pêi kâ, pêt tơ’nôm kơphế lơ plâi kâ, môi tiah mê nếo kâi xut tah hrâ mơnguâ săm kơtiê’’.

A pơlê Prép, tâi tâng mâu rơpo\ng vâ chê kơtiê châ mung liăn, tâi tâng xuân môi tiah rơpo\ng ngoh Rơ Chăm Thúy, xuân ‘’ôh tá ai liăn’’ [ă púi vâ châ mung tơ’nôm . Tiô ngoh Rơ Chăm Hrưng, tôh trương tôh ki ăm mung liăn pơlê Prep, mơhé ôh tá ai liăn mâu rơpo\ng kơtiê xuân ối ‘’ mơhúa’’. Ki mơhúa a kô vâ tối châ mung liăn. La mâu rơpo\ng mê hiăng hlu\n ktiê  kơpêng 3 hơnăm lơ ôh tá châ séa ngăn ối tung rơpo\ng kơtiê mê ‘’ ôh tá ai liăn’’. La mâu rơpo\ng ki kố ôh tá châ mung liăn hngêi rak liăn kum mâu kơtiê xua ôh tá ai inâi rơpo\ng kơtiê , vâi mung dêi hngêi rak liăn ki ê, vâ tối vâi ôh tá châ xúa tâi tâng, xua mâu rơpo\ng mê ôh tá ai hlá mơ-éa khêi cho hlá mơ-éa xúa tơnêi. Iâ mơngế ki ai hlá mơ-éa khêi la xuân pá há vâ châ mung liăn dêi hngêi rak liăn, xua hngêi rak liăn oh tá khên ăm vâi mung, xâu lơ trâm tơdroăng ki oh tá mơhúa drêng ăm mâu rơpo\ng ki ối kơpong hngế hngo, kơpong kơtiê xahpá mung. Mê tiô ngoh Hrưng tối, tơdrêng [ă tơdroăng  mơdêk kơlo ki ăm mâu rơpo\ng kơtiê mung, [ă mâu pơlê kơpong hngế hngo kơtiê xahpá môi tiah pơlê Prép. Ki tro gá Tơnêi têa xuân thế pơkâ troăng hơlâ to\ng kum ăm mâu rơpo\ng kuăn pơlê kơtiê , vâ chê kơtiê châ mung liăn dêi hngêi rak liăn kum mâu kơtiê:

‘’Kuăn pơlê xuân vâ pơtối châ mung liăn vâ pêi cheăng kâ tê mưodró, xua tơnêi tíu a kố hâi ai hlá mơ-éa khêi cho mơ éa xúa tơnếi mê vâi hâi châ mung liăn dêi hngêi rak liăn ki ê. A púi vâ hngêi rak liăn kum mâu kơtiê pro tơ’lêi hlâu iâ vâ pêi cheăng kâ ăm kuăn pơlê akố, kum ămm kuăn pơlê tơ’lâi châ mung liăn vâ pêi cheăng kâ.

‘’ Ôh tá ai liăn’’ lơ ôh tá châ mung liăn’’ chiâng tơdjâkk troh kuăn pơlê rêh ối a hên pơlê dêi hdroâng kuăn ngo dei kong pơle eGia Lai thế lăm mung liăn khu mơdró ki tơvêh liah hên, xap ing 3-5% tung môi khế, vâ tối tơ’mô 36-60% tung hơnăm.  Vâ tối kuăn pơlê pê lo liăn vâ pro kro mơdro\ng ăm mâu khu mơdró tê. Pôa Nguyễn Văn Cư, kăn pơkuâ hngêi rak liăn Tơnêi têa dêi kong pơlê Gia Lai tối tiah kố, tơdroăng kuăn pơlâ, malối mâu kuăn pơlê ki ối a kơpong hngế hngo, mơngế kơtiê thế lăm mung liăn mâu khu mơdró tơvêhh liah hên ki mê xuân ai tơdjâk ing hngêi rak liăn há. Vâ mơdât tơdroăng kóo, tơdrêng [ă tơdroăng hnê tối thế hơ’lêh tơdroăng ki hlê ple\ng dêi kuăn pơlê mê hngêi rak liăn kal thế hơ’lêh nếo, pro tơ’lêi hlâu ăm mơngế ki mung:

‘’ Tung la ngiâ, xuân tơniăn tơdroăng pơkâ thế pơtối pro tơ’lêi hlâu tâ nếo  ‘na pro hlá mơ-éa, pro ti lâi xuân châ rak ngăn kơxo# liăn la thế pro tơ’lêi hlâu tâ nếo ăm mơngế ki mung. Pro tơ’lêi hlâu tiah mê, mê péa pâ hngêi rak liăn châ ‘no liăn cheăng  kuăn pơlê hlối ai liăn , mê tơdroăng mung liăn ki tối ôh tá kâi tơvêhh mê ôh tá xê gá ôh tá kâi tơvêh la kô châ kơdroh iâ ki ôh tá kâii tơvêh liăn mung’’.

Tiô pôa Dương Văn Trang, Kăn hnê ngăn đảng kong pơlê, Kăn hnê ngăn Đảng kong pơlê, kăn hnê ngăn Ho#i đông kong pơlê Gia Lai, tơdroăng xut tah kơtiê a kơpong hngế hdroâng kuăn ngo dêi kong pơlê dế cho tơdroăng ki tô tuăn hên, ối pá ‘nâng. Kơxo# mơngế kơtiê cho kuăn ngo nôkố ối hên ‘nâng. Ki vâ tối, kơxo# rơpo\ng kơtiê dêi kong pơlê rê skơdroh mê kơxo# rơpo\ng kơtiê dêi hdroâng kuăn ngo rế hên, xuâ mê mâu rơpo\ng ki hlu\n ing  kơtiê to mơngế Xue#n tê:

‘’Lâp tung kong pơlê ai 45 rơpâu 340 rơpo\ng kơtiê mê hdroâng kuăn ngo kơtiê châ 86,5%. Tâng riên tung 100 rơpo\ng kơtiê vâ chê 87 rơpo\ng kuăn  ngo kơtiê . Kố cho tơdroăng tô ytuăng má môi dêi Đảng [o# Gia Lai. Rơpo\ng vâ chê kơtiê xuân tiah mê, nôkố ối 33. 404 rơpo\ng la tung mê hdroâng kuăn ngo xuân châ 74%’’.

Hiăng luâ hên hơnăm hơ’lêh nếo, kuăn pơlê a mâu pơle hiăng chôa ‘lâng hơ’lêh tuăn tơche#ng tơmiêt, ‘nâi tăng xêh túa pêi cheăng kâ. Ing mê, hên ngế hiăng khên mung liăn vâ ‘no pêi cheăng la ki xiâm kố tơdroăng kố cho tung pơla kơxo liăn ki kum ăm mung me ối iâ, va achâ mung liăn ối pá. Kố cho môi tung mâu tơdroăng ki xiâm pro mâu pơlê hdroâng kuăn ngo kơpong hngế hngo pá vâ châ hlu\n ing kơtiê [ă kô hrá mơnhông tơ-[rê.

Công Bắc chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng