A pơla hơnăm 2011 nah, drêng khu kăn pơkuâ ngăn cheăm mơ’no tơdroăng mơjiâng tơdroăng xiâm dêi tơnêi têa tung mơjiâng thôn pơlê nếo hiăng hdró hvêa chêng ki rơdêi dêi kuăn pơlê a Tân Cảnh, malối [ă mâu hdroâng kuăn ngo Rơteăng a 3 to pơlê ối peăng hdroh têa kroăng Pô Kô. Mơnhên tối kuăn pơlê ki ki xiâm tung tơdroăng châ [lêi chiâng lơ ôh tung mâu tơdroăng ki vâ pêi pro hnoăng cheăng, môi roh ki tơdjâ mơhnhôk vâ kum pro hơ’lêh tung hiâm mơno, tuăn tơche\ng tơmiât troh a tơdroăng pêi cheăng. Hâk tơngăm tối tơbleăng ‘na Kuât ki krá tơniăn dêi pơlê, pôa A Sênh, hâk ro tối: Ahdrối nah, tung hiâm mơno ối hên tơdroăng ki tô tuăn la nôkố hiăng hlê ple\ng tâi tâng, kuăn pơlê a Đak Ri Pêng Một dế kố ôh tá ai xê po mơd^ng, ôu kâ sap hâi kố troh hâi ki ê tiah hdrối nah, ôh tá ai tơdroăng ki vâ tí tăng po mơd^ng, pơkoăng, lơ mơdâm kiâ ton hâi, mơngế ôu kâ pôu [rut sap hâi kố troh hâi ê tiah hdrối nah. Nốkố hiăng ‘nâi veăng ‘no dêi hnoăng cheăng tung mơjiâng thôn pơlê nếo:

‘’Kuăn pơlê Đak Ri Pêng Một hiăng ‘nâi kơdo mơ-eăm vâ tơkâ hluâ kơtiê xơpá. Hên ngế hiăng châ hriâm túa pêi cheăng kâ vâ rak ngăn dêi kơphế, kơxu drêh le\m. Păn kơpôu ro, chu í xuân hiăng ai kơdroăng, tơdrong, rông, ôh tá kơ’nêi kơpôu ro lo ăm ối pá kong hmâng to lo vâ môi tiah hdrối nah. Ngế ki lâi xuân mơnhông pêi cheăng kâ vâ chiâng kro mơdro\ng [ă ivá chêng ko\ng, têa kơxô têa kơxâm dêi tơná’’.

Vâ khoh châ plah drăng tíu ki châ kơdeăn thôn pơlê nếo hdrối tâ 5 hơnăm tâng vâ pơchông ngăn [ă tơdroăng pơcháu apoăng, Khu xiâm hnê mơhno mơjiâng thôn pơlê nếo cheăm Tân Cảnh hiăng kơdo mơ-eăm mơhnhôk tâi tâng mâu khu râ, kơvâ cheăng. Tiêu riân ngăn troh mơ’nui hơnăm 2015, drêng cheăm Tân Cảnh hiăng châ tu\m 19 tơdroăng ki pơkâ cho thôn pơlê nếo, cheăm hiăng châ mơhnhôk lối 110 rơtal liăn vâ mơjiâng pro hngêi trăng, troăng prôk tơmeăm khoăng ki xúa. To roh hdrối nah, tung pơla tơhrâi tơxup pêi tơdroăng cheăng apoăng hơnăm 2014 troh khế 5 hơnăm 2015, kuăn pơlê tung cheăm hiăng mơhno\ng pleăng dêi tơnêi, mâu chiâk deăng báu, prá lâi, veăng pêi châ lối rơpâu hâi pêi cheăng [ă ai vâ chê 1 rơtal liăn rơtế [ă khu kăn pơkuâ mơjiâng pro 5 km troăng [ê tông; pro nếo, ‘mâi rơnêu 4 to kuât [ă hngêi hôp tơchuôm, 8 plông peăng, kơtú [along. Pôa A Ri Ben, pơlê Đak Ri Pêng Hai hâk tơngăm tối ăm ‘nâi:

‘’Hdrối nah, ki hên mâu rơpo\ng tung pơlê kố ối tung hngêi hlá xá, mơnât phêa, pơ-óu, rơpo\ng ki bê kế kâ iâ tâ rơpo\ng ki kơklêa. Dế kố ki hên rơpo\ng hngêi ki lâi xuân hiăng ‘nâi pêi pêt kơphế, kơxu, klêi mê pêt pôm loăng, báu klâng, la tá hâi teăm kro to lâi. Troăng prôk hdrối nah to trâp buk bâk, rơnó mêi ôh tá chiâng prôk lăm. Nốkố hiăng ai troăng [ê tông prôk sap ing pơlê pêng troh pơlê xôp. Kuăn ‘ne\ng hiăng troh a lâm, a hngêi trung. Vâi krâ-nho\ng o ngế ki lâi xuân vâ môi tuăn tung mơjiâng thôn pơlê nếo’’.

{ă hiâm mơno kho\m mơ-eăm pêi, veăng ‘no ivá, veăng tơdjuôm môi hiâm mơno dêi kuăn pơlê a cheăm Tân Cảnh, mê khoh chiâng ai tơdroăng ki pêi pro nếo a pơlê Dak Tô ki khên tơnôu. Cho ing cheăm ki hdrối nah bu ai 8 tơdroăng cho tíu ki hmâ pơtroh kơthô, hlá mơ-éa ki kal tơxâng [ă inâi mơjiâng thôn pơlê nếo, klêi kơ’nâi 5 hơnăm, cheăm hiăng kâi chiâng pêi pro 18 tơdroăng ki u ối. Ki vâ mơhno tối ki hôm má môi mê cho hiăng mơjiâng lối 50 km troăng prôk pơla mâu cheăm, mâu thôn [ă mâu tíu ki vâ lăm troh a chiâk deăng pơrá hiăng ai troăng prôk [ă [ê tông, lơ chhá kơxu; tung cheăm pá ai xếo mâu hngêi ki pro pơtân, tro xi kơchoh drêng mêi, tô drêng kong tô; khu kăn [o# cheăm tâi tâng cho mơngế ki hiăng rơkê tơxâng pơkâ dêi tơnêi têa; tâng vâ riân ngăn nhên rêm ko mơngế pêi châ lối 26 rơtuh liăn rêm hơnăm; kơxo# rơpo\ng kơtiê bu ối 6,3%. Ki ‘ló hâk phiu tâ, cho xua ing tơná kuăn pơlê kơdo mơ-eăm dêi xêh tung pêi cheăng kâ vâ mơnhông dêi tơdroăng rêh kâ ối. Hnoăng cheăng [ă tơdroăng ki vâ mơnhông mơdêk dêi cheăm đi đo ối tung rêm ngế [ă mâu tơdroăng cheăng ki nhên. Tung roh ki hơniâp ro a hâi apoăng rơnó hơngui, lo hơnăm nếo, ngoh A Rưng, pơlê Đak Ri Pêng Hai tối tiah kố:

‘’Ki pói rơhêng vâ má môi ki á tơmiât, xuân môi tiah vâi krâ-nho\ng o mê cho khu kăn pơkuâ, kơvâ ngăn ‘na pêi chiâk deăng dêi tơring Đak Tô kal athế tơku\m hnê mơhno ‘na kih thuât pêi pêt, păn mơnăn mơnôa. Vâ mâu kuăn chu, kuăn ro re\ng kân, hdrê loăng plâi châ kơtóu mê kal athế ‘nâi nhên ‘na kih thuât. Ai tiah mê ‘nôi nếo châ pêi lo hên kế tơmeăm, lo hên liăn ngân, tơdroăng rêh ối nếo phâi tơtô [ă krá tơniăn’’.

Tô tuăn ‘na tơdroăng ki pơtối mơjiâng, ‘mâi mơnhông mâu túa ki vâ mơjiâng thôn pơlê nếo krá tơniăn, tơxâng [ă hnoăng cheăng ki hiăng châ plah thôn pơlê nếo hdrối 5 hơnăm tâng vâ pơchông ngăn [ă tơdroăng cheăng, pôa A Chiến, Kăn hnê ngăn Vi [an cheăm Tân Cảnh tối ăm ‘nâi:

‘’Pơtối hnê tối vâi krâ-nho\ng o tung pơlê vâ kuăn pơlê rak vế, pêi pro i tro mâu tơdroăng pơkâ dêi Đảng, tơnêi têa xuân môi tiah mâu tơdroăng ki cheăm hiăng mơ’no thế rak vế, pêi pro. Pơtối rak vế tơdroăng hnê mơhnhôk mâu vâi o tâi râ má 2 troh râ má 3 [ă lăm hriâm tơdroăng cheăng. Rak vế tơniăn ‘na tơdroăng rêh ối tơniăn tung pơlê pơla. To [ă mâu kuăn pơlê cho hdroâng kuăn ngo ngin to\ng kum má môi mê cho tơdroăng ki mơnhông mơdêk pêi cheăng kâ. Dế nôkố vâi krâ-nho\ng o ki hên ối pêi to chiâk deăng, pêt to báu. Ngin vâ mơjiâng troăng hơlâ ăm kuăn pơlê athế ‘nâi mơdâ pêt hên mâu hdrê loăng. Pak^ng mê, pơtối ‘no liăn mơjiâng pro krá tơniăn mâu hngêi trăng, troăng klông’’.

Troh a Đak Tô-Tân Cảnh a rơnó Hơngui kố, xuân ối hlo rơxế kom [a kơxo# 377 ối a chêng trăng um ki [lêi trâng-mơhno môi rơxông ki khên tơnôu, ó rơdêi tung tơplâ xâ a rơnó tô tum on hơnăm 1972, xuân ối hlo môi Tân Cảnh 45 hơnăm klêi kơ’nâi tơnêi têa châ tơleăng le\m [ă 28 hơnăm klêi kơ’nâi mơjiâng cheăm ki krá tơniăn tung roh ki mơjiâng thôn pơlê nếo. Lối 5 rơpâu ngế kuăn pơlê dêi 12 to hdroâng kuăn ngo phá tơ-ê dêi rơpó rơtế rêh ối tơchuôm dế thăm mơnhông ‘na hiâm mơno tơru\m tơrôa, veăng tơdjuôm ivá, môi mơno mơjiâng chiâng ivá ki nếo [ă pơtroh ăm rơnó hơngui thăm rế tơtô a kơpong tơnêi ki hiăng tơbâ vế tơdroăng khên tơnôu rơxông hdrối nah.

Khoa Điềm chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng