VOV4.Sêdang - Tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa ‘na xăm kơtiê krá tơniăn ton pơla hơnăm 2021-2025, tiô tơdroăng hdrối Tơnêi têa kô ‘măn kơdĭng ăm 75 .000 rơtal liăn, tâi tâng châ ai 48 rơpâu rơtal; liăn ngân kong pơlê: veăng ‘no lối 12 rơpâu 600 rơtal liăn ăm tơdroăng pro xăm kơtiê ƀă mâu rơpŏng  hluăn ing kơtiê tung lâp tơnêi têa, tơmâng khât troh kong pơlê, tơring cheăm ki hên rơpŏng kơtiê. Ƀă tơdroăng ‘no liăn cheăng ăm tơdroăng ki kal la vâ krá tơniăn ton mê xuân ối hên tơdroăng kal tơpui.

Tiô pôa Đào Ngọc Dung, Ngế xiâm pơkuâ ngăn cheăng pêi – Mô đô̆i rong ƀă Pơlê pơla, nôkố, hên tơring kơtiê, cheăm, kơpong kĭng têa kơxĭ ƀă rơlố tá hâi hluăn tơdroăng ki pá puât. Mâu tơring, cheăm kố cho kơpong ‘’kơtiê khât’’, ai tơnêi tơníu ngo ngối rơnâk, troăng prôk ‘mêi ‘mâk, tơdroăng cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla ƀă hngêi trăng, troăng klông ối pá puât, kơxô̆ rơpŏng kơtiê hên, ai hên tíu kơxô̆ rơpŏng kơtiê u ối lối 40 – 50%. Tơdroăng kơdroh kơtiê tá hâi krá tơniăn a mâu tơring, cheăm; kơxô̆ vêh kơtiê, kơxô̆ rơpŏng kơtiê ối hên xua kong prâi pro, têa kân lân lu, pơreăng tâ tú, tơdroăng châi tamo.

Xua mê, pơkâ tơdjuôm dêi tơdroăng cho kơdroh kơtiê tiô hên troăng, tŭm têk, krá tơniăn, kơdroh vêh kơtiê ƀă chiâng kơtiê nếo; tŏng kum mơngế kơtiê, rơpŏng kơtiê mơ-eăm to a kơlo ki pơkâ, châ xúa tâi tâng mâu tơdroăng pơlê pơla, mơdêk tơdroăng rêh ối, kơdroh hrế krĭn a vâi hdrêng; tŏng kum mâu tơring, cheăm kơtiê hluăn ing tơdroăng pá puât, kuăn pơlê tơniăn ‘na hngêi ối.

‘’Mơ-eăm kơdroh tơdế kơxô̆ rơpŏng kơtiê, rơpŏng vâ chê kơtiê tiô pơkâ hên troăng dêi Tơnêi têa, 30% kơxô̆ tơring kơtiê, 30% kơxô̆ cheăm pá puât, kơpong rêh ối drô kĭng têa kơxĭ, rơlố hluăn ing tơdroăng ki pá puât, tŏng kum mơnúa mơnhông lối 1.000 túa  pêi kơdroh kơtiê, tăng cheăng pêi krá tơniăn, kơxô̆ mơngế pêi cheăng ối tung kơpong kơtiê, kơpong pá puât hiăng châ hnê hriâm châ 60%, tung mê ai ƀâng, mơ-éa mơnhên dâng 25%. Mơ-eăm tŏng kum rơpŏng kơtiê, rơpŏng kơtiê ai ki vâ iâ 1 ngế tung hơnăm pêi cheăng ai cheăng pêi krá tơniăn, 90% rơpŏng kơtiê, rơpŏng vâ chê kơtiê pêi lo liăn, châ xúa mâu kơxái măng internet.

Ƀă pơkâ ki pôa Đào Ngọc Dung, Ngế xiâm pơkuâ Khu xiâm pơkuâ cheăng pêi – Mô đô̆i rong râ ƀă Rêh ối pơlê pơla hiăng tơbleăng tối, tâng pêi pro châ tơƀrê, mê a ngiâ kal ai mâu tơdroăng hriăn plĕng, mơnhên xiâm kối tá hâi châ tơƀrê dêi tơdroăng xăm kơtiê tung pơla kố nah. Tơdroăng bô bối dêi mâu troăng hơlâ, kơxô̆ liăn mơ’no tá hâi châ tơƀrê, tung mê kal tơmâng troh pơ’lêh hlê plĕng dêi mâu ngế ki châ tŏng kum, mê akố cho mơngế kơtiê. Tơdroăng kố châ pôa Phạm Đình Thanh, kăn teăng mâ Kuô̆k hô̆i kong pơlê Kon Tum tối:

‘’Nôkố mơngế kơtiê, vâ chê kơtiê cho vâi krâ hdroâng kuăn ngo ối hên ‘nâng. Tung pơkâ pêi tơdroăng pơkâ cho kơdroh tơdroăng vêh kơtiê, chiâng kơtiê mê thế pơ’lêh tơdroăng hlê plĕng dêi vâi krâ hdroâng kuăn ngo ƀă mơngế kơtiê. Bu ai troăng ki mê nếo krá tơniăn. Tŏng kum to lâi laga vâi ôh tá pơ’lêh mê tâi tŏng kum kô vêh kơtiê’’.

Hên kăn teăng mâ tối, vâ tơdroăng kơdroh kơtiê krá tơniăn mê xuân kal tơtrŏng troh tơdroăng hnê mơjiâng cheăng pêi, tăng cheăng pêi ăm kuăn pơlê, ai mâu tơdroăng mơnhên, séa mơnhên tơdroăng pêi pro tơdroăng kơdroh kơtiê a rêm pơlê ăm tơtro ƀă rêm pơlê, rêm ngế, ôh tá pêi pro môi troăng tơdjuôm, ‘’mơnhên môi tiah’’. Jâ Nguyễn Thị Lan Anh, Kăn teăng mâ, khu Lào Cai tối nhên:

“Ƀă mâu ngế kơtiê khu ki ôh tá ai ivá kố, hiăng kơtiê mê kơdroh tŭm tơdroăng ki hbrâ, ing tơdroăng tăng cheăng pêi, thăm nếo tơpui tơno, trâm mâ tơpui tơno pơrá iâ. Pin kal tơmâng troh troăng pêi tơrŭm cheăng, tơrŭm kơpong, tơmâng tŏng kum ăm mâu khu tơrŭm cheăng, ki rơhêng vâ tối cho a kơpong kong ngo, kơpong ki trâm pá ƀă hiá hé, tung tơdroăng tơkêa bro mơnhông tăng cheăng pêi kal diâp hnoăng ăm vâi kơdrâi’’.

Tung tơdroăng tơkêa bro tơdroăng pơkâ xiâm Tơnêi têa ‘na kơdroh kơtiê krá tơniăn xuân kal ai mâu tơdroăng tơ’nôm, xua tơdroăng pin hiăng mơnhên châ tơring kơtiê, cheăm kơtiê, cheăm kơpong tơkăng kong laga ối ai cheăm ki pá puât mê tá hâi ‘nâi nhên. Tơdroăng kố châ pôa Lê Kim Toàn, kăn teăng mâ Khu Bình Định pơkâ thế:

“ ‘Na kơpong mê pơkâ thế cho tơring kơtiê ƀă cheăm pá puât gá ối a lâi xuân hôm, kơpong kong ngo xuân hôm, kơpong kĭng têa kơxĭ xuân hôm laga cho cheăm ki pá puât mê thế châ kơjo kum… tâng bu mơnhên kơpong kĭng têa kơxĭ… mê ôh tá hlo tơdroăng ki tơdjuôm kố châ ‘mot mơngế’’.

Kơpêng mê cho môi tung hrĭng rơkong tơpui tối dêi mâu kăn teăng mâ a mâu roh hôp a tôh, tơdroăng tơkŭm vêh mơnhên tơdroăng kô châ Kuô̆k hô̆i séa ngăn ‘mâi rơnêu ƀă djâ mâu troăng pêi ki nhên tung rêm tơdroăng. Châ ‘nâi kơxô̆ liăn pơkâ pêi pro Tơdroăng pơkâ xiâm tơnêi têa kơdroh kơtiê krá tơniăn hneăng hơnăm 2021 – 2025 châ pơ’lêh kơdroh sap ing 90.000 rơtal liăn chu u ối 75.000 rơtal liăn, laga tiô pôa Nguyễn Đức Hải, Kăn xiâm phŏ hnê ngăn Kuô̆k hô̆i, Kuô̆k hô̆i ƀă Chin phuh kô pơtối ai pơ’lêh ăm kơxô̆ liăn tŭm vâ tơxâng tơtro mâu tơdroăng pêi pro dêi Tơdroăng pơkâ xiâm tơnêi têa kơdroh kơtiê krá tơniăn.

VOV4 chêh

A Sa Ly tơplôu ƀă tơbleăng