VOV4.Sêdang - Hriâm tâp ƀă pêi pro tiô troăng tơdjâ hiâm mơno Pôa Hồ ƀă mâu tơdroăng pêi ki nhên, ai pơxúa, Mố đô̆i gak tơkăng kong dêi kong pơlê Kon Tum hiăng veăng kum mơjiâng pro “Tơdroăng pêi pro lĕm tro tung hiâm mơno kuăn pơlê” a tiú tơkăng kong khoh châ chiâng krá tơniăn. Tung mâu hơnăm hdrối nah, mố đô̆i gak tơkăng kong dêi kong pơlê Kon Tum hiăng ai hên tơdroăng cheăng pêi pro pơxúa kum kuăn pơlê mơnhông cheăng kâ rêh ối tung pơlê pơla, malối cho ƀă hdroâng kuăn ngo. Ing mê, um méa ki lĕm ‘na “Mố đô̆i Pôa Hồ” thăm rế achê ƀă kuăn pơlê.

Khu Mô đô̆i gâk tơkăng kong Kon Tum hiăng tơrŭm ƀă mâu kơ koan, tíu cheăng, kơvâ cheăng a kong pơlê tơkŭm séa ngăn, pơkâ pêi, mơnhên troăng hơlâ, troăng mơjiâng kơpong pêi kâ pêi chiâk deăng tiô troăng thôn pơlê nếo, tơtro ƀă ki phá tơ-ê kơpong tíu tơkăng kong. Thăm tơbleăng tơdroăng, tơrŭm ƀă kong pơlê, mơjiâng mâu troăng pêi, tơmeăm khoăng, tơdroăng cheăng kum kuăn pơlê, hlối pơtâng tối mơhnhôk ƀă hlối hnê mơhno nhên, veăng pêi cheăng kum kuăn pơlê pêi kâ, rak ngăn, krí xo prá, đôu alâi, mơgrúa thôn, pơlê; mơjiâng, rơnêu hngêi mơhno túa lĕm tro, ƀă hía hé.

Ƀă tơdroăng pêi mơhnhôk: “Đông cho hngêi, tơkăng cho pơlê xiâm, kuăn pơlê cho hdroâng mơngế, cho nhŏng o xiâm”, ƀă troăng pêi: “Tơmâng tối, tơpui tối kuăn pơlê hlê plĕng, pêi kuăn pơlê loi tơngah”, kăn ƀô̆, mô đô̆i gâk kring tơkăng kong  hiăng ‘’3 rak krá, 4 rơtế’’ ƀă kuăn pơlê mơjiâng mâu troăng pêi mơnhông cheăng kâ, rêh ối pơlê pơla kơpong tíu tơkăng kong châ tơƀrê, môi tiah: Troăng pêt báu klâng 2 rơnó, pêt loăng chùm ngây, sâm kơxái ƀă hía hé.

Vâ mơjiâng mâu ngế pêi cheăng ă mâu troăng pêi, tơdroăng tơkêa bro, Mô đô̆i gâk kring tơkăng kong kong pơlê thăm mơhnhôk, hbrâ tơrŭm ƀă Măt trâ̆n Tơnêi têa mâu râ, mâu kơ koan, kơvâ cheăng tung kong pơlê ƀă kong pơlê ki ê, mâu khu tê mơdró vâ mơjiâng mâu kơxô̆ liăn, khu. Kơnôm tiah mê, hên túa pêi hiăng tơniăn krá ton, châ tơƀrê hên, môi tiah: Túa pêi “Ro hdrê ăm mơngế kơtiê”, hiăng pêi pro păn rơdâ khu ro tâk 124 to/67 rơpŏng; Tơdroăng “Kum o troh hngêi trung” tơdah rak ngăn 75 ngế hok tro ai tơdroăng rêh ối pá puât, ƀă kơxô̆ liăn 500 rơpâu liăn/môi ngế muăn/môi khế; Túa pêi “Kuăn păn đông mô đô̆i gâk tơkăng kong”, nôkố ai 14 đông Mô đô̆i gâk tơkăng kong tơdah păn 14 ngế muăn; mơjiâng hrĭng “Toăng hngêi ăm mơngế kơtiê tíu tơkăng kong”, “Hngêi rŭm môi tuăn”, “Hngêi tuăn pâ Trường Sơn”, “Hngêi hơ-ui pâ” ƀă hên kế tơmeăm ki pơxúa ki ê, kum tung pêi kâ, rêh ối mơdêk tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê”.

Mô đô̆i gâk tơkăng kong Kon Tum hiăng tơrŭm ƀă Khu pơkuâ vâi kơdrâi kong pơlê ƀă mâu Khu pơkuâ vâi kơdrâi pơlê kong kân Hà Nội, kong pơlê Đồng Nai, Bến Tre pêi pro tơdroăng “Rơtế vâi kơdrâi tíu tơkăng kong” tung 5 cheăm tơkăng kong vâ tŏng kum mơjiâng toăng hngêi hơ-ui pâ, hngêi mơdrah rơpâ yă, tŏng kum tăng cheăng pêi ăm kuăn pơlê, ƀă mâu troăng pêi: “Vâi kơdrâi tơdjuôm ivá rơtế Mô đô̆i gâk kring tơkăng kong, tơniăn ƀă rak vế loăng pơlái kong kế, tơmeăm khoăng tung kơdâm tơnêi”; “Tôh tơrŭm pêt pôm loăng ki dâi’’, ƀă hbrâ tơrŭm ƀă mâu khu tê mơdró tơniăn tíu tê ăm rêm tơmeăm vâ kuăn pơlê hmiân tuăn pêi kâ.

Hbru ro hdrê ăm khu vâi kơdrâi kơtiê cheăm Iadal

Troăng klông troh a cheăm, troh a thôn hiăng châ mơ’no liăn mơjiâng pro, rơnêu, pro ăm i krá hlối lăm séa ngăn tơkăng kong krá tơniăn, tơdjêp mâu thôn, pơlê drô tơkăng kong, pro tơ’lêi hlâu ăm kuăn pơlê tê mơdró, mơnhông mơdêk cheăng kâ. Troh nôkố, ai 13% rơpŏng kơtiê kơpong tơkăng kong hiăng mơ-eăm hluăn ing kơtiê krá tơniăn; 96% rơpŏng kuăn pơlê xúa on tơhrik tơnêi têa; 85% rơpŏng ai hngêi meăn krá kâk; 4/13 cheăm tơkăng kong châ plah thôn pơlê nếo.

Rơtế amê, mâu kơ koan, tíu cheăng ối tung khu Mô đô̆i gâk tơkăng kong Kon Tum hiăng thăm tơbleăng ƀă khu râ kăn pơkuâ cheăng Đảng, khu râ kăn pơkuâ mâu thôn, pơlê, cheăm tơkăng kong mơjiâng mâu tơdroăng tơkêa, pơkâ tung mơjiâng tơdroăng rêh ối mơhno túa lĕm tro rơkê; pơtối rak, mơnhông mơdêk mâu kơvâ cheăng tiô khôi vâi krâ nah, khôi túa lĕm tro dêi vâi krâ mâu hdroâng kuăn ngo.

Mơnhông mơdêk hnoăng dêi krâ pơlê, mơngế ki kuăn pơlê loi tơngah, kăn ƀô̆ cho mơngế hdroâng kuăn ngo tung pơtâng tối, mơhnhôk kuăn pơlê xut tah lôi mâu khôi túa ki ôh tá tro; mơjiâng, mơnhông mơdêk mâu tíu ki bâ eăng thôn, pơlê mơhno túa lĕm tro.

Hriâm tâp ƀă pêi tiô rơkong hnê dêi Pôa Hồ ƀă mâu tơdroăng pêi ki nhên, pơxúa, Mô đô̆i gâk tơkăng kong Kon Tum hiăng kum mơjiâng “hiâm mơno kuăn pơlê krá chân” tíu tơkăng kong krá tơniăn, thăm pro ăm kuăn pơlê loi tơngah ƀă khu râ kăn pơkuâ hnê ngăn cheăng Đảng, khu râ kăn pơkuâ ƀă cho kông tơdjêp djâ troăng hơlâ dêi Đảng, troăng hơlâ dêi Tơnêi têa troh ƀă kơdrâm kuăn pơlê. mê xuân cho tơdroăng vâ mơhnhôk vâi thăm mơ-eăm hên, veăng xêh tung mâu tơdroăng pơkuâ xêh, séa ngăn, gâk kring krá tơniăn tơneăn hdró  troăng tơkăng kong tơnêi têa tung kong pơlê.

Quốc Học chêh

A Sa Ly tơplôu ƀă tơbleăng