Mâu tơdroăng châi hmâ trâm drêng hơ’lêh rơnó [ă túa hbrâ mơdât
Thứ tư, 00:00, 29/11/2017
VOV4.Sêdang – Tung pơla hơ’lêh rơnó, xua hyôh kong prâi hơ’lêh re\ng, ai drêng dế mơdrăng, tô téa, ai drêng ‘nâ lo khía hngiú, ing pơla mê, ga tơ’lê chiâng pro pơreăng thăm rế ai kuăn rế hên. Tơdroăng ‘’Ivá ăm rêm ngế’’ hâi kố, ngin ai pơchân tối ăm pó vâi krâ-nho\ng o ‘nâi hbrâ rơnáu rak vế dêi ivá tung pơla hơ’lêh hyôh kong prâi. Ki má lối, kal athế rak ăm vâi krâ, vâi hdrêng, kuăn nga đi đo châ tơtô.

Mâu tơdroăng châi hmâ trâm drêng hơ’lêh rơnó:

 

-Tơngê kơ-o kơ-ôk:

Drêng rơnó hơ’lêh, kong mêi, tô hmâng vâ tâng tung châ mơngế oh tá rơdêi, kô tơ’lêi tro tơngê kơ-o, kơ-ôk. Trếo tung châ ki vâ mơdât pơreăng dêi mơngế hơnăm hiăng krâ [ă vâi ‘ne\ng hmâ rế kơdroh tung pơla hyôh hơ’lêh mêi, tô, xua mê virus tơngê kơ-ôk tơ’lêi mot tung châ [ă hnối pro chiâng châi tamo.  

Vâ hbrâ mơdât, thế kâ ôu tu\m trếo kơhiâm, ôu têa hên, pơtâp ivá rêm hâi vâ mơdêk ivá, xếo ko\ng vâ tah kơmeăn lơ xông tâ tú. Tíu ối thế krúa le\m vâ ví pôi tá ai pơreăng tâ tú.

-Êi krôk:

Pơreăng êi krôk hmâ pro châi tơhe\n drêng rơnôa têa lơ têa hé, kơ-o ai têa kơhêa hlối pro lo têa môh. Tâng oh tá teăm pơlât tơdrêng pơreăng kô pro chiâng êi xôu [ă chiâng châi kơxái veăn plâi nuih, châi kối plâi nuih.

-Êi tơhe#n môh:

Êi tơhe#n môh apoăng pro pin ối hmôu pơ tâ tơhe\n, kơchêi, lo têa môh pro hên ngế ối oh tá xôk. Pơreăng ki kố oh tá kâi prêi le\m, mê hiăng chiâng tơdroăng châi tiô rơnó.  

-Pơreăng châi troăng klêa:

Kong tô hngiú hmâng vâ kô pro kế kâ tơ’lêi tro pơreăng, kâ pro châi troăng klêa. Tâng châi râ kô pro châi klêa, lăm tí dế lo têa, lo hêa.

-Châi êi xôu:

Kong dế tô ó, drêng hơ’lêh hyôh hngiú, xôu kô tơ’lêi tơdjâk. Thế kơhnâ pơtâp ivá vâ mơdêk ivá mo le\m.

-Pơreăng châi mâ khêi:

Vâ hbrâ mơdât pơreăng kố, thế tơtro\ng rak vế ivá, châ chăn [ă tíu ối, pôi tá ối achê [ă mâu ki châi mâ. Pôi tá xut tơchoâm môi to khên, pôi tá bâu ngiâ tơchoâm môi kơthau, pôi tá lu lit dêi mâ, thế kơhnâ xếo krúa ko\ng rêm hâi [ă kơ[o\ng, tâng hiăng châi mâ khêi thế pơtê sap 7-10 hâi, klâ ối phá vâ pơlât ăm prêi le\m hlối, vâ pôi tá tâ tú troh mơngế ki ê. Thế truâ mâ nhe\ng drêng lo pá gong, kơto pơkeăng dêi mâ rêm hâi, roh kên xut ngiâ [ă kơ[o\ng, [ă kên mê roh i krúa le\m thế têng a tô.

-Tơhe\n a kéa:

Ki phá dêi hyôh pơla kơhâi [ă kơmăng, [ă ki kơdroh hngiâm kơchoh ing hyôh kong kong prâi cho ki xiâm pro chiâng ai tơdroăng tơhe\n a kéa pro kéa ho\n, prêa xua chơkrái, kéa kô tơhe\n, lo hbri hbríu tum khêi [ă hía hé.

Pó kô chiâng pik kem rak le\m kéa vâ tơ’nôm le\m ăm kéa. {ă tơdroăng ki tơhe\n, thế kơ-êng [ok thái pơkeăng hdrối ôu lơ pik mâu túa pơkeăng ki lâi ‘lo.

-Châi a kóu kơxêng:

Kong hngiú xuân cho roh mâu kóu kơxêng dêi mơngế tâ châi hngiú [ă êi. Tơdrêng amê, pro châi lâp tung châ môi tiah rơlâi rơlo, ngiâ péa ngiât, châ rế hiâ [ă hên ki ê. Mơngế ki châi kóu kơxêng thế tơtro\ng hbrâ mơdât hngiú. Mê thế sâp ếo tơtô, malối klêi lo têa kơxôu, pôi tá hum têa hngiú.

Mâu kế kâ kum hbrâ mơdât pơreăng drêng kong prâi hơ’lêh:

-Chếi: Mâu ngế ki ô 5 kơ’lo têa chếi rêm hâi tung pơla 2 măng t^ng kô ai ivá kâi tơplâ mơdât mâu túa virus ki mot tung châ hên hluâ tâ 5 hdroh tâng vâ pơchông [ă mâu ngế ki oh tá hmâ ôu. Xua mâu (a-mi-nô a-xit) amino acid ai tung chếi kô mơdêk trếo tung châ ki vâ mơdât pơreăng re\ng tâ kum ăm pin ai ivá rơdêi le\m.

-Krui [o\ng: Tơdroăng ôu têa krui [o\ng lơ kâ krui [o\ng xuân pro le\m châ. La thế tơtro\ng mâu tơdroăng, tâng dế ôu pơkeăng hlâk koi lơ pơkeăng kơtêi kơtâu têi kô oh tá chiâng ôu têa krui [o\ng, tâng ôu kô pro chiâng tro hơ-ou tung châ. 

-Toih: Sap ing ton t^n nah, kuăn mơngế hiăng ‘nâi xúa toih vâ pơlât tơdroăng châi môi tiah, pêi hrê, tiê kơto têa toih tung môh vâ mơdât pơreăng kơ-o kơ-ôk. Tung toih ai trếo selen [ă mâu nguyên tố vi lượng allicin pro tâk ivá trếo tung châ ki vâ mơdât pơreăng, kơdroh kơtêi kơtâu têi.

-Têa kơdruâ: Ki tơ’lêi hlâu xo péa uâng kơphế têa kơdruâ hơ’lâk tung môi kơ’lo têa tô hơ-ol, ôu rêm hdroh a kơxo, klêi riu koi tung châ kô mơdêk trếo ki vâ mơdât pơreăng.

Túa hbrâ mơdât pơreăng drêng hơ’lêh rơnó

Tung mâu roh kong hngiú ó, rêm ngế thế rak ăm tơtô a rơno\ng, rơtá nuih, a ro\ng, [ă 2 kơpeăng chêng. Tơtro\ng thế rak ăm tơtô a kơmăng. Malối thế rak ăm tơtô a mâu hơnăm hiăng krâ, vâi o [ă vâi ‘ne\ng klêi nếo rơneh mâ.

{ă mâu tơdroăng châi ki chiâng tâ tú: thế pâk pơkeăng vaccine hbrâ mơdât pơreăng tiô tơdroăng pơkâ pâk po rơdâ ăm mâu vâi ‘ne\ng. Drêng hiăng tro pơreăng thế lăm troh a hngêi pơkeăng vâ khăm pơlât. Thâ klâ mơngế ki tamo ối phá pôi tá ăm tâ tú pơreăng.

Rêm ngế ki ối tung kơpong tơ’lêi tâ tú troăng krôk thế  xo kên pâng môh, rơkong, kơto pơkeăng kơdê pơreăng tung môh, pôi tá ối tơku\m pú hên. Thế kơdê tri trôu, koi kơmăng hnhâng mitơkel, kơdê kiâ ngu nge#ng tung vó, kơthung dâ têa, po troăng cho mơ’no ăm têa hbrông châ hiu, xôh pơkeăng kơdê tri trôu [ă hên ki ê.

Ksor Roza rah chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng 

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC