‘’Hmâ vâ pá to lâi kuăn pơlê môi tuăn pêi xuân klêi’’

Kơtăn kố hâi teăm châ môi chât hơnăm, xuân môi tiah hên mâu hngêi dêi pơlê ki ê, tâi tâng mâu troăng prôk tung pơlê Groi Hai xuân cho troăng tơnêi to kơhlong kơhlăng, rơnó tô mơdrăng to tơnêi kơtâk, rơnó mêi to trâp, hliâk, pro tơdroăng prôk lăm chiâng pá puât tung pơto chơ kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng.

Hơnăm 2011, drêng tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa châ mơjiâng pro thôn pơlê nếo, pơlê Groi Hai xuân pơxiâm po hneăng hôp tơpui tơno tơdroăng pơkâ pro troăng prôk. Pôa Mlum, kot mâ hơnăm 1962, kăn pơlê Groi Hai, ăm ‘nâi: ‘’Rôh apoăng xuân ai hên ngế tơpui tối oh tá vâ môi tuăn xua tơdroăng cheăng kâ dêi kuăn pơlê kơnôm tơngah to chiâk deăng, hâi châ xo tơ’mot hên kơxo# liăn pêi lo. La [ă tơdroăng kơdo mơ-eăm thế ăm dêi troăng kân krúa, troăng prôk tơ’lêi hlâu, rêm ngế rế ’nâi tơmiât klê. Malối pơla mâu troăng ki apoăng pơxiâm pro klêi, kuăn pơlê hiăng tâ ro, hiăng vâ veăng tơlo liăn, ‘no hnoăng veăng pêi mâu troăng ki pơtối‘’.

Troăng ki apoăng pro cho troăng ki tơkâ luâ hngêi trung mâuh yăo, xua  mê‘’ cho troăng dêi mâu cô lăm hnê, mâu vâi muăn, kuăn cháu tung pơlê lăm hriâm rêm hâi mê thế kal châ pro ahdrối’’. Tơdroăng veăng tơlo liăn pro troăng x^ng xoăng tiô kơlo A, B, C (ngăn tiô kơ lo cheăng kâ hôm lơ oh, kro lơ kơtiê, tiô kô tơrêm rơpo\ng xua lâp pơlê hôp séa ngăn). Tiô kơlo, rêm rơpo\ng kô tơlo sap 1 rơtuh troh 2 rơtuh 500 rơpâu liăn môi hdroh pro troăng. Túa pêi pro mê châ kuăn pơlê vâ môi tuăn.

Ôh tá xê to veăng tơlo liăn, rêm ngế rơtế veăng ‘no hâi pêi cheăng. Mâu rơpo\ng tung pơlê klâ 5 tôh (30 rơpo\ng môi tôh) vâ pro troăng tung pơlê. Tơdroăng séa ngăn xua ngế pơkuâ dêi rêm tôh pêi pro, to pôa Mlum, kăn pơlê pêi hnoăng cheăng séa ngăn tơmeăm ki pro.

Troăng prôk dêi pơlê Groi Hai

Pôa Mlum tối: ‘’Tơdrêng [ă pơlê pro troăng kân ki apoăng, á pơxiâm ‘nâi hriâm ing mâu tơdroăng ki tro. Rơxế chơ tơmeăm troh, a vê hdró ngăn, riên, tâng hiăng tu\m kơxo# tơmeăm mê nếo xo, tâng ôh tá tu\m kô thế tơvêh. A xuân ăm rơxế ok prêi drô troăng kân, klêi mê nếo thế ok hmốu ki ku kuăn kơpêng, tiah mê kum kuăn pơlê ‘nâi kơd^ng hnoăng ki tơvât prêi [ă hmốu, vâ kơdroh hâi lo pêi cheăng ‘’.

Kơ’nâi 5 hơnăm môi tuăn pêi pro, vâi krâ nho\ng o tung pơlê Groi Hai hiăng ok bê tong tâi tâng mâu troăng kân tung pơlê, [ă tâi tâng ki xo\n dâng 4 km, tâi tâng kơxo# liăn ‘no mơjiâng pro 1 rơtal 500 rơtuh liăn. Tiô pơkâ la ngiâ, vâi krâ nho\ng o kô rơtế [ă dêi pó pro troăng kân ki prôk troh a têa kơneăng vâ hnêng têa rêm hâi ăm tơ’lêi hlâu tâ.

Troăng nếo, pơlê nếo:

Sap ing bo cheăng pơlê, pôa Mlum kơto dêi rơxế hon đa djâ ngin  prôk tâ tá pơlê vâ ngăn. Lâp pơlê Groi Hai [ă mâu hngêi ki hơniâp le\m drô mâu troăng kân [ê tong tơdrăng le\m. Péa pâ troăng mâu rơpo\ng hngêi kơpuig văng dêi krúa le\m. Tot pơtê a xiâp loăng hngó ngiât rơngiâp a troăng kân tâ tá plông kơtu [a long dêi pơlê, pôa Mlum hơ’muăn tối: ‘’Troăng ki kố xo\n 1 km 2, nếo pro klêi a mơ’nui hơnăm 2016 kố nah. Maluâ tâ tá plông kơtú [a long kố bú péa pái rơpo\ng hngêi tê ối, la á xuân thế pro troăng vâ krúa le#m, xua kố cho tíu ki kuăn pơlê rêm hâi troh vâ xah pơtâp ivá, [ă cho tíu ki tơku\m po hên tơdroăng cheăng ki kân dêi pơlê’’.

Ối ‘nâi, teăn pong a hang lơng hngêi, pôa Mlết sôk ro: ‘’Rêm ngế rơtế [ă dêi pó pro troăng a sôk ro ‘nâng. Nôkố tơdroăng prôk lăm, chơ báu, kơphế ing chêk troh a hngêi hiăng tơ’lêi hlâu, ôh tá pá puât môi tiah hdrối nah. Vâi krâ nho\ng o  ngin ngế ki lâi xuân tâ sôk ro tung hiâm mơno, pin pro troăng ăm tơná pin’’. Pôa Yim, rêm hdrôh pro troăng xuân tơlo hên (2 rơtuh 500 rơpâu liăn) hâi ki lâi xuân veăng pêi oh tá ai hâi ki pơtê, tối ăm ‘nâi: ‘’Troăng prôk krúa le\m, pơlê rế le\m tâ, tơdroăng tê mơdró cheăng kâ xuân tơ’lêi hlâu tâ há’’.

Troăng ki pơlê Groi Hai hiăng mơjiâng

Pơlê Groi Hai, cheăm Glar, tơring Đăk Đoa ai 147 rơpo\ng, vâ chê 700 pơ’leăng mâ mơngế, tung mê ai 20 rơpo\ng kơtiê. Tơdroăng cheăng kâ ngăn to a kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng, pêi lo kế tơmeăm hâi teăm hên, kuăn pơlê hâi kro mơdro\ng ối pá puât, la vâi krâ nho\ng o hiăng mơ-eăm môi tuăn veăng tơlo liăn, mơjiâng pro troăng kân tung thôn pơlê nếo. Pôa Nguyễn Kim Anh, Kăn hnê ngăn Vi [an cheăm Glar, tối: ‘’Kuăn pơlê Groi Hai ai tuăn vâ tơru\m, [ă dêi rơpó tơxâng hâk mơnê ‘nâng drêng hlo kuăn pơlê vâ veăng ‘no hâi pêi cheăng, tơlo loăng vâ pro ăm le\m troăng tung pơlê, kum tơ’lêi ‘na prôk lăm xuân môi tiah vâ pro hơ’lêh ngiâ méa dêi thôn pơlê ăm le\m krúa. Ôh tá xê to ti mê, tơdroăng pro troăng dêi vâi krâ nho\ng o hiăng veăng kum ăm cheăm Glar châ ối má môi tung thôn pơlê nếo tung mâu hơnăm hiăng luâ./.

Gương tơplôu [ă tơbleăng