Tơring tơkăng kong Tây Giang, kong pơlê Quảng Nam kơtăn pơlê kong kân Đà Nẵng dâng 110km. Klêi kơ’nâi lối 3 chôu to rơxế ô tô, tơmối hiăng troh kơpong tơnêi kố. Kong loăng Pơ Mu ƀă hrĭng xiâm loăng châ mơnhên cho loăng ki kơnía, Rừng Đỗ ki ton nah, kong loăng Lim rơtế khôi túa lĕm tro pơlê ki má môi dêi mơngế Cơ Tu... pro kơpong tơkăng kong Tây Giang chiâng tíu ôm hyô ngiêt, ôm hyô pơlê pơla ki lĕm má môi.

Hên hơnăm hiăng hluâ, tơmối tung tơnêi têa ƀă kong têa ê ôh tá xâu troăng hơngế hơngo vâ châ tâ tơdroăng tơdah kơxo má drêng mâ hâi pơxiâm lo ƀă ngăn xok a kối ngo Đỉnh quế Tây Giang, tíu châ ngăn cho “Sapa tung dế kơpong tơnêi tơnêi têa”. Nâ Cheng Chi Lun, tơmối Đài Loan hâk vâ châ tâ châ hlo kong kế kân rơdâ lĕm mơnâ mâ ngăn rơtế khôi túa lĕm djâ pêng păm khôi túa lĕm tro mơngế Cơ Tu tíu kố. Nâ Cheng Chi Lun hơ’muăn: “Kuăn pơlê a kố tối ƀă ngin rế hía rế ai hên tơmối lâp plâi tơnêi troh Tây Giang. Ngin tơmiât drêng khu râ kăn pơkuâ ai troăng hơlâ mơnhông ôm hyô châ tơƀrê mê kô ai hên tơmối troh, ƀă kuăn pơlê ai tơmeăm vâ mơdêk pêi lo liăn hên tâ’’.

Pakĭng 2 tơmeăm ki kơnía khôi túa lĕm lâp plâi tơnêi, kong pơlê Quảng Nam hiăng mơjiâng hên tíu ôm hyô ngăn loăng pơlái kong kế, po rơdâ ƀă xúa tíu ôm hyô a peăng mâ hâi luô Quảng Nam. Mâu kong ki ai xêh iâ ối ai a kơpong Trường Sơn, rơtế amê cho khôi túa lĕm tro ƀă tơdroăng ki pơlê pơla hlo nhên dêi mơngế Cơ Tu châ pơto pơtih cho ‘’tíu tơkŭm tơmeăm a kơpong kân rơdâ’’.

A tơring kong ngo Đông Giang, Kơpong ôm hyô ngăn loăng pơlái kong kế Bo plêng Đông Giang cho tơdroăng tơkêa bro ôm hyô ngăn loăng pơlái kong kế ki kân má môi, po hên tơdroăng pói tơngah vâ mâu khu mơ’no liăn pơtối ti tăng troh kơpong kong ngo kong pơlê Quảng Nam. Lối 80% ngế pêi a kơpong ôm hyô kố cho mơngế Cơ Tu a pơlê. Roh apoăng lăm ngăn, châ hlo a kơpong ôm hyô kố, nâ Trần Thị Thu a pơlê kong kân Đà Nẵng châ hlo kong kế ki lĕm mơnâ mâ ngăn ƀă hên xí têa ki ai xêh a Việt Nam.

‘’Tơdroăng ki hâk vâ cho ngế ki rak châ mâu kong kế, pơcháu ăm kuăn pơlê gâk ngăn xêh. Pakĭng mê, á xuân hâk vâ ƀă leh tơbleăng dêi kuăn pơlê a kố, tơdrá xuăng Tâng ting ya yă pro tơmối hâk vâ ngăn ‘nâng, á hiăng veăng hên xôh ƀă ngin hiăng veăng xoâng ƀă vâi tung tơdrá xuăng mê’’.

Quảng Nam nôkố ai chât tíu ôm hyô ngăn loăng pơlái kong kế, ôm hyô pơlê pêi cheăng tiô khôi vâi krâ nah a kơpong thôn pơlê ƀă kong ngo. Tơdroăng xúa mơngế pêi cheăng a kong pơlê, thăm mơđah, tơbleăng tơmeăm ôm hyô, khôi túa lĕm a pơlê cho troăng pêi ‘na ôm hyô châ tơƀrê ƀă krá tơniăn, kum mơdêk ki kơnâ dêi tíu troh. Klêi kơ’nâi pơreăng kân COVID 19, kong pơlê Quảng Nam tơkŭm hnê mơjiâng, hnê tơ’nôm mơngế pêi cheăng ôm hyô. Nâ A Rất Thị Tươi, ngế pêi cheăng a Kơpong ôm hyô ngăn loăng pơlái kong kế Bo plêng Đông Giang phiu ro drêng pêi lo liăn tơniăn a pơlê xiâm dêi tơná.

‘’Ngin phiu ro drêng ôm hyô tăng cheăng pêi ăm kuăn pơlê a pơlê, ngin ôh tá êa prôk hơngế xếo. Môi kơpong ôm hyô ngăn loăng pơlái kong kế kân môi tiah kố huăn a pơlê xiâm ngin hlo hâk tơngăm ‘nâng’’.

Tiô pôa Arất Blúi, Phŏ Kăn hnê ngăn Vi ƀan tơring Tây Giang, pêt kong loăng kân, pêt pơkeăng pá kơdâm kong ƀă mơnhông ôm hyô châ mơnhên cho 3 tíu tung mơnhên troăng prôk la ngiâ mơnhông a kơpong kong ngo. Laga, mơnhông ôm hyô a kơpong kong ngo kal châ tơmâng mơ’no tro kơlo ƀă tro troăng vâ mơnhông tâi tơmeăm ki hiăng ai hlâu.

‘’Ngin pói vâ Tơnêi têa ƀă kong pơlê Quảng Nam tơmâng mơ’no liăn cheăng hên tâ ‘na pro troăng klông, kum tơdroăng prôk lăm tơ’lêi hlâu, ai mâu tơdroăng tơkêa bro, troăng hơlâ mơnhông khôi túa lĕm, tơ’noăng ivá, ôm hyô. Kal tơmâng troh mâu ki kơnâ khôi túa lĕm ‘na châ ƀă ‘na hiêm mơno vâ rak vế ƀă pơtối po rơdâ’’.

Apoăng khế 3 pơla kố nah, kong pơlê Quảng Nam tơbleăng troăng mơnhông ôm hyô nếo ‘’Troăng tơmeăm kơnía Hội An - Mỹ Sơn – Bo plêng Đông Giang’’. Troăng kố cho tơdroăng ki tơrŭm ki lĕm dêi tơmeăm ki châ mơjiâng – tơdroăng roh ton nah – khôi túa lĕm. Ƀă 1 troăng prôk – 3 tíu troh  (troăng prôk xŏn 100km), kố cho troăng ki lĕm vâ ngăn ki kơnâ lĕm dêi kong kế, kuăn mơngế ƀă mâu khôi túa lĕm ki má môi dêi kơpong Quảng.

Pôa Lương Minh Triết, Kăn pơkuâ hnê ngăn cheăng Đảng kong pơlê Quảng Nam tối, troăng prôk tơmeăm kơnía Hội An – Mỹ Sơn – Bo plêng Đông Giang cho troăng prôk ôm hyô tung kong pơlê ki păng ‘nâng apoăng châ tơbleăng tung mơnhên troăng prôk mơnhông troăng prôk ôm hyô nếo kong pơlê Quảng Nam. Troăng prôk mơnhông ôm hyô kô mơdêk tơdroăng mơjiâng ƀă mơnhông hên khu tơmeăm ôm hyô, pơtroh ăm mâu tơdroăng mơdró dâi lĕm tơdah tơmối tung tơnêi têa ƀă lâp plâi tơnêi; mơjiâng mâu tơdroăng ôm hyô ki hên ƀă dó inâi phá tơ-ê dêi pó, tơdjêp mâu tíu ôm hyô tung môi lơ hên troăng ôm hyô. Pôa Lương Nguyễn Minh Triết, Kăn pơkuâ hnê ngăn cheăng Đảng kong pơlê Quảng Nam tối ăm ‘nâi:

‘’Vâ kong pơlê Quảng Nam chiâng tíu hâk vâ troh dêi tơmối ôm hyô, khu mơ’no liăn cheăng tung tơnêi têa ƀă kong têa ê, pakĭng mâu troăng prôk la ngiâ mơnhông mơdêk, mơjiâng troăng pơkâ pêi, troăng hơlâ, tơdroăng mơnhông ôm hyô djâ tơdroăng ki ton xŏn, troăng pêi ton mê kal ai tơdroăng tơmâng hnê mơhno dêi Tơnêi têa. Kal khât tơdroăng ki tơrŭm, tŏng gum dêi mâu khu tơrŭm cheăng tung tơnêi têa ƀă lâp plâi tơnêi, tơdroăng ki tơdjêp, tơrŭm pơla mâu kong pơlê. Ki rơhêng vâ tối cho tơdroăng rơtế prôk dêi mâu khu tê mơdró tung kơvâ ôm hyô ai kơnâ kal khât’’.

Hơnăm 2024, Quảng Nam tơdah lối 8 rơtuh roh tơmối, tung mê ai 5,5 rơtuh roh tơmối lâp plâi tơnêi. Pơkâ pêi cheăng kong pơlê Quảng Nam rơxông 2021 – 2030, tơmiât pêi troh hơnăm 2050 hiăng mơnhên, kơvâ ôm hyô cho xiâm kối mơhnhôk mơdêk tơtêk cheăng kâ rêh ối pơlê pơla.