Tung pơla dế mơ-êa ngế nôu kal ôu kâ tu\m trếo kơhiâm xua tung châ ôh tá bê trếo kơhriâm [ă kô kơdroh ivá ki kâi trâng vâ hbrâ mơdât [ă pơreăng, kô tâk ki tơ’lêi tro tâ tú mâu pơreăng ki tâ tú tiô mơheăm, tơdjâk troh ki xông kân dêi kuăn ngá, kuăn ngá kố kơdroh ki vâ mơdêk chôu vế tung ngôa [ă mâu tíu ki ê tung châ, ah kô pro re\ng mơhum kuăn tá ai tu\m khế [ă hên ki ê. Mê cho, tơdroăng kâ ôu rêm hâi thế ai tu\m khu trếo kơhiâm môi tiah tối a kơ’nâi kố:
Trếo đăm: Kố cho trếo kơhiâm ki kal ai tung châ. Trếo đăm kô ai ing mâu hơ’nêh mâm, hơ’nêh ká, kơtâ í, têa tôu ro [ă mâu kế ki mơjiâng pro ing têa tôu ro, đâ#u khuôn, prá nành, alâi [ok [ă hên ki ê.
Xik: ‘mot ăm tung châ ai ivá ki mo le\m ăm ngế nôu [ă kuăn ngá. Xik ai tung mâu plâi, pôm ka rôt, têa tôu ro, têa kơdruâ, alâi [ok.
Trếo piê: Kum vâ mơjiâng chiâng mâu hơ’nêh, mơheăm ngôa [ă hlối mơjiâng ai ivá rơdêi. Ngôa dêi kuăn ngá kal thế tơ’mot ăm trếo piê. Pak^ng mê, trếo piê ối pro ăm châ mơngế châ hrik xo mâu túa vitamin tơ’lêi hlâu tâ: Vitamin A, D, E [ă K.
Mâu trếo kơhiâm: péa trếo ki kal má môi cho calci [ă sắt. Calci ai hên tung têa tôu, xi xo\ng, kơteăm, kơtâ í. sắt ai hên tung hơ’nêh ro, kơchâi hrum, kơchâi hơpê. Pak^ng mê, ối tơ‘mot tơ’nôm tung châ mâu trếo môi tiah kẽm, magiê, i-ốt tung pơla dế mơ-êa kuăn.
Mâu vitamin A, B, C, D, E [ă hên trếo ki ê ai tung kế kâ ki ối drêh môi tiah mâu kơchâi kâ drêh: hơlât, plâi, xuân ai trếo kơhiâm há.
Mâu vâi nôu thế kâ ti lâi ăm tơdâng tơ’mô tung rêm rôh kâ hmê, thế kâ mâu kế kâ ki ối drêh [ă tơ’nôm mâu trếo kơhiâm ki hâi teăm ai tung châ. Tâng ôu sap ing 2 - 2,5 lit têa tung môi hâi. Tung pơla dế mơ-êa, ngế nôu thế kâ kế ăm to ki le\m gá sap ing 12 -15 kilô.
Môi tơdroăng ki ê nếo thế tơtro\ng pêi pro tiô hâi khế pơkâ, thế lăm khăm kuăn nga tiô rơnó:
Sap ing khế apoăng (tơkéa va tối sap ing mơ-êa ta troh drêng kuăn ngá tung klêa pơ’lăng 3 khế) ngế nôu thế lăm khăm kuăn ngá tung klêa vâ ‘nâi tâi tâng vâ [ok thái pơkeăng châ ‘nâi kuăn ngá mê tung pơla ngế nôu dế mơ-êa.
Mâu rôh khăm ki pơtối thế pro tiô hâi khế [ok thái pơkeăng chêh tung hlá mơ-éa khăm ngăn kuăn ngá. Tâng lơ tâ tơviah tung châ, ngế nôu xuân thế lăm pôu [ok thái pơkeăng vâ khăm tơdrêng vâ ‘nâi [ă teăm pơlât. Môi tơdroăng kal ki ê nếo, ngế nôu thế pâk pơkeăng vaccine hbrâ mơdât châ hrê, thế pâk tu\m 2 hdrôh vâ mơdât châi hdrê a klo ăm kuăn ngá drêng kot mâ ah, rêm hdroh pâk mơdât kơtăn rôh ki hdrối [ă kơ’nâi ai 1 khế.
Mâlối, tơdroăng ôu pơkeăng tung pơla dế mơ-êa thế pro tro tiô [ok thái pơkeăng hnê: Ôu pơkeăng tung pơla dế mơ-êa thế tơtro\ng. Mâu ngế ki tung châ châi ing troăng têa hế, châi kơkốu, êi rơtốu ki râ, mâu ngế nôu ki tro châi a péa pâ plá, châi kóu kơxêng chêng ko\ng [ă hên tơdroăng châi ki ê thế ai hnê tối dêi [ok thái pơkeăng ngăn kơvâ ai kuăn [ă [ok thái pơkeăng kơvâ hlê ’na pơkeăng ki mê ‘nôi mê nếo chiâng ôu.
Pơtâp ivá rêm hâi: Drêng dế mơ-êa, ngế kơdrâi xuân thế pêi cheăng pơtâp ivá a kơxo, xah hêi ‘na pơtâp ivá ki hiâ. To mâu tơdroăng ki lơ mơnhâu pro tơ’nhiê kuăn ngá [ă mâu ngế nôu ki tơ’lêi tro tơ’nhiê kuăn ngá, thế ôi pơtê, [ă thế ai [ok thái pơkeăng ‘na kơvâ mê hnê tối vâ ‘na chiâng pro.
Koi hlâk [ă kơhnâ hum krúa châ chăn: Tung pơla dế mơ-êa ngế nôu thế châ koi hlâk le\m, koi tu\m chôu. Sâp hmân ếo ki hiâ tơtăng, kơhnâ hum mơgrúa dêi châ rêm hâi.
Vâ pôi tá tro êak kơn^ng [ă tơdroăng thế kâ hên mâu plâi, kơchâi hơpê, ôu têa hên [ă kơhnâ pơtâp ivá a kơxo.
Tơdroăng ‘’Ivá ăm rêm ngế’’ troh akố hiăng tâi, pó kô tơmâng ngin tối a rôh kơ’nâi ah nếo.
Gương tơplôu [ă tơbleăng
Viết bình luận