VOV4.Sêdang - Kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo đi đo châ Đảng ƀă Tơnêi têa tơmâng ‘no liăn mơjiâng pro tơmeăm khoăng. Kơnôm ing mê, tơmeăm khoăng tơdroăng cheăng kâ - rêh ối ƀă tơdroăng reh ối dêi hdroâng kuăn ngo kơpong kong ngo hiăng chôa ‘lâng ‘mâi hơ’lêh. Laga nôkố, kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo xuân dế trâm pá pơloăng mơnúa kân ‘na ki tơ-ƀrê mơngế pêi cheăng, ki rơkê mơnhông cheăng kâ - rêh ối, tơdah xúa mâu tơdroăng cheăng rêh ối pơlê pơla ƀă kơxô̆ rơpŏng kơtiê.

Tơdroăng ki păng ‘nâng ‘na hngêi trăng, troăng klông, tơmeăm khoăng xúa rêm hâi kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo hiăng mơhno nhên tung Tơdroăng tơkêa bro Tâi tâng tơdroăng mơnhông mơdêk cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla kơpong vâi krâ hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo, kơpong ki tơdroăng rêh ối pá puât hneăng hơnăm 2021 – 2030. Ki nhên ga tiah kố:

Chin phuh hiăng ai hên tơdroăng, troăng hơlâ, tơdroăng tơkêa bro mơ’no liăn mơjiâng pro hngêi trăng troăng klông ki kal xúa rêm hâi a kơpong vâi krâ hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo môi tiah tơdroăng Pơkâ pêi tơnêi têa kơdroh kơtiê krá tơniăn hneăng hơnăm 2015 – 2020, tơdroăng pơkâ xiâm tơnêi têa mơjiâng thôn pơlê nếo, tơdroăng 135, tơdroăng 30a, Pơkâ kơxô̆ 714/QĐ-TTg hâi lơ 14/6/2018 dêi Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh ‘na pơ’lêh tơ’nôm troăng hơlâ Tơdroăng mơjiâng kơpong, troăng tíu kuăn pơlê rêh ối ƀă hngêi ối a kơpong têa lân kân lu Tơbăng kroăng Cửu Long ƀă hía hé.

Tung hneăng hơnăm 2016 – 2018, bu xêo krê tơdroăng 135, Chin phuh hiăng mơ’no liăn mơjiâng pro 9.106 tơmeăm khoăng; rơnêu 3.295 tơmeăm khoăng. ‘Na tâi tâng, nôkố hiăng ai 98,4% cheăm ai troăng rơxế ôtô kơtâu troh a tơdế cheăm; lối 98% rơpŏng hdroâng kuăn ngo châ xúa on tơhrik tơnêi têa; 100% cheăm ai hngêi trung mâm non, hngêi trung râ má môi, hngêi trung râ má péa. 99,3% cheăm ai hngêi pơkeăng cheăm; lối 90% cheăm châ hrik hyôh rơ’jíu, um tơvi; 100% cheăm ai tíu hrik hyôh măng internet ƀă hyôh phôn châ troh lâp lu kum tung tơdroăng krếo, tơpui phôn dêi kuăn pơlê. Laga, tơdroăng kal vâ ‘na mơ’no liăn mơjiâng hngêi trăng, troăng klông, tơmeăm khoăng kal xúa rêm hâi cho ối kal vâ hên.

Tiô tơbleăng tối dêi mâu kong pơlê kơpong vâi krâ hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo, 100% mâu kong pơlê hiăng ai troăng prôk troh a hngêi trung, tơdế pơlê kân, tơring ai kơ koan râ tơring, ki hên cho troăng râ V, râ VI châ tôh chhá kơxu. Ƀă 187 cheăm hdrối nah tá hâi ai troăng rơxế ô tô châ pro kân lĕm troh tíu xiâm, hên troăng kân troh tíu xiâm cheăm a kơpong vâi krâ hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo hiăng tơ’nhê ó, bu chiâng vâ prôk lăm a rơnó tô; nếo ai lối 80% thôn, pơlê ai troăng kân châ pro kân lĕm troh tíu xiâm cheăm, u ối 9.474 thôn, pơlê ki hên cho troăng tơnêi, troăng pơtân, prôk lăm to rơxế hon đa, rơxế mái.

Troăng kân lăm a chiâk deăng, mâu rơchôa hno têa kŭn krâ kơvâ hiăng kum môi iâ tơdroăng kal vâ mơnhông pêi kâ dêi kuăn pơlê. Laga, xua tơnêi rơnâk, hên ngo ngối pá vâ prôk lăm troh pôu dêi pó, kong prâi ôh tá tơniăn, đi đo trâm kong tô, khăng khoăng, têa kân lân lu, tơnêi tơhnah tơhnâp, ôh tá ai tŭm mơngế rơnêu, rak ngăn xua mê tơnêi klâng, chiâk deăng ki châ têa tôh dêi mâu cheăm kơpong vâi krâ hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo ối iâ (dâng 23,4%). Kong ngo peăng Kơnhŏng nôkố dế cho kơpong ai ƀăng tơnêi pêi chiâk deăng ai têa tôh iâ má môi, 11%.

‘Na troăng kơxái on tơhrik, kơpong vâi krâ hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo cho kơnhŏng têa mŏng, ai hên têa kroăng, têa plông, xing xoăng têa ăm mâu hngêi kơmăi on tơhrrik kân dêi lâp tơnêi têa. Laga, 31 cheăm tá hâi ai on tơhrik. Tiô tơdroăng séa ngăn ‘na cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla, xuân u ối lối 3.400 thôn, pơlê tá hâi ai troăng kơxái on tơhrik hă thê̆; kơxô̆ rơpŏng kơtiê châ xúa on tơhrik dêi lâp kơpong bu nếo châ 93,9%, u ối 1.422 thôn, pơlê thế xúa têa châu vâ têk on đĕng ƀă mâu têa châu ki ê.

Hngêi trung hriâm, lâm hriâm châ mơjiâng pro rĕng, tâi tâng mâu cheăm pơrá ai hngêi trung mâm non, hngêi trung râ má môi, hngêi trung râ má péa, hên tíu a tơdế cheăm ai hngêi trung phôh thông. Laga, tơdroăng hnê hriâm tá hâi châ rơhéa khât, u ối 72.634 kơbong hriâm krá kâk ƀă kơbong hriâm pơtân. Kố cho môi tung mâu xiâm kối chiâng ai tơdroăng hngêi trung châ mơnhên krá lĕm a mâu cheăm kơpong vâi krâ hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo la tá hâi châ tơdế tâng pơchông ƀă kơpong ki hiăng mơnhông tơtêk.

Hngêi pơkeăng xuân cho môi tung mâu tơdroăng xiâm pơkâ tơdroăng mơ’no liăn hên vâ tơxâng tơdroăng khăm pơlât, rak ngăn ivá dêi kuăn pơlê. Lâp kơpong ai 4.114 cheăm ai hngêi pơkeăng cheăm mê ai 1.335 hngêi pơkeăng cheăm krá kâk ƀă pơtân kal châ rơnêu ƀă athế ‘mâi rơnêu ăm krá kâk tâ mê nếo.

Kơxô̆ cheăm ai hngêi pơkeăng châ plah tiô pơkâ ối iâ (châ 45%); bu 69,2% kơxô̆ hngêi pơkeăng cheăm ai ƀok thái pơkeăng khăm pơlât ăm kuăn pơlê; 20% hngêi pơkeăng cheăm châ plah tiô pơkâ hneăng hơnăm 2011 – 2020.

‘Na hngêi hôp mơhno túa lĕm tro, mâu cheăm ki tá hâi ai hngêi mơhno túa lĕm tro ối hên, châ 53,3%; u ối 1.749 cheăm ƀă 7.072 thôn, pơlê tá hâi ai hngêi mơhno túa lĕm tro/hngêi hôp pơlê pơla. Kơxô̆ thôn, pơlê ai loa rơ’jíu bu ai 56,8%.

Nếo achê kố, a roh hôp tơpui tơno dêi Kuô̆k hô̆i mơnhên ‘na tơdroăng pêi pro pơkâ mơnhông mơdêk cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla, liăn ngân tơnêi têa 6 khế apoăng hơnăm; mâu troăng pêi pơkâ mơnhông mơdêk cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla, liăn ngân Tơnêi têa 6 khế mơ’nui hơnăm 2021 ƀă Pơkâ pêi mơnhông mơdêk cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla 5 hơnăm (2021 - 2025), jâ Đoàn Thị Lê An, kăn teăng mâ Kuô̆k hô̆i kong pơlê Cao Bằng hiăng pâ thế Chin phuh ai troăng pêi ki phá tơ-ê tung mơ’no liăn cheăng, xing xoăng liăn ngân tơnêi têa ăm mâu kong pơlê kơpong kong ngo, tơkăng kong, kơpong vâi krâ hdroâng kuăn ngo.

“Pơkâ thế Kuô̆k hô̆i tơmâng hriăn plĕng troăng hơlâ ki phá tơ-ê tung mơ’no liăn, xing xoăng liăn ngân rêm hơnăm ăm mâu kong pơlê kơpong kong ngo, tơkăng kong, kơpong vâi krâ hdroâng kuăn ngo, kơpong tơdroăng cheăng kâ pá puât. Tung mơjiâng troăng hơlâ ƀă xing xoăng mơngế pêi cheăng, mơngế pêi cheăng kal séa troh mâu tơdroăng ki pá puât phá tơ-ê dêi kơpong kong ngo môi tiah tơnêi ngo ngối rơnâk pá puât vâ prôk lăm troh dêi pó, hngêi trăng, troăng klông tá hâi ai tŭm, ôh tá ai hên tơdroăng ki tŏng kum kơxô̆ liăn mơ’no cho kơnôm to ing kơxô̆ liăn tơnêi têa. Xua mê, vâ rĕng ăm kơpong kố châ mơnhông mơdêk, á pâ thế kal mơdêk kơxô̆ liăn mơ’no rêm hơnăm ing mâu tơdroăng pêi to châ péa xôh, châ pái xôh tâng pơchông ƀă dế nôkố’’.

Tíu ki kreăng kân má môi mơdât tơdroăng mơnhông mơdêk dêi mâu kong pơlê kơpong kong ngo, kơpong hdroâng kuăn ngo cho hngêi trăng, troăng klông, jâ Đoàn Thị Lê An, kăn teăng mâ Kuô̆k hô̆i kong pơlê Cao Bằng pơkâ thế: kal kơjo xing xoăng kơxô̆ liăn vâ mơ’no pro hngêi trăng, troăng klông tơdâng tơ’mô tơdjêp kơpong kong ngo, pro tơ’lêi hlâu ăm mâu kong pơlê kong ngo ai tơmeăm vâ tơdjêp kơpong, thăm mơnhông tơdroăng pơto kế tơmeăm khoăng, mơnhông ôm hyô, mơdêk cheăng kâ tíu tê mơdró ngi kong têa ê, gak kring hnoăng pơkuâ tơkăng kong tơnêi têa.

Hải Huyền – VOV4 chêh

A Sa Ly tơplôu ƀă tơbleăng