
Mơngế Ca Dong đi đo ngăn têa cho tơmeăm ki kal. Drêng hiăng châ tăng rah tơnêi kong vâ pro pơlê, mê krâ pơlê la lâi xuân tăng rah kơnhŏng xiâm têa cho hnoăng cheăng ki apoăng. Vâi kleăng kơneăng têa a go pơlê, tíu ki krúa lĕm má môi. Tĭng kleăng kơneăng têa châ tơkŭm po tung tơdroăng ki tĭng kân krip má môi.
Ing kơxo má, vâi droh rơtăm mơngế Ca Dong rơtế ƀă mâu vâi krâ, mâu krâ pơlê a cheăm Trà Don, tơring Nam Trà My, kong pơlê Quảng Nam, drêng hiăng tơkŭm tŭm têk vâi krâ-nhŏng o ối pơchuâm a hngêi tơdế pơlê. Tâi tâng mâu tơmeăm khoăng pơrá ai hên túa, hên vêa, ai mâu tơmeăm ki pro rơnuâ krip lĕm vâ hbrâ rơnáu ăm chôu phut ki rơkâu xối xeăng. Rêm ngế xâp ếo pơtâk tiô khôi hmâ, ai hên mơngiơk pơrá phá.

Tung idrâp chêng koăng ki ro rih, chuât pu hung pu hung, krâ pơlê, cho ngế ki rơkâu xối xeăng. Ahdrối vâ po rơkâu xối xeăng, krâ pơlê kô tơkŭm mâu vâi rơtăm tung pơlê, pơcháu hnoăng cheăng vâ pêi, lăm tăng ko loăng, phêa, pơ-óu vâ pro kâng, trâ văng nhâ i krúa lĕm troăng prôk mot tung kơpong ki ai kơnhŏng têa. Vâi kô rak ngăn krâu a tíu kleăng kơneăng têa, tâng tro tơ’nhiê kô athế thâ rĕng ‘mâi rơnêu, thăm nếo, ‘mâi kleăng kơneăng ki ê nếo. Pôa Nguyễn Đức Thường, ối a cheăm Trà Don, tơring Nam Trà My tối ăm ‘nâi:
“Hneăng ki má môi mê cho hnoăng cheăng hbrâ rơnáu, po hâi hôp vâi krâ-nhŏng o, la lâi hiăng vâ môi tuăn dêi pó tung lâp pơlê, lâp kơtâo mê krâ pơlê ah kô rah xo hâi khế ki vâ po hâi mơdĭng. Klêi mê, xing xoăng mâu ngế rơtăm lăm ko loăng, ki má malối, athế tăng rah loăng ki tơdrăng, hơpâ, xing xoăng tiô khu, klêi mê, athế rĕng rơnuâ bro, tâng kâng i kêi. ‘Na kơnhŏng têa, krâ pơlê hôp kuăn pơlê khŏm mơ-eăm tối pơchân vâi krâ-nhŏng o rak vế krúa lĕm tơnêi tíu, kong kế. Tíu kơnhŏng têa ôh ta khoh chiâng ăm mơngế mot ko ‘nhiê kong, tâng ôh tá arak luât kô tro rup tơleăng ƀă pơxâu phak”.
Cheăng mơdâng kâng cho tơdroăng cheăng ki apoăng ƀă xuân cho môi tung mâu tơdroăng cheăng xiâm ki vâi krâ-nhŏng o vâ veăng pêi, malối, tơdroăng ki rơkâu xối cho kal má môi. Vâ khoh chiâng mơdâng môi to kâng, mâu vâi kơnốu, vâi rơtăm tung pơlê athế bro rơnuâ tơrêm tơdroăng rơhí rơhó ăm i krip lĕm. Vâi pêi pro rơkê khât a tơrêm hnoăng cheăng, a tơrêm mâu tơmeăm ki châ pơcháu pêi pro, pong, rơgi, mơjế lế lĕm. Klêi kơ’nâi rơkâu xối xeăng, mâu vâi rơtăm tung pơlê kô kleăng kơneăng têa ing xiâm kơnhŏng têa chu tiô thông têa vâ kleăng troh a go pơlê. Drêng kơneăng têa hiăng vêh troh a pơlê, achê kâng ki hiăng mơdâng, rêm rơpŏng kô xua klŏng phêa pê a kơneăng têa ki nếo kleăng mê pôu djâ vêh a hngêi, ‘mâi on, pế hmê.
Tung pơla mê, vâi kơnốu, vâi rơtăm ki pơkuâ ngăn tơdroăng ki rơnuâ bro kâng, vâi ai hnoăng pêi, cho têa ing kơnhŏng hiu troh a kơneăng têa, mâu vâi kơdrâi, vâi droh ối a hngêi kô pơchên hmê kơchâi. Vâi kô pế pơchên mâu hmê, kơchâi tiô khôi hmâ vâi krâ roh nah, môi tiah: prông tơxông, pro kơƀăn kái kơpôu, pế drôu xiâm. Nâ Hồ Thị Hằng, mơngế kuăn pơlê a cheăm Trà Don, tơring Nam Trà My tối ăm ‘nâi: Tĭng kleăng kơneăng têa, mê hnah á hiăng pế pro kơƀăn, lăm ko phêa prông ‘nhiăn, troh a kơmăng pôh kơƀăn. Mâu klŏng phêa xuân hiăng hbrâ hdrối vâ hnêng têa ing têa kơneăng. Kố cho khôi túa, vêa vong dêi kuăn pơlê ngin akố. Xo têa kơneăng kố pế hmê, pế pơchên hơ’nêh mâm chu vâ rơkâu, rơkâu xối ăm hơnăm la ngiâ kô pêi cheăng kâ châ pon mơhúa, hên báu phái prá alâi, plâi pôm, pêi lo liăn ngân, kế tơmeăm dâi lĕm, kuăn ‘nĕng loi nguăn, châ hriâm tâi tâng a hngêi trung.

Pôa Đinh Văn Vượng, Kăn hnê ngăn Vi ƀan cheăm Trà Don vêh mơnhên tối, tĭng kleăng kơneăng têa cho mơhno tối khôi túa, vêa vong ‘na mơdĭng ‘na chiâk deăng, hiăng ai sap ing chal krâ roh nah, mơhno tối ‘na tơdroăng loi tĭng dêi hdroâng mơngế Ca Dong, vâi krâ-nhŏng o akố khŏm mơ-eăm châ rak ngăn dêi krâu khât:
“Kố cho roh ki vâ vâi krâ-nhŏng o châ tơkŭm, hnê tối ăm dêi pó túa kring vế, rak ngăn kong, rak vế kơnhŏng têa, rak vế pơlê pơla, tŏng gum dêi pó tung pêi chiâk pêi deăng, păn mơnăn mơnôa ƀă hên mâu tơdroăng ki ê. Tơdrêng amê, cho roh ki tơ’lêi hlâu vâ vâi krâ-nhŏng o châ trâm mâ, rơkâu dêi ó khŏm tơkâ luâ môi hơnăm pêi cheăng kâ, pơtối mơhnhôk dêi pó kơdô mơ-eăm pêi cheăng kâ tung hơnăm nếo. Xo ah hmôi, ngin kô pơtối rak vế ki kơnía git dêi leh mơdĭng kố vâ rak vế túa tơlá dêi hdroâng kuăn ngo tơná”.
Tung chal ki tơrŭm ƀă lâp plâi tơnêi tiah dế nôkố, tơdroăng ki tơlôm, tơmot ‘na khôi túa, vêa vong mâu hdroâng kuăn ngo ki ê pro ăm túa rêh ối, cheăng kâ, túa tơlá dêi kuăn pơlê hdroâng Ca Dong xuân ai ki pơhlêh, laga, tơdroăng ki pơtối rak vế Tĭng rơkâu xối kơneăng têa ga cho vâ veăng gum ai pơxúa kân khât tung veăng rak vế, chôu ‘măn.
Viết bình luận