VOV4.Sêdang - Kơlo yă roê xúa CPI khế 8 tâk hên tâng vâ pơchông ƀă khế hdrối; riân tơdjuôm 8 khế CPI tâk iâ má môi khế kố 5 hơnăm hdrối; Rêm khế ai vâ chê 11 rơpâu khu mơdró kâ ôh tá kâi rak vế tơniăn; Tâi tâng kơlo tê ‘ngré ‘na mâu kế tơmeăm khoăng ƀă kơxô̆ liăn pêi lo ki tơdroăng ki roê xúa – Pơto chơ tơmối – Kơlo ki mơjiâng pro kơmăi kơmok ƀă hên ki ê pơrá kơdroh. Kơxô̆ cheăng kâ khế 8 ƀă 8 khế kố nah châ Khu xiâm riân ngăn, Khu xiâm pơkâ ƀă ‘no liăn cheăng tơbleăng ăm hlo, pơreăng COVID-19 hiăng tơdjâk hên kơvâ cheăng, tơdjâk troh mâu tơdroăng cheăng kâ-rêh ối.

Tối tiah mê, ôh ti xê to um kơchuâ ‘na cheăng kâ dêi Việt Nam, mê mâu kong têa vâi ê tung lâp plâi tơnêi xuân trâm tơdroăng xơpá môi tiah mê há. Tơdroăng cheăng, tê mơdró kâ xuân hlo tơdroăng ki bâ eăng kal ivá rak vế ƀă mơdêk, veăng kum mơdêk ăm tâi tâng cheăng kâ.

Mâu kơxô̆ riân xo a khế 8 ƀă 8 khế hdrối kố nah tối vâ tro khât mâu tơdroăng ki xơpá ‘na cheăng kâ dế trâm. Mê cho, hlá tơbleăng chêh ăm hlo ki rế chu kơdroh ‘na kơxô̆ pêi pro kế tơmeăm ƀă kơmăi kơmok, ‘na tê mơdró ƀă ‘na pêi chiâk mơhé  pơtối rak ki tâk chía hôm; Tê  rôe tơmeăm kong têa ê xuân ăm hlo ki kơdroh mơhé kơlo tâi tâng tơmeăm ki tê, rôe ing kong têa ê khế 8 riân châ 53,7 rơtal dollars cho tơdroăng ki hâk mơnê tung pơla dế ai pơreăng tâ tú rôh má 4 kố. Kơxô̆ mâu khu mơdró ton tơrŏng  ing tơdroăng tê mơdró rế hlo hên - tâng riân rêm khế vâ chê 11 rơpâu; kơxô̆ khu mơdró ki veăng tê mơdró xuân kơdroh, vâ mơhno tơdroăng ki xơpá, malối a mâu kong pơlê môi tiah Pơlê kong kân Hồ Chí Minh, Bình Dương ƀă hiá hế.

Pakĭng mê, tâi tâng kơlo tơmeăm tê ‘ngré bă kơxô̆ liăn châ xo ing tê mơdró tơbleăng tối tơdroăng ki tê rôe dêi ăm hlo ‘na cheăng kâ chu kơdroh - kơlo mơngế rôe tơmeăm tung tơnêi têa chu kơdroh hên. Ƀă hiăng luâ 8 khế tung hơnăm, la kơxô̆ liăn ‘no mơjiâng tơmeăm khoăng dêi tơnêi têa  bú a kơlo lối tơdế xuân ăm hlo mâu tơdroăng xơpá, pơloăng mơnúa dêi tơdroăng cheăng kâ ƀă hên ki ê.

Mơhé, mâu ki rơkê tối, “Kố cho um méa ôh tá xê mơhno tơdroăng oh tá tơniăn”. Tung pơla dế ai pơreăng tâ tú ó, kal thế ăm hlo nhên mâu tơdroăng tơ-brê, ki mơ-eăm, tung kơxô̆ ki chêh tối mê. Pơtih: Rak tơdâng tơ’mô’na kơxô̆ liăn ngân, tơdroăng pro tâk yă tê tơmeăm xuân a kơlo ki kâi mơdât, tơdroăng cheăng kâ kân tơniăn; Liăn ‘no pêi cheăng ing kong têa ê, liăn pâ thế ăm nếo vâ pêi cheăng, liăn pâ thế pơ’lêh ƀă ki pơxúa veăng tơlo liăn pêi cheăng,  rôe liăn veăng tơlo dêi mâu khu ‘no liăn cheăng kong têa ê châ lối 19 rơtal dollars Mih mơhé iâ tâ tâng vâ pơchông ƀă hơnăm hdrối, la tung pơla dế ai pơreăng tâ tú tiah nôkố ăm hlo  tơdroăng ki loi khât dêi mâu khu ‘no liăn cheăng  kong têa ê ƀă tơdroăng cheăng kâ Việt Nam.

Vâ pơtối  rak tơdroăng ki mê, pôa Nguyễn Trí Hiếu, ngế ki rơkê ‘na cheăng kâ tối pơchân:

“Tơdroăng FDI tung 8 khế hdrối cho ăm hlo ki tơ-ƀrê dêi tơdroăng cheăng kâ ƀă hlo rế hên. Laga, kal thế tơtrŏng, tung pơla achê kố, mâu khu mơdró FDI malối a Pơlê kong kân Hồ Chí Minh ƀă mâu kong pơlê peăng Hdroh tơnêi têa xua ôh tá ai xiâm ki vâ mung tê rôe tơmeăm ƀă ôh tá ai mơngế pêi cheăng, vâi dế pơ’lêh tơdroăng pêi cheăng tê mơdró a Việt Nam ƀă tâng tơdroăng pá mê hmếo pơ ối ton mơni vâi kô lo ing khu mơdró, kô lŭp kân, kal thế tơtrŏng’’.

Tơdroăng mê kô ai pơxúa, kal ai mâu troăng rơhlâ pơkâ kơtăng vâ pơtối rak mâu tíu pêi tơƀrê dêi tơdroăng cheăng kâ tung la ngiâ, pro xiâm ăm tơdroăng cheăng kâ ki pơtối. Rơtế môi tuăn troăng rơhlâ mê, ngế ki rơkê ‘na cheăng kâ - Tiê̆n sih Lê Duy Binh - Ngế pơkuâ  Viện Kinh tế (Ê-ko-no-mi-ka) Economica Việt Nam tối tiah kố, hbrâ vâ troh pái khế mơ’nui hơnăm cho rôh ki kal vâ tê rôe hên tơmeăm tung lâp plâi tơnêi ƀă mâu tơmeăm dêi Việt Nam tâk hên, malối cho mâu tơmeăm ki vâ xúa a rôh tĭng kân Pâ Xeăng chu chiâng kuăn mơngế, Têt dương lịch.

Tâng Chin phuh, mâu khu xiâm, kơvâ cheăng ki tơdjâk rĕng ai pơkâ troăng rơhlâ ki xêt khât, pro xiâm ăm mâu khu mơdró rĕng châ ‘mâi mơnhông pêi cheăng - rĕng tí tăng ‘nâi mâu tơdroăng tăng rôh ki tơ’lêi vâ châ tê mơdró tung mâu khế mơ’nui hơnăm, mơni tơdroăng ki ‘mâi mơnhông kô rơdêi tâ sap ing apoăng pái khế mơ’nui hơnăm. Pôa Lê Duy Bình pâ thế nhên tiah kố:

“Kâi mơdât pơreăng rơtế ƀă po rơdâ châ pâk vaccine cho tơdroăng ki kal pêi pro ahdrối. Laga, tung pơla dế ai pơreăng pin thế tơmiât nhên hdrối, kal thế pro túa pêi cheăng ki nếo. Kô chiâng po rơdâ tơdroăng ki vâ pro: pôi tá bú pơtê dâng tơdroăng mơjiâng mâu khu mơdró ki lĕm ƀă tơniăn tung pêi lo kế tơmeăm tung kơpong tíu tê mơdró 1 khu mơdró lơ 1 kơpong pêi lo tơmeăm tơniăn mê kal cho môi tíu ki pê lo tơmeăm lĕm tung mâu kơvâ cheăng.

Pơtih, ai mâu kơvâ cheăng pêi lo tơmeăm tê mơdró ki kal vâ tê lơ mâu kơvâ cheăng ki pêi lo tơmeăm bu vâ tê ăm kong têa ê môi tiah pro chêng khŏng, pơchoh hmân ếo ƀă tơmeăm ki ê pêi pro tiô troăng mung tơmeăm pêi tơdjâk troh mâu khu mơdró pêi pro mâu tơmeăm ki mê: Ing tơmeăm vâ pro apoăng, troh khu mơdró pêi pro, khu mơdró ki ai tơdjâk tung xing xoăng tơmeăm tê  tơ’lêi  môi troăng  dêi 1 rơpâu kơvâ cheăng dêi tơmeăm. Mê thế pơxiâm ing mâu  kơvâ cheăng ki kal hdrối klêi mê nếo po rơdâ cheăng kâ.

Tối ngế mơdró ki rơkê - khu mơdró kâ, pôa Nguyễn Đình Thăng - Kăn xiâm phŏ ngăn ‘na Khu tin học Việt Nam tối tiah kố, “Mơhé dế tô tuăn khât ƀă pơreăng, kâi mơdât pơreăng la xuân ôh tá xê thế rĕng luâ râ vâ kal ai hlá mơ-éa chêh tơdroăng pơkâ ‘mâi mơnhông pêi cheăng kâ pêi lo tơmeăm tung mâu khế mơ’nui hơnăm mê kô ối ton tâ’’:

“Vâ mâu khu mơdró xông nếo, kơtâu tiô hâi khế  vâ ‘mâi mơnhông mâu tơdroăng mung hdrối tơmeăm tê mơdró, châ pêi pro tá tơdroăng cheăng ki nếo plâ mơdât pơreăng, hlối mơnhông cheăng kâ, kal mơjiâng tơdrêng hlối Hlá mơ-éa chêh tơdroăng vâ pêi cheăng, ôh tá xê to chêh ƀă hlá mơ-éa tê vâ mơdât, mơjiâng hlối tơdroăng tŏng kum, mê kal thế pơkâ mơjiâng hlối tơdroăng ‘mâi mơnhông cheăng kâ klêi kơ’nâi kâi mơdât pơreăng COVID, pơtih, tơrêm kơpong ki lâi kô chiâng pêi cheăng, tơrêm kong pơlê ki lâi, khu mơdró ki lâi kô chiâng ‘mâi mơnhông xêh. Vâ ‘mâi mơnhông, thế tơmâng khât troh tơdjêp tơrŭm  tung  tơdroăng tê rôe tơmeăm ƀă thế tơtrŏng ki xiâm ‘na mơngế pêi cheăng xua tung pơla ai pơreăng tâ tú, rế iâ ƀă rế pá ai mơngế ki pêi cheăng’’.

Um méa kơchuâ ‘na tơdroăng cheăng kâ khế 8 ƀă 8 khế hdrối kố nah ki hên ăm hlo trâm pá , oh tá tơ-ƀrê tơdroăng kố, ki khât gá, cho môi tiah tơdroăng hiăng tối hdrối dêi mâu ki rơkê ‘na tê mơdró tơdrêng ƀă mơngế rơkê mơdró ki lâi, khu mơdró ki lâi xuân tơmâng séa ngăn vâ ’nâi mâu tơdroăng cheăng kâ - rêh ối tung mâu hâi hdrối kố nah.

Tung mê, mâu troăng rơlâ tơchoâm, ai hên ngế vâ môi tuăn vâ châ tơniăn ‘na cheăng kâ kân -  pro xiâm  vâ mơnhông mơdêk tung la ngiâ: cho mơ-eăm pêi mâu troăng rơhlâ mơ-eăm tŏng kum tơdrêng ăm mâu ngế pêi cheăng ki lot, vâ mơngế pêi cheăng mơ-eăm mơnhông ivá pêi lo tơmeăm, hriăn plĕng ki nếo - kum ‘na cheăng  kâ rêh ối, pro xiâm ki vâ mơnhông cheăng kâ.

Krê ƀă mâu tíu ki cheăng tơ-ƀrê kal thế pơtối mơ -eăm dêi tơrêm Khu mơdró, kơvâ mơjiâng pro tơmeăm tê, kal pơkâ troăng rơhlâ ‘na cheăng kâ kân vâ pơkuâ mơjiâng pro tơmeăm pêi lo tơniăn tung tê mơdró dêi mâu  kơvâ cheăng pêi lo tơmeăm ki kal - pro xiâm vâ mơjiâng tơdroăng cheăng kâ Việt Nam tơniăn tung pơla hâi teăm ‘nâi hdrối hâi ki tâi pơreăng kân.

THU TRANG - VOV1

Gương tơplôu ƀă tơbleăng