Pak^ng kêi đeăng hnoăng cheăng pơtâp lêng, hbrâ rơnáu tơplâ, mâu hơnăm hiăng hluâ, Khu pơkuâ mô đo#i tơring }ư Mgar, kong pơlê Dak Lak ối pêi pro châ tơ-[rê tơdroăng pơtâng mơhnhôk kuăn pơlê [a\ hlối to\ng kum rêh ối pơlê pơla [a\ mâu tơdroăng pêi ki nhên môi tiah: mơjiâng hngêi tuăn pâ, mơjiâng pro troăng thôn pơlê, bruô ăm loăng, hdrê pêt, khăm pơlât [a\ xing xoăng pơkeăng tê kơtê… ăm kuăn pơlê tung tơring. Ing mê, kum kơhnâ khât tơdroăng xăm kơklêa kơdroh kơtiê a tơring.

5 hơnăm hiăng hluâ, Khu pơkuâ mô đo#i tơring }ư Mgar pêi pro châ tơ-[rê tơdroăng pơtâng tối kuăn pơlê [a\ kum tơdroăng rêh ối pơlê pơla

Rơnó mêi kố, on veăng mô đo#i hneăng hdrối nah, droh rơtăm hneăng hdrối nah djâ troăng ahdrối jâ H’Ber {yă [a\ pôa Y Đia Êban (hdroâng kuăn ngo Rơđế), ối a [uôn Pô] B, pơlê kân Ea Pô], tơring }ư M’gar ôh tá tô tuăn ‘na hngêi ối tro xi kơchoh. Hơnăm kố hiăng lối 60 hơnăm, ivá ôh pá hro, liăn to\ng kum rêm khế ôh tá bê vâ rêh ối rêm hâi ăm péa on veăng, tơdrêng amê thế păn roăng, rak ngăn 4 ngế kuăn. Jâ H’Ber {ya\ tối, sap ing hdrối nah troh nôkố, on veăng pá puât pêi cheăng vâ châ  bê kế kâ, ai ếo sâp, ôh tá khên tơmiât troh tơdroăng mơjiâng pro hngêi. Kơnố cho mô đo#i tro rong, ôh tá ai ivá pêi cheăng, hlối ôh tá mơhúa tơklâm rơxế, tơdroăng rêh ối rế hía rế pá puât. Apoăng hơnăm, Khu pơkuâ lêng tơring }ư Mgar to\ng kum rơpo\ng 80 rơtuh liăn, pơtroh môi tiêuh đo#i chu kum pêi cheăng, kum rơpo\ng mơjiâng hngêi kân rơdâ 100 met karê.

‘’Á hdrối nah cho rơpo\ng kơtiê, kơnốu tro rơxế klâm ối koi môi tíu sap hơnăm 2007 troh nôkố ôh tá ‘nâi ki klâi ối koi môi tíu. Hdrối nah,  hngêi tâl hiăng tơ’nhê xua mê mô đo#i hiăng mơjiâng pro hngêi ăm rơpo\ng á, tâng ôh tá ai mô đo#i kum mê á ôh tá khên tơmiât troh ai hngêi ối, xua á cho kơdrâi, hiăng krâ há. Á mơnê khu pơkuâ mô đo#i tơring }ư Mgar hiăng mơjiâng pro hngêi ăm rơpo\ng á’’.

Dâng 1.000 hâi pêi cheăng hiăng châ mơhnhôk vâ mơjiâng pro troăng thôn pơlê

Rơpo\ng nâ H’Mui Niê (hdroâng kuăn ngo Rơđế) cho môi tung mâu rơpo\ng ối pá puât má môi a [uôn Pô] B, pơlê kân Ea Pô], tơring }ư Mgar. Pêi lo liăn xiâm dêi rơpo\ng bu kơnôm 2 sao klâng têa [a\ liăn lăm pêi cheăng vâi dêi on veăng. Apoăng hơnăm 2016, Khu pơkuâ mô đo#i tơring }ư Mgar to\ng kum rơpo\ng péa to pú pái hdrê [a\ 2 rơtuh liăn vâ mơjiâng pro kơdroăng păn. Nâ H’Mui Niê tối ăm ‘nâi, kơnôm châ mô đo#i hnê mơhno túa rak ngăn, xua mê, klêi kơ’nâi vâ chê 2 hơnăm, péa to pu pái hdrê hiăng ai kuăn châ 4 xôh, môi xôh 2 to, kum hên tung pêi lo liăn ăm rơpo\ng.

‘’Khu pơkuâ mô đo#i tơring }ư Mgar hiăng diâp ăm rơpo\ng ngin 2 to pu pái kăn vâ mơnhông cheăng kâ. Rơpo\ng á xuân hiăng mơdrếo 2 to pú pái kuăn ăm mô đo#i. Ngin hiăng tê 4 to châ 7 rơtuh liăn, nôkố ngin dế păn 3 to. Pak^ng mê, mô đo#i ối diâp ăm liăn rôe tôl pro kơdroăng. Kơnôm ai tơ’nôm liăn ing tê pú pái mê rơpo\ng kơdroh pá puât. Ngin mơnê mô đo#i hên ‘nâng’’.

Khu pơkuâ mô đo#i tơring }ư Mgar bruô pú pái ăm rơpo\ng kơtiê a [uôn Pô] B

Tiô pôa Trần Đăng Quế, Kăn pơkuâ Đảng ủy pơlê kân Ea Pô], mâu túa mơnhông cheăng kâ xua Khu pơkuâ mô đo#i tơring }ư Mgar po rơdâ to\ng kum tung mâu hơnăm hiăng hluâ hiăng kum hên ăm kuăn pơlê. Chât rơpo\ng ai hnoăng tơnêi têa ai hngêi ối krá kâk, hên rơpo\ng hdroâng kuăn ngo kơtiê hiăng ai liăn vâ mơnhông cheăng kâ’’.

‘’Khu pơkuâ mô đo#i tơring hiăng po rơdâ tơdâng tơ’mô hên tơdroăng xiâm môi tiah: to\ng kum hdrê pêt, phon rơvât, mâu hdrê ro, pu pái châ tơ-[rê tung cheăng kâ vâ vâi krâ xúa pêi; pak^ng pơtroh kăn [o# mô đo#i ki kơhnâ rơkê, hlê ple\ng kih thuât pêi chiâk deăng chu hnê kuăn pơlê. Ki rơhêng vâ tối, mâu mô đo#i ôh xâu pá puât, hiăng chu a pơlê rơtế kâ, rơtế rêh ối [a\ vâi krâ tung pơlê vâ kum kuăn pơlê, kố cho mâu tơdroăng pêi ki pơxúa kum kuăn pơlê mơ-eăm hluăn ing kơtiê’’.

Diâp ro mơjiâng cheăng kâ ăm kuăn pơlê kơtiê tung tíu ki pro đông lêng

5 hơnăm hiăng hluâ, Khu pơkuâ mô đo#i tơring }ư Mgar hiăng mơjiâng [ă diâp 10 toăng hngêi tuăn pâ kơnâ lối 800 rơtuh liăn; bruô lối 30 to ro hdrê, chât pu pái kăn [a\ mâu hdrê loăng plâi, môi tiah: kơphế, tiu, báu klâng, alâi. Đông mơhnhôk rơpâu roh kăn [o#, mô đo#i veăng pêi cheăng mơjiâng pro troăng thôn pơlê, to\ng kum mơjiâng châ 1.500 met troăng [ê tông kơnâ lối 250 rơtuh liăn… Tơdrêng amê, tơku\m khăm pơlât [a\ xing xoăng pơkeăng tê kơtê ăm vâ chê 500 roh vâi krâ hdroâng kuăn ngo kơtiê [a\ mâu ngế ai hnoăng [a\ tơnêi têa. Nếo achê pơla kố, klăng leh tơbâ 71 hơnăm Hâi mô đo#i rong râ hlâ hía, khu pơkuâ mô đo#i hiăng mơ’no lối 100 rơtuh liăn vâ tơku\m po lăm kơ-êng, diâp kơxuô tơmeăm ăm mâu Nôu Việt Nam khên tơnôu, ngế khên tơnôu, ngế ai hnoăng, mô đo#i rong râ [a\ nho\ng o mâu rơpo\ng mô đo#i ki hlâ tung tơplâ xâ nah a pơlê kân.

Thươ\ng tă Hoàng Thanh Tùng, Cheăng kal kí Khu pơkuâ mô đo#i tơring }ư Mgar tối ăm ‘nâi, tung la ngiâ ah, khu pơkuâ mô đo#i kô pơtối po rơdâ tơdroăng pơtâng tối mơhnhôk hlối to\ng kum kuăn pơlê [a\ khu kăn pơkuâ tung tơdroăng xăm kơklêa kơdroh kơtiê, mơjiâng thôn pơlê nếo.

‘’Ngin pơtối hnê mơhno khu lêng kuăn pơlê a pơlê kân, mâu kăn [o#, mâu ngế cheăng tung đông lêng lo mơjiâng pro troăng mơjiâng thôn pơlê nếo kum kuăn pơlê; tơru\m [a\ thôn pơlê pơtối séa ngăn tơ’nôm mâu rơpo\ng kơtiê vâ rơtế khu kăn pơkuâ pơlê ai túa to\ng kum hdrê pêt, mơnăn păn vâ kum vâi krâ mơnhông mơdêk cheăng kâ. Mơ-eăm tơru\m [a\ khu kăn pơkuâ pơlê vâ xăm kơklêa kơdroh kơtiê tung mâu hơnăm la ngiâ. Ing mê, mơjiâng tơru\m môi tuăn pơla khu lêng [a\ kuăn pơlê thăm krá tơniăn’’.

Pak^ng kêi đeăng hnoăng cheăng pơtâp lêng, hbrâ rơnáu tơplâ, mâu hơnăm hiăng hluâ, Khu pơkuâ mô đo#i tơring }ư Mgar, kong pơlê Dak Lak ối pêi pro tơ-[rê tơdroăng pơtâng tối mơhnhôk kuăn pơlê hlối kum tơdroăng rêh ối pơlê pơla. Mâu tơdroăng pêi pơxúa kố châ khu kăn pơkuâ cheăng Đảng, khu kăn pơkuâ tơring mơnhên, Khu xiâm pơkuâ lêng diâp inâi ‘’Khu pơkuâ mô đo#i tơ’noăng [lêi trâng 5 hơnăm pơtối’’. {âng kheăn kơdeăn kố cho xiâm kối mơhnhôk mâu kăn [o#, mâu lêng Khu pơkuâ mô đo#i tơring }ư Mgar pơtối mơnhông tơtro tâ hnoăng cheăng [a\ hiâm mơno ki le\m dêi ‘’Mô đo#i Pôa Hồ’’ tung rơxông hơniâp le\m vâ rơtế kuăn pơlê mơjiâng kring vế, gak ngăn Tơnêi têa’’./.

Tuấn Long chêh

A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng