Tiah hmâ a hâi mơ’nui dêi khế môi âm lĭt rêm hơnăm, kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo Mông a Nà Hẩu, tơring Văn Yên, kong pơlê Yên Bái pơtối djâ mâu tơmeăm ki vâ xối pleăng môi tiah chu prăng, í hmong xâk rơbông, í kăn xâk prăng, drôu, kơƀăn....lăm a kơpong ‘’kong ki mơdât, kong krih tơviah’’ tơkŭm po ‘’Têt kong’’, ƀă mâu tơdroăng po păng ‘nâng môi tiah: Xối kong, hâi xah hêi ro xơkêa gâk ngăn kong, kâ Têt kong; tơdroăng tơ’noăng ƀă mơđah tơbleăng mâu tơdroăng xah hêi tiô khôi vâi krâ nah, rơhdruê, rơngêi, rơhdruê hdroâng mơngế Mông... Pôa Giàng A Quang, Kăn pơkuâ hnê ngăn Chi ƀô̆ thôn Trung Tâm, cheăm Nà Hẩu tối ăm ‘nâi:

“Têt kong hiăng pro ăm kuăn pơlê ai tơdroăng tơrŭm môi tuăn tung tơdroăng gâk ngăn kong, hbrâ pêi pro mâu troăng mơdât ôh tá ăm kếo loăng kong, gâk ngăn xêh kong. Tơdroăng gâk ngăn kong xuân kum kuăn pơlê pêi lo liăn ing kong, môi tiah ing mâu loăng pơkeăng, kơnôm ing kong vâ rêh’’.

Nà Hẩu cho cheăm ối tung kơpong ki xiâm dêi Kơpong rak vế loăng pơlái kong kế Nà Hẩu, tơring Văn Yên, kong pơlê Yên Bái. Cheăm ai ƀăng deăng ki ai xêh lối 5.600 ha, tung mê, kong ki ai xêh lối 4.500 ha. Kong môi tiah hngêi tơdjuôm dêi lối 500 rơpŏng mơngế Mông ƀă lối 2.500 pơ’leăng mâ mơngế. Tơkâ hluâ hrĭng hơnăm rêh ối lĕm ƀă kong, vâi krâ kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo Mông a kố hiăng ai mâu pơkâ ‘na tơdroăng gâk ngăn kong châ pơlê pơla nhuô̆m tung. Leh xối pleăng kong ối tối cho "Têt kong"”cho môi tung kơxô̆ mê.

Pôa Sùng A Xà – môi tung mâu ngế ki kuăn pơlê loi tơngah a thôn Bản Tát, cheăm Nà Hẩu tối ăm ‘nâi, kong rế gak ngăn ăm kuăn pơlê tung pơlê drêng kong mêi khía mơhot têa kân lân lu, rế cho tơmeăm vâ kâ, ai têa vâ ôu ƀă tôh ăm klâng... Xua mê, kong sap ing ton nah hiăng chiâng tíu hgiên ‘na hiâm mơno dêi lâp pơlê pơla. Tơdroăng pêi pro leh loi tơngah xối pleăng kong vâ pói vâ mâu xeăng ăm kuăn mơngế ivá, pêi lo châ hên tơmeăm khoăng...

“Tiô khôi túa dêi mơngế Mông, sap ing nah hiăng ai tĭng xối kong. Rêm hơnăm jâ pôa pơchâu kô pro mâu pơkeăng vâ rak mâu kơpong kong, rak kơnhŏng têa. Tâng ngế ki lâi mơhnŏng pro xôi, ko ‘nhê kong, kếo loăng kân mê kô châi tamo’’.

Ing tơdroăng nhuô̆m kong kế, nhuô̆m kong, mâu tơkêa ƀă tá mâu luât rak kong hiăng châ mâu rơxông kuăn pơlê tíu kố pơkâ ƀă rơtế pêi pro. Ngoh Giàng A Pao, Phŏ Kăn pơkuâ hnê ngăn Đoân Droh rơtăm Kŏng san Hồ Chí Minh cheăm Nà Hẩu tối ăm ‘nâi:

‘’Ƀă Leh tơbleăng “Xối pleăng kong” cho môi tơmeăm djâ ki mơhno ‘na gâk ngăn kong. Khu droh rơtăm cheăm pơtối pơtâng, mơhnhôk đoân viên droh rơtăm rak khôi túa lĕm hdroâng kuăn ngo; rak ƀă gâk ngăn kong, pro ti lâi pơtối mâu khôi túa lĕm tro xua jâ pôa lôi ăm, ing mê mơnhông ôm hyô ngăn loăng pơlái kong kế vâ mơdêk cheăng kâ’’.

Ing khôi túa gâk ngăn kong ki rơhêng vâ tối dêi kuăn pơlê tơdjêp ƀă tơdroăng pêi ki lĕm tung pơkuâ, gâk ngăn kong dêi kơvâ cheăng, xua mê kong Nà Hẩu đi đo ngiât lĕm, chiâng tíu ối, tíu rêh dêi hên kuăn kiâ kong kơnía môi tiah: ké, hơkâu, to prăng, kôa ko kân, chêm hồng hoàng. Kố cho tíu ai hên loăng ki kơnía môi tiah chò nâu, loăng hré, loăng plâi kuih, loăng hrế, lát hoa... Pôa Đoàn Giao Lương, Kăn pơkuâ Khu gâk kong tơring Văn Yên, kong pơlê Yên Bái tối ăm ‘nâi:

“Tung hơnăm, Kơpong rak vế ôh tá ai roh tơdroăng ki klâi kếo loăng, pơto, tê loăng ôh tá tro luât, ôh tá ai chếo kong. Ki rơhêng vâ tối ƀă kuăn kiâ kong, tơdjêp ƀă hên troăng pêi môi tiah pơtâng tối, ‘nâi tơdroăng, tơrŭm ƀă khu râ kăn pơkuâ, mâu pơlê pơla pơcháu gâk ngăn vâ pêi pro tro tơdroăng pơkuâ, gâk ngăn’’.

Pôa Lý Tòn Cầu, Kăn hnê ngăn Vi ƀan cheăm Nà Hẩu, tơring Văn Yên tối ăm ‘nâi, tŭm 3 thôn dêi cheăm pơrá ối tung kơpong ki xiâm dêi kơpong Rak vế loăng pơlái kong kế Nà Hẩu, xua mê, ‘’Têt kong’’ ai kơnâ kal khât tung tơdroăng pơkuâ, gâk ngăn kong a kong pơlê.

“Tung leh xối pleăng kong, pakĭng mâu tơdroăng pâ mơnê xeăng kong, mâu kăn pơkuâ thôn pêi pro hlối tơdroăng pơtâng tối pơkuâ, gâk ngăn kong. Tơdrêng amê rah xo tŭm mâu ngế pêi cheăng tung Khu pơkuâ gâk ngăn kong; nhuô̆m, kheăn kơdeăn mâu rơpŏng, ngế krê, mâu ngế ối tung khu kơhnâ rơkê tung rak vế, gâk ngăn kong. Rơtế amê cho tối mâu rơpŏng, mâu ngế tơrŭm, ngế krê tá hâi kơtăng gâk ngăn kong; kêi đeăng tâi tâng ƀă mơ’no mâu ngế ki pro xôi lo ing Khu pơkuâ gâk ngăn kong’’.

Khế 12/2024, Leh xối pleăng kong, ối tối cho ‘’Têt kong’’ dêi vâi krâ kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo Mông Nà Hẩu hiăng châ Khu xiâm pơkuâ Khôi túa lĕm – Tơ’noăng ivá ƀă Ôm hyô chêh tung inâi Tơmeăm khoăng kơnía ‘na hiâm mơno Tơnêi têa. Pôa Phạm Trung Kiên, Phŏ Kăn hnê ngăn Vi ƀan tơring Văn Yên, kong pơlê Yên Bái tối ăm ‘nâi:

“Tơring hiăng tơbleăng pơkâ rak vế ƀă mơnhông ki kơnâ Khôi túa lĕm ‘na hiêm mơno Leh xối pleăng kong dêi hdroâng kuăn ngo Mông cheăm Nà Hẩu troh hơnăm 2030. Rơtế amê, tung la ngiâ a kô pơtối tơbleăng Leh tơbleăng, tơdrêng amê pêi pro tơkŭm po leh tơbleăng ƀă mâu tơdroăng pơtâng tối rak vế kong prâi ƀă mơjiâng cheăng pêi kâ krá tơniăn ăm kuăn pơlê. Tơring xuân kô pro tơ’lêi hlâu má môi vâ kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo Mông mơnhông hnoăng ki xiâm tung tơdroăng rak vế mơnhông ki kơnâ khôi túa lĕm ki má môi dêi hdroâng mơngế Việt Nam’’.

Tiô tơdroăng tiah hmâ, Klêi ‘’Têt kong’’, mâu thôn pơlê kô ối tung kong 3 hâi vâ mơnê Xeăng kong, mê cho vâi krâ kuăn pơlê kô ôh tá mot tung kong, ôh tá lâk pôm, đôu tơpăng, ôh tá kơ’nêi kơpôu ro chu tung kong... Ƀă vâi krâ kuăn pơlê mơngế Mông, ‘’Têt kong’’ ôh tá xê to tơdroăng ki loi tĭng mơhno hiâm mơno mơnê ƀă nôu kong kế, mê ối cho roh vâ vâi krâ kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo têk bâ eăng hiâm mơno tơrŭm môi tuăn, tơmiât troh xiâm rêi, pơtroh mâu tơdroăng pói vâ ‘na môi tơdroăng rêh ối tơtro khâp lĕm, krá tơniăn ƀă kong kế rêm roh rơnó hơngui vêh./.