Vâi krâ nho\ng Jêh Triêng a pơlê Roóc Nầm, cheăm Đak Nhoong, tơring Đak Glei, kong pơlê Kon Tum hiăng veăng tơdah xo pơkuâ, rak ngăn kong [ă khu pơkuâ rak ngăn kong rak kơnho\ng têa Đak Nhoong troh nôkố hiăng 13 hơnăm. Mâu hơnăm hiăng luâ, lối 600 ha kong achê pơlê đi đo châ rak ngăn tro xua 70 rơpo\ng kuăn pơlê tung pơlê.
{ă vâi krâ nho\ng o, tơdroăng ki rak ngăn kong ôh ti xê pro pơxúa ăm kơxo# liăn châ kâ tơniăn, [ă dâng 200 rơtuh rêm hơnăm ăm tá pơlê, mê tơdroăng ki rak ngăn kong kố ối ai mâu tơdroăng ki kơnía git kân k^n ‘na rak ngăn kơdró têa, kong prâi tơnêi tíu. Pôa A Bon, kăn ngế pơkuâ pơlê Roóc Nầm, tối:
‘’Liăn ngân mê ôh tá kal to lâi ôh, pro tiah lâi kong châ ối rêh, ối le\m, ôh tá hía. Vâi krâ nho\ng o séa ngăn kơtăng tơdroăng ki rak ngăn kong, mơdêk tuăn hiâm rak ngăn tiah lâi ăm tro, rak tơniăn ki dâi le\m dêi kong, rak tơniăn kong ôh tá tro hía, ôh tá tro ko ‘nhiê, kong đi đo ối [ă vâi krâ nho\ng o. Ối kong mê ối têa hiu’’. Ki xiâm dêi troăng hơlâ ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng ki rak ngăn kong drêng xúa a kong pơlê Kon Tum cho kơxo# liăn ‘no hrê vâ pêi pro hnoăng cheăng rak ngăn kong mơdêk châ tơ-[rê [ă châ pơxúa ăm kuăn pơlê hiăng châ mơdêk hlo nhên khât. Hdrối hơnăm 2011, kuăn pơlê rak ngăn rêm ha kong bu châ 100 rơpâu liăn tê tung môi hơnăm, la sap ing châ tối tơbleăng troăng hơlâ ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng ki rak ngăn kong.
{ă rêm rơpo\ng pơkuâ, rak ngăn 30 ha, kơxo# liăn châ xo ai dâng 12 rơtuh tung môi hơnăm. Tơdroăng ki mơdêk ăm pơxúa hiăng kum tơtro [ă hnoăng cheăng [ă hnoăng pơxúa dêi kuăn pơlê [ă kong. Ing mê, kong châ rak ngăn tro tâ.
Pôa Hồ Tấn Hoàng, ngế rak ngăn kong rak kơnho\ng têa Đak Nhoong, tơring Đak Glei, kong pơlê Kon Tum ăm ‘nâi, hdrối nah, drêng tá hâi ai troăng hơlâ ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng ki rak ngăn kong, rêm hơnăm, tíu cheăng kố bu cha xing xoăng 1 rơtal liăn vâ pêi pro pơcháu rak ngăn kong.
5 hơnăm achê kố, drêng ai troăng hơlâ ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng ki rak ngăn kong, kơxo# liăn châ hbru vâ ‘no mơhá ăm hnoăng cheăng rak ngăn kong hiăng tâk 3 hdroh, dâng 3 rơtal 200 rơtuh liăn tung hơnăm. Kơxo# liăn tâk, hiăng kum tơ’mot kuăn pơlê veăng, [ă kong châ rak ngăn tro tâ:
‘’Drêng ai troăng hơlâ ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng rak ngăn kong, tíu cheăng kố ai kơxo# liăn vâ pêi pro pơcháu ăm kuăn pơlê tung tơring. Ing mê, kuăn pơlê châ pơxúa hên tâ, pôu râng dêi hnoăng cheăng tâ, tuăn hiâm ki rơkê ple\ng dêi kuăn pơlê châ mơdêk khât, vâi rơkê tâ tung hnoăng cheăng rak ngăn kong.
Kuăn pơlê đi đo tơku\m po lăm pơtrui ngăn, tăng rup mâu ngế pro xôi mot tung kong, kơnôm mê kong châ rak ngăn tro, ôh tá tro khu ‘mêi mot ‘nhiê’’.
Riân troh nôkố, tung kong pơlê Kon Tum ai 29 to hngêi kơmăi on tơhrik [ă 10 to hngêi kơmăi mơ’no têa krúa athế ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng ki rak ngăn kong [ă lối 360 rơpâu ha kong châ ‘no mơhá liăn, châ lối tơdế [ăng tơnêi kong ki chiâng xêh dêi kong pơlê. Hơnăm 2017 kố, mâu tíu cheăng hiăng nâp tung Khu râng liăn [ă pêt mơjiâng kong kong pơlê Kon Tum kơxo# liăn vâ chê 120 rơtal. Kơxo# liăn dế châ xing xoăng vâ ‘no mơhá ăm mâu khu pơkuâ rak ngăn kong.
Tơdroăng ki ‘no mơhá liăn châ pêi pro tiô túa ki tơdrăng, ai tơdroăng séa ngăn krá khât dêi rêm râ, kơvâ cheăng sap ing kong pơlê troh tơring, cheăm. Pôa Nguyễn Văn Nam, kăn pho\ pơkuâ khu rak ngăn pơlái kế kong kong pơlê Kon Tum ăm ‘nâi, a tâi tâng mâu tơring tung kong pơlê pơrá hiăng mơjiâng Khu râng liăn ‘no mơhá ăm tơdroăng ki rak ngăn kong, pơkâ ăm dêi Khu râng liăn [ă pêt mơjiâng kong kong pơlê, ‘no mơhá tơdrêng kơxo# liăn pơcháu, rak ngăn ăm kuăn pơlê:
‘’Vi [an hnê ngăn cheăm [ă Khu rak ngăn loăng pơlái kế kong ai hnoăng pôu râng dêi tơdroăng cheăng séa ngăn, mơnhên tối klêi kơ’nâi rak ngăn kong dêi kuăn pơlê. Ing mê, pêi pro xing xoăng liăn ăm tơdroăng ki ‘no mơhá.
Mơhé kơxo# liăn ki kố nôkố tâng vâ pơchông [ă tơdroăng ki ‘no xúa tung rêh ối tá hâi hâi châ tiô tơdroăng ki rơhêng vâ, la hiăng kum mơdêk tung tơdroăng ki xut tah hrâ mơnguâ kơtiê xơpá, tơniăn tung rêh ối ăm kuăn pơlê [ă kuăn pơlê hiăng hlo ki pơxúa sap ing kong [ă hlo troăng hơlâ kố gá tơtro’’.
Klêi 6 hơnăm tối tơbleăng, Troăng hơlâ ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng ki rak ngăn kong hiăng hlo tơtro khât [ă châ tơ-[rê khât a kong pơlê Kon Tum.
Troăng hơlâ kố hiăng kum mơdêk ki rơkê ple\ng, hnoăng pôu râng dêi tơdroăng cheăng [ă tơdroăng ki pơxúa dêi kuăn pơlê tung hnoăng cheăng rak ngăn kong. Ing mê, kum rak ngăn kong krá tơniăn tro tâ.
Công Bắc chêh
Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng
Viết bình luận