Drêng vêh lăm pôu, pêi cheăng a Hngêi trung râ má 3 phôh thong Bá Thiên, xua Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó Bá Thiên, bêng má 2, pơlê kong kơdrâm Bảo Lộc, kong pơlê Lâm Đồng mơjiâng a hơnăm a 2014, mê cô Vũ Hà Vân Anh đi đo tro hngêi trung che\n cô ‘na [ao hiêm pơlê pơla. Lối 2 hơnăm hnê hriâm cô Anh bu châ hngêi trung nâp 7 khế {ao hiêm pơlê pơla. Ki ê nếo, cô athế ‘no dêi liăn khế mơhno\ng rôe xêh [ao hiêm.

‘’Peăng pá kô ôh tá nâp liăn xua ti mê, athế ngăn mê cho roh ki tro pơtê ôh tá veăng vâ rôe. Troh nôkố, á kơdo mơ-eăm 1 khế mơ’no dâng 1 rơtuh 100 rơpâu liăn nâp a {aoh hiêm pơlê pơla. {aoh hiêm khăm pơlât athế rôe tiô dêi rơpo\ng hngêi’’.

Tiô nâ Nguyễn Thị Liên, cho cô hnê hngêi trung râ má pái phôh thong Bá Thiên, xua tro che\n {aoh hiêm ton, mê hiăng pro hên ngế cô akố ôh tá châ kâ liăn drêng pơtê mơhum kuăn ‘ne\ng. Drêng pơtê tơdroăng cheăng, xuân ôh tá châ xo [aoh hiêm ki pơtê cheăng tro tiô pơkâ.

‘’Tá xê to che\n [ao hiêm mê ối che\n tá liăn hnê dêi mâu thái cô. Xua ti mê, troh nôkố á xuân tá hâi teăm châ xo kơxo# liăn vâ nâp [aoh hiêm, hên mâu thái cô tro lu\p xêh, ai mâu thái cô ôh tá châ ki pơxúa ing [aoh hiêm. Tá troh nókố, thái cô nếo ‘no dêi liăn kơtong vâ nâp’’.

Môi tung mâu tíu hnê hriâm dêi Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó Bá Thiên, pơlê kong kơdrâm Bảo Lộc, kong pơlê Lâm Đồng che\n liăn [aoh hiêm pơlê pơla dêi mơngế pêi cheăng

Tiô {aoh hiêm pơlê pơla dêi pơlê kong kơdrâm Bảo Lộc Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó Bá Thiên cho môi tung mâu khu mơdró kâ ki che\n [ao hiêm hên ó má môi a pơlê kong kơdrâm, [ă kơlo ki che\n mê vâ chê 2 rơtal liăn.

Tâng vâ tối tơdjuôm, lâp kong pơlê Lâm Đồng ai vâ chê 700 khu mơdró kâ ôh tá rôe [ao hiêm tu\m lơ ối che\n, ing mê, khoh chiâng tơdjâk troh tơdroăng [aoh hiêm pơlê pơla [ă kơxo# liăn ai lối 64 rơtal liăn. Ki rơhêng vâ tối, ai mâu khu mơdró kâ che\n ton hơnăm, mơhno\ng kơnhêng, ôh tá vâ mơdrếo, môi tiah: Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó Kimono Japan che\n [ao hiêm pơlê pơla vâ chê 5 rơtal liăn, sap ing hơnăm 2011 nah troh nôkố; Ko\ng ti pêi cheăng mơdró kâ mâu tơmeăm ki mơ’no tê ngi kong têa ê Nam Phương che\n [aoh hiêm vâ chê 3 rơtal liăn sap ing hơnăm 2013.

Pak^ng mâu tơdroăng ki khu mơdró kâ pêi cheăng kâ tro lu\p, ôh tá rơhéa, lơ pơtê, hên khu mơdró kâ pêi cheăng tiah hmâ, xuân dế tăng troăng vâ tơtrâ, ví tơdroăng, tí tăng xo kâ liăn ki nâp {aoh hiêm dêi mơngế pêi cheăng. Pôa Hùynh Tấn Chỉ-Kăn pho\ pơkuâ ngăn [aoh hiêm pơlê pơla dêi kong pơlê Lâm Đồng tối ăm ‘nâi, tíu ki dế tăng tu\m tơdroăng cheăng vâ tơdah mâu khu mơdró kâ nâp liăn [aoh hiêm pơlê pơla, tung mê, riân tá mâu troăng hơlâ luât:

‘’{aoh hiêm pơlê pơla dêi kong pơlê xuân hiăng tơru\m cheăng [ă kơvâ séa ngăn, Khu pêi cheăng tơru\m, Khu ngăn ‘na pêi cheăng [ă mô đo#i rong vâ mơhnhôk [ă ai mâu troăng hơlâ ki tơleăng mơnhên mâu khu cheăng. {aoh hiêm pơlê pơla dêi kong pơlê hiăng pâ thế mâu khu râ, kơvâ cheăng ki ai hnoăng cheăng môi tiah Vi [an hnê ngăn kong pơlê tơleăng mơnhên mâu troăng hơlâ, pơxâu phak tiô Luât {aoh hiêm pơlê pơla [ă Luât [aoh hiêm ‘na khăm pơlât dêi mâu kơ koan ki ối che\n’’.

Jâ Phạm Thị Phúc, Kăn hnê ngăn Khu pêi cheăng tơru\m kong pơlê Lâm Đồng tối ăm ‘nâi, {aoh hiêm pơlê pơla kong pơlê hiăng pơtroh hlá mơ-éa ăm khu mơdró, mâu kơ koan troh a Khu pêi cheăng tơru\m vâ chêh bro hồ sơ lăm săm phoăng, vêh pâ  hnoăng cheăng ăm mơngế pêi cheăng.

‘’Tơdroăng ki ối che\n ton kơ [aoh hiêm pơlê pơla, [aoh hiêm khăm pơlât, [aoh hiêm ôh tá ai mơngế cheăng dêi Khu mơdró kâ [ă mơngế pêi cheăng tung khế hơnăm hiăng luâ ga hên ‘nâng. Ngin hiăng tơru\m cheăng [ă kơvâ [aoh hiêm pơlê pơla, kơvâ pêi cheăng pơlê pơla hnê mơhnhôk mâu kơ koan, mâu tíu cheăng xo mơdrếo che\n. {ă mâu khu mơdró ki ôh tá vâ mơdrếo che\n, lơ mơhno\ng ôh tá vâ nâp liăn, mê ko\ng đoân kô rak vế, pêi pro tiô kơ hnoăng cheăng ki nếo vâ săm tối khu ki mê a hngêi tơleăng’’.

Tơdroăng ki che\n ton [aoh hiêm pơlê pơla dêi mâu khu mơdró kâ a Lâm Đồng dế pro lối 15 rơpâu ngế pêi cheăng a mâu kong pơlê ki dế trâm xahpá. Mơngế pêi cheăng dế tơkôm tơdroăng ki veăng to\ng dêi mâu kơ koan ki ai tơdjâk troh vâ châ kring vế tơniăn tiô kơ hnoăng cheăng pơkâ dêi luât.

Tuấn Anh chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng