O Lê Anh Khoa, 3 hơnăm, ối a bêng Tân An, pơlê kong kơdrâm Buôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak pơlât châi troăng krôk a Khoa Nhi tổng hợp hngêi pơkeăng kân kơpong Tây Nguyên ăm ‘nâi o kơ o, pá kâi hiâm, tơngê râ. Mơhé mâu tơdroăng kơ o, tơngê mê ôh tá râ to lâi, la xua tơdroăng châi kố hiăng prâi ah kơ o, tơngê nếo mê rơpo\ng hngêi thế djâ muăn lăm pơlât. Nâ Nguyễn Thị Bích Huệ nôu o Khoa tố:

‘’Kơtăn kố môi pơla măng t^ng o tơngê  hmân, tơngê 1 hâi  klêi mê prêi, hlối kơ o. Rơpo\ng hngêi o djâ o lăm khăm la ôu nếo péa hdrôh ôh tá hlo prêi  thăm rế kơ o nếo djâ o mot pơlât a hngêi pơkeăng. Môi hơnăm o tro kơ o tơngê môi tiah mê dâng 3 hdroh, malối drêng kong prâi hơ’lêh rơnó.

Môi ngế ki ê nếo cho o Đinh Gia Khang, ối acheăm Đăk Rô, tơring Krông Nô, kong pơlê Dak Nông. Mơhé hâi teăm châ 2 khế la o hiăng tro êi troăng hiâm. Nâ Trần Thị Ngọc Đào, nôu o Khang, ăm ‘nâi, hdrối vâ mot pơlât a hngêi pơkeăng  ăm hlo o kơ o, pá kâi hiâm, âo ôh tá vâ:

‘’Hâi hdrối mê hlo o kơ-o hên, kơ-o râ, pá kâi hiâm, ngăn môi tiah tung krôk ai têa kơhêa kreăng a krôk, rêm hdroh kơ-o ôh tá kâi lo mê ngiâ o bê prâp chiâng djâ o lăm khăm’’,

Troăng krôk kơpêng ai : Môh, hầu, krôk, xoang (cho pơla tung tru\m kơxêng môh ngiâ) [ă kơyuâ krôk. Kố cho mâu kơ koan pá gong rơtế tro hrik hyôh pá gong, ai ivá tâh, pro tơ-tô hyôh vâ djâ ‘mot a xô. Xua mê, mâu môh krôk xoang mê troăng hiâm pă kơpêng cho mâu tíu ki tơku\m mê cho: êi krôk, êi tơxui krôk, êi xoang, êi môh, tro hngiú, malối xua virus pro.

Nôkố a Dak Lak, mơhé hiăng troh rơnó mơdrăng la ‘nâ hía hlo ai mêi iâ, mêi hbri hbríu, a kơhâi [ă kơmăng pro vâi ‘ne\ng tơ’lêi tro kơ o tơngê, malối cho hâ môh, lo têa môh. {ok thái pơkeăng Nguyễn Văn Mỹ, Ngế pho\ pơkuâ Khoa Nhi tổng hợp Hngêi pơkeăng kâ kơpong Tây Nguyên ăm ‘nâi:

‘’Nôkố a Khoa Nhi tổng hợp ai vâ vâ chê 200 ngế vâi ‘ne\ng tung mê ai vâ chê 1/3 ngế vâi ‘ne\ng kơ o kơ êi krôk, êi rơtốu tung dế tuăn, êi tơxui xôu [ă ‘nâ pro chiâng êi xôu, [ă hlối tơngê râ, kơ o, kơchêi, lo têa môh, tâng râ kô tơngế hmân, hmếo pơkoi, hiâm re\ng, tâng hiâm hllối kơhlong a rơtá nuih  tâng hlo tiah mê cho hiăng râ ó. A hnê tối ăm mâu nôu pâ re\mg châ ‘nâi tâng tơngê râ thế djâ kuăn ‘ne\ng lăm khăm a hngêi pơkeăng, malối [ă mâu vâi ‘ne\ng pá xôp 6 khế.

 Êi troăng hiâm kơpêng vâi tối ôh tá rơ iô, ki hên ah tơdroăng châi mê kô prêi le\m xêh kơ’nâi 8-10 hâi. La ai mâu ki ‘nâ tâng ôh tá teăm pơlât rơdrêng kô pro chiâng châi troăng krôk pá xôp pro chiâng êi xôu, êi tơxui xôu. Tâng ó kô pro chiâng êi ngôa, êi kơ kốu [ă hên ki ê, malối cha a vâi ‘ne#ng pá xôp 1 hơnăm, vâi ‘ne\ng ki kot mâ ôh tá tu\m khế, vâi ‘ne\n g ki kr^n ta păng kân, vâi ‘ne\ng ki rế kơdroh kế vâ mơjiâng chiâng mơheăm.

Nôkố, tơdroăng pơlât êi troăng krôk kơpêng ai hên túa pơlât la bú dế ‘nâng a pơlât xiâm ki pro chiâng châi tê hâi teăm ai pơkeăng ki vâ pơlât prêi le\m hlối. Vâi ‘ne\ng ki hmâ tro châi hên hdrôh kô pro ivá pá kâi vâ tơplâ [ă pơtreăng, pro chiâng hrế, tơdjâk troh tơdroăng hriâm dêi kuăn ‘ne\ng. Xua mê, mâu nôu pâ thế hbrâ rơnáu tung tơdroăng cheăng hbrâ mơdât tơdroăng châi ăm kuăn ‘ne#ng.

Xua kố cho xiâm ki pro tâ tú ing troăng hiâm ki tro tâ pôi tá ăm vâi ‘ne\ng châ ối a chê mơngế ki hiăng tro; pêi pro tơdroăng xut, mơhum krúa le\m châ chăn kuăn ‘ne\ng, xếo ko\ng [ă kơ[o\ng kơdê pơreăng. Truâ  kên  pâng  môh rơkong  drêng lo pá gong, tơpui a tíu ki  ai krâm mơngế vâ ôi tá tro hrik hyôh ‘mêi. Đi đo rak vế ivá vâi ‘ne\ng vâ ăm vâi ai ivá kâi tơplâ mơdât [ă pơreăng [ă tơdroăng ăm vâi kâ ôu tu\m trếo kơhiâm; ăm vâi ‘ne\ng pâk tu\m pơkeăng hbrâ mơdât pơreăng ki tơnêi têa pơkâ vâ pro ăm kế chiâng mơjiâng mơheăm; ăm vâi xâo ếo tơ tô drêng kong hngiú, râk tơtô a rơno\ng ăm vâi ‘ne\ng drêng koi cho tơdroăng pêi pro ngăn  tơ’lêi  la kum ăm vâi ‘ne\ng ai ivá vâi kâi mơdât êi krôk. Drêng hlo châ chăn vâi hiăng tơngê, vâi hiăng tơngê pôi tá hmếo pơrôe pơkeăng, mê thế djâ nóê ’ne\ng lăm khăm a hngêi pơkeăng, vâ châ pơlât tro tiô kơtơdroăng châi tamo. Drêng hiăng hlo  vâi ‘ne#ng hiăng tơngê kơ o pôi tá hmếo pơ rôê pơkeăng ôu, thế djâ vâi ‘ne#ng lăm khăm pơlât vâ châ [ok thái pơkeăng ăm pơkeăng ôu pơlât tro tơdroăng./.    

Mỹ Hạnh- Quang Nhật chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng