Tiô tối tơbleăng a hneăng hôp, hơnăm nah, ai lối 478 rơpâu ngế kuăn pơlê lăm troh a kơ koan cheăng Tơnêi têa săm phoăng, săm tơkêng, pâ thế, tối mâu tơdroăng, tâk 4,3% tâng vâ pơchông [ă hơnăm 2018. Mâu kơ koan cheăng Tơnêi têa hiăng tơleăng mơnhên 86% tơdroăng tro tiô hnoăng cheăng râ kơpêng pơcháu.

Klêi tơleăng mơnhên tơdroăng săm phoăng, săm tơkêng, pâ thế mê, hiăng tối thế xo tơvêh ăm tơnêi têa, tơvêh ăm pú hên, kơxo# liăn mâu ngế nâp lối 205 rơtal liăn, 24 ha tơnêi, ‘mâi mơnhông nếo, pro tơniăn pơxúa ăm vâ chê 1.890 khu pú hên, mâu ngế, pơtroh ăm kơ koan séa ngăn 20 tơdroăng.

Xuân kơnôm ing tơdroăng cheăng hnê mơhnhôk dêi mơngế Việt Nam a kong têa ê, hơnăm hiăng luâ kơxo# mơngế Xuăn ki ối a kong ê vêh dêi tơnêi têa tâk hên, châ vâ chê 16,7 rơtal dollars, hên má môi riân sap ing nah ta troh nôkố.

Dâng 3.000 khu mơdró mơngế Việt Nam a kong têa ê ‘no liăn pêi cheăng a Việt Nam. Rêm hơnăm dâng 500 ngế rơkê, mâu ki rơkê tung hên tơdroăng cheăng vêh dêi a tơnêi têa veăng pêi mâu tơdroăng, tơdroăng tơkêa ‘na khoa hok kơmăi kơmok, hnê hriâm, hnê mơjiâng tuăn ngôa rơkê.

Xông tơpui a hneăng hôp, pôa Nguyễn Xuân phúc, Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa khe\n kơdeăn khât mâu kong pơlê, khu xiâm, kơvâ cheăng ai hên troăng pêi ki nếo, hriăn ple\ng ki nếo, tơ-[rê tung hơnăm 2019 [ă tối, hên túa pêi cheăng, tơdroăng mơhriâm ki tro vâ po rơdâ tung la ngiâ. Tối  tơdroăng pêi pro ki tơ-[rê dêi tơnêi têa tung hơnăm nah, tơdrêng [ă mơnhông cheăng kâ rêh ối dêi kuăn pơlê, Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa tối nhên, kuăn pơlê khe\n kơde\n khât tơdroăng kố, hlối phiu niu loi khât kơ Đảng, Tơnêi têa:

‘’Tung mơ-eăm dêi tá khu cheăng kal kí, ai kăn xiâm hnê ngăn Đảng pơkuâ hnê, mê ôh tá tối troh hnoăng cheăng hnê mơhnhôk. Ai kuăn pơlê veăng môi tuăn pêi pro mê nếo châ tơ-[rê. A vâ tối nhên, tâi tâng kuăn pơlê [ă tâi tâng mâu lêng pin, veăng ối pá ro\ng kum dêi tâi tâng khu kăn xiâm kal kí tung tơdroăng plâ mơdât mâu ngế kâ kơluâ, ‘na tơpui kâ, [ă mơ-eăm tơplâ kring vế hnoăng pơkuâ ki dế hơkăng a Biển Đông, [ă tơdroăng hơniâp le\m, nhoăm luât lâp plâi tơnêi hlối tơru\m tơ-rôa. Mâu tơdroăng pêi pro ‘na cheăng kâ, rêh ối, ‘na lêng, kring tơniăn, tơpui kâ mơhno hơnăm nah cho hơnăm trâm hên tơdroăng xahpá oh ta tơniăn, tơdroăng mê, xuân vâ tối tiah kố ‘’ hmâ hlâu hên to lâi xuân chiu, pá hên to lâi xuân pê klêi’’.

Laga, tiô Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa, tơdroăng cheăng hnê mơhnhôk xuân ối tơvâ hên, hên kơ koan tíu pêi cheăng [ă mâu ngế ki xiâm pơkuâ hnê mơhno hâi hlê khât hnoăng cheăng hnê mơhnhôk, oh tá vâ tí tăng ‘nâi ple\ng ki môi tuăn, tơru\m dêi rơpó tung kuăn pơlê tiô tơdroăng pêi pro tiô pơkâ dêi tơnêi têa [ă tung khu tơru\m pêi hnoăng cheăng mê.

Ối ai tơdroăng pơkâ kơtăng, pro tiô tơná pro kăn, pro ôh tá tro, ôh tá vâ hmâng, ôh tá vâ hlê kuăn pơlê hnê tối. Mâu kăn ki ‘nâ, kăn [o# kong chuk hâi djâ troăng ahdrối, ối pro xôi luât. Tơdroăng tơdah kuăn pơlê hên tíu hâi pro tro tiô pơkâ, ối pro ăm hlo a ngâ tê. Tiô Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa tối, mơngế ki tơdah kuăn pơlê thế cho ngế ki rơkê tơleăng hlá đơn săm phoăng, săm tơkêng mê nếo hlê tơdroăng púi vâ dêi kuăn pơlê.

‘Na hnoăng cheăng pêi hnê mơhnhôk hơnăm 2020, Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa tối tiah kố, kố cho hơnăm tơnêi têa ai hên tơdroăng ki tơmâng khât, mê tơdroăng hnê mơhnhôk thế pêi pro tro tiô pơkâ dêi Chin phuh ‘na hnoăng cheăng, [ă troăng hơlâ mơnhông cheăng kâ - rêh ối [ă troăng hơlâ pơkâ pêi dêi Chin phuh ’na hnoăng cheăng vâ mơnhông cheăng kâ rêh ối pơlê pơla. Troăng hơlâ pêi pro tro luât, tơdrăng, pêi nhên, thế ai hnoăng cheăng, ‘nâi hriăn ki nếo, pêi tơ-[rê’’.

Mâu kăn rêm râ thế mơnhên ngăn ing peăng kuăn pơlê, tơmâng to\ng kum ăm kuăn pơlê, thế hnê mơhno ngăn nhên kuăn pơlê, tơleăng mơnhên tro mâu tơdroăng tơru\m nho\ng o pơla kuăn pơlê [ă kơ koan Tơnêi têa.

Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa tối nhên, tơdroăng hnê mơhnhôk ôh tá xê to tơdroăng Hnê mơhnhôk tê, mê cho ki tâi tâng rêm râ, mâu kơvâ cheăng, mâu kơ koan, tíu pêi cheăng, đông lêng. Hnê mơhnhôk kuăn pơlê pêi pro tiô thế mơdêk ki tơ-[rê tung tơdah xo, pêi pro ki pơxúa ăm kuăn pơlê, tơmâng ngăn khât ‘na ivá dêi kuăn pơlê. Hnê mơhnhôk thế pêi tá tuăn hiâm, tơpui tro luât, ai tuăn ‘nâi nhoăm râ kơpêng cho tơdroăng hnê ‘na tuăn mơno ki le\m ăm mâu kăn [o#, đảng viên.

Xua mê, ing tơdroăng pơxiâm pêi troh tơdroăng pêt khât ing hiâm mơno, tơdroăng hơ-ui pâ, ai tuăn le\m têm rơpiât, tuăn le\m dêi kăch măng, tơpui tro luât. Mê cho rơkong ki vâ mơhnhôk kuăn pơlê.

Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa tối nhên, tơdroăng hnê mơhnhôk tro la thế rak luât pơkâ ai luât phêp dêi tơnêi têa, môi tuăn dêi rơpó la thế rak luât ki hiăng pơkâ. Pôi tá ăm ai tơdroăng ôh tá môi tuăn dêi rơpó, la xuân ôh tá chiâng ai tơdroăng pro tơvâ tơvân; malối [ă mâu ngế, mâu khu ki ‘nâ tro khu ‘mêi pơlông, cho roh ivá vâi chiâng [lut. Malối, Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa pơkâ thế pôi tá tơngôu ‘na mâu plá on ku\n, hên mâu pló on ku\n kô chiâng pro on chếo kân ki pin tơbleăng tung tơdroăng hnê mơhnhôk kuăn pơlê vâ kuăn pơlê châ hên ngế veăng môi tuăn.

Vũ Dũng chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng