VOV4.Xơ Đăng - Kuăn ngo Rơ Măm cho môi tung mâu hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế a Việt Nam. Mơngế Rơ Măm nôkố bu ối vâ chê 500 ngế rêh ối tơchoâm a pơlê Le, cheăm tơkăng kong Mô Rai, tơring Sa Thầy, kong pơlê Kon Tum. Tơdrêng ƀă mâu luât pơkâ tŏng kum dêi tơnêi têa, kuăn mơngế Rơ Măm dế mơ-eăm mơnhông tơdroăng rêh ối nếo. Tung mê ai krâ pơlê A Blong cho môi tung mâu ngế ki djâ troăng ahdrối tung mơnhôk kuăn pơlê mơ-eăm mơnhông cheăng kâ  xut tah túa tơlá ki oh tá tro, rak túa lĕm tro veăng mơnhông ƀă kring gak tíu tơkăng kong.

Pôa A Blong, kot mâ hơnăm 1955, cho ngế kuăn ki kơhnâ rơkê dêi hdroâng kuăn ngo Rơ Măm. Rĕng lăm pro kăch măng, pôa veăng tung rôh tơplâ xâ Mih sap ing ối phô̆m vâ xông kân. Tơnêi têa hơniâp lĕm, pôa pro thái hnê a kơpong tơkăng kong Mô Rai, Sa Thầy, Kon Tum. Tung plâ mâu khế hơnăm ối nếo, tá mâu rôh ki pôa hiăng pơtê cheăng, krâ pơlê A Blong đi đo ối rơhêng vâ hdroâng kuăn ngo Rơ Măm ôh tá kơ klêa kơtiê xếo. Pôa đi đo cho ngế ki djâ troăng ahdrối ƀă hnê mơhno tŏng kum vâi krâ nhŏng o pêi pro ƀối.

Tung mơnhông mơdêk cheăng kâ, rơpŏng pôa ai 4 ha kơxu dế kúa xo chhá, 3 rơpâu met karê tơnêi klâng báu, klôh păn ká, păn kơpôu ƀă í pêap. Tung tơdroăng rêh ối kuăn pơlê, pôa A Blong xuân cho ngế ki mơjiâng hiâm mơno rơhêng vâ hriâm ăm vâi kuăn ‘nĕng tung pơlê; hnê kuăn pơlê tah lôi mâu khôi túa tơlá ki ôh tá tro, rak vế mơhno túa lĕm tro khôi hmâ. Pôa A Yer, kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan cheăm Mô Ra ăm ‘nâi, pôa A Blong châ kuăn pơlê loi nhuô̆m sap ing tơdroăng ki djâ troăng ahdrối dêi tơná:

“Pôa cho ngế ki djâ troăng ahdrối tung pêi pro mơhnhôk vâi krâ nhŏng o tung pơlê dêi pôa tối krê, a cheăm tối tơdjuôm pêi pro mâu troăng hơlâ pơkâ. Mơnhông cheăng kâ rêh ối mê pôa xuân cho ngế ki djâ troăng ahdrối môi tiah păn kơpôu, ro chu ƀă pêt mâu hdrê loăng pêt ton hơnăm môi tiah loăng kơxu, loăng hôt”.

Sap ing tơdroăng ki châ vâi loi nhuô̆m ƀă tơdroăng ki kơhnâ mơhnhôk, tơpui tối leăng tơdroăng ki tro ƀă ôh tá tro ki pôa A Blong hiăng hnê pơchân, ngế Rơ Măm a tíu tơkăng kong Mô Rai nôkố pa ai xếo tơdroăng ki xo on veăng tá hâi tro hơnăm ƀă hiăng ôh tá ai xếo tơdroăng ki xo dêi rơpó ối môi mơheăm chhá; ‘mâi mơnhông cheăng tĕn hmôu jiâ; rak vế mâu tơdroăng mơdĭng ki hơniâp ro, môi tiah pâk tuăn, chối báu, lôu hnôu ‘măn báu, kâ báu nếo, mơdĭng to Kuât ƀă hên ki ê.

Tơdroăng ki kơnía má môi cho maluâ ai 149 rơpŏng ƀă 487 pơ’leăng mâ mơngế rêh ối tung môi pơlê Le, cheăm Mô Rai, la mơngế Rơ Măm ối rak vế châ 34 kơtum chêng koăng ki kơnía vâ xúa tung mâu rôh po mơdĭng. Ngoh A Thái, ngế ki ối tung pơlê Le, ăm ‘nâi, rêm rôh tơná ngoh, rơpŏng hngêi ai tơdroăng ki tơhôu dêi rơpó, rêm ngế tung pơlê pơrá lăm pôu troh pôa A Blong vâ kơ-êng tăng troăng vâ tơleăng.

“Tơná á hlo pôa A Blong cho ngế ki lĕm rơkê khât. Pôa pêi cheăng rơkê, pôa djâ troăng ahdrối ‘na tá tơdroăng tung rơpŏng hngêi, tá tơdroăng tung pơlê, hơniâp ro ƀă vâi krâ nhŏng o. Rêm tơdroăng pôa pơkâ tơleăng kơhnâ. Tơná á hlo athế hriâm ƀối ing pôa hên”.

Ƀă tơdroăng ki châ vâi loi nhuô̆m dêi tơná, pôa A Blong cho ngế ki châ khu kăn pơkuâ loi tơngah, khu pú hên cheăm Mô Rai ƀă khu lêng gâk tơkăng kong ki ai tíu pêi cheăng a cheăm. Pôa xuân cho ngế ki veăng kum rơkong tơpui vâ mâu báu, kơxu, păn kơpôu ro mơnhông mơdêk cheăng a kơpong tíu tơkăng kong Mô Rai, pro ai pơxuá ăm tơdroăng rêh ối rế hía rế phâi tơtôu ăm kuăn pơlê a pơlê Le tối krê ƀă 7 to pơlê hdroâng kuăn ngo tối tơdjuôm.

Hơnăm kố hiăng 65 hơnăm, pôa A Blong xuân cho ngế ki djâ troăng ahdrối dêi mơngế Rơ Măm, kơhnâ tung mâu tơdroăng cheăng ƀă rơhêng vâ mâu tơdroăng ki lĕm tro ăm kuăn pơlê.

“Rơhêng vâ má môi cho vâi krâ nhŏng o xut tah hrâ mơnguâ kơtiê xơpá. Má péa nếo, pêi pro tro troăng hơlâ pơkâ dêi Đảng, luât dêi Tơnêi têa. Pôi tá pro phá tơ-ê ƀă tơdroăng pơkâ dêi Đảng, Tơnêi têa. Pôi tá chiâng ‘rông ‘reăng, athế kơhnâ pêi cheăng. Mê cho tơdroăng ki krâ pơlê rơhêng vâ”.

Hơnăm 2020, pôa A Blong, krâ pơlê phiu ro cho môi tung 25 ngế kăn dêi kong pơlê Kon Tum châ veăng hôp a Hneăng hôp mâu hdroâng kuăn ngo Việt Nam rôh má 2. Kố cho ivá vâ pôa rế hía rế mơ-eăm mơdêk hiâm mơno djâ troăng ahdrối, kum vâi krâ nhŏng o pơlê cheăm Rơ Mâm a kơpong tíu tơkăng kong rế hía rế phâi tơtô hơniâp ro.

VOVTN

Katarina Nga tơplôu ƀă tơbleăng