Việt Nam cho tơnêi têa [a\ 54 hdroâng mơngế rêh ối. {a\ pơ’leăng mâ mơngế ôh tá tơdâng tơ’mô, 53 hdroâng kuăn ngo iâ mơngế châ 14,3% pơ’leăng mâ mơngế, dâng lối 12,3 rơtuh ngế  tung tâi tâng kơxo# lối 90 rơtuh pơ’leăng mâ mơngế Việt Nam. Tơdroăng mâu hdroâng kuăn ngo maluâ iâ lơ hên ngế, la xuân rêh ối tơdâng tơ’mô môi tiah nho\ng o tung tơnêi têa Việt Nam, cho môi tơdroăng ki mơhno ‘na rak vế tơniăn hnoăng pơkuâ a Việt Nam.

Hnoăng pơkuâ dêi hdroâng kuăn ngo cho môi tung mâu hnoăng pơkuâ ki xiâm dêi kuăn mơngế, ối tung khu hnoăng kuăn pơlê xivil – cheăng kal kí, châ luât Việt Nam hiăng mơnhên. Ki nhên khât, vâi krâ hdroâng kuăn ngo rế hía rế châ tơ’lêi hên vâ mơnhông mơdêk tu\m têk, kum tung tơdroăng cheăng ki kân dêi tơnêi têa. Kố cho mâu tơdroăng ki mơnhên tung rak vế tơniăn [a\ thăm mơnhông hnoăng dêi hdroâng kuăn ngo tối krê [a\ hnoăng kuăn mơngế tối tơdjuôm a Việt Nam.

Tơnêi têa Việt Nam đi đo nhuo#m troăng hơlâ hdroâng kuăn ngo, ki rơhêng vâ tối cho hnoăng tơdâng tơ’mô pơla mâu hdroâng kuăn ngo; tơmâng rak ngăn, pro tơ’lêi hlâu má môi vâ vâi krâ mâu hdroâng kuăn ngo mơnhông mơdêk [a\ châ pơxúa mâu hnoăng pơxúa châ luât mơnhên.

Mâu hơnăm kố nah, Tơnêi têa Việt Nam po rơdâ hên troăng hơlâ to\ng kum vâi krâ mâu hdroâng kuăn ngo pêi pro hnoăng cheăng tơdâng tơ’mô, mơdêk tơdroăng rêh ối ‘na ai-châ xúa kế tơmeăm khoăng, po rơdâ hlê ple\ng ‘na hiâm mơno, chôa ‘lâng pro kơdroh ki kơtăn hơngế pơla mơnhông mơdêk mâu hdroâng kuăn ngo. Ki má môi cho: Pơkâ 132 kơjo mơ’no liăn mơjiâng pro hngêi trăng troăng klông, tăng tơnêi pêi kâ [a\ tơnêi ối ăm vâi krâ hdroâng kuăn ngo.

Troăng hơlâ to\ng kum tơnêi ối, tơnêi pêi kâ hiăng châ tơleăng mơnhên mâu tơdroăng ki tô tuăn dêi mâu rơpo\ng hdroâng kuăn ngo kơtiê, kuăn pơlê a mâu mâu pơlê ki đi đo tro kong prâi pro ôh tá tơniăn [a\ hía hé, kum rak tơniăn tơdroăng rêh ối mâu kuăn pơlê a kơpong pá puât, kơpong hơngế hơngo, tíu tơkăng kong; kơdroh tơdroăng xe\n ối hmâng vâ, kếo ‘nhê kong [a\ hía hé.

Vâi krâ mâu hdroâng kuăn ngo châ ăm tơnêi ối, tơnêi pêi kâ, châ pơkuâ xêh a tơnêi pơlê xiâm, xua mê phiu ro, hmiân tuăn pêi kâ, chôa ‘lâng xut tah kơtiê, tơniăn tơdroăng rêh ối; ai tíu hiăng ai mâu túa pêi kâ châ tơ-[rê. Ki rơhêng vâ tối, châ tơ-[rê dêi troăng hơlâ kố ôh tá xê to tơleăng pá puât, tô tuăn ‘na cheăng kâ a ngiâ, to\ng kum ăm tơdroăng xăm kơklêa, kơdroh kơtiê, hlối mơnhông cheăng kâ [a\ tơdroăng cheăng lêng mê ối ai pơxúa ‘na cheăng kal kí – rêh ối pơlê pơla trâu hơngế, kum tung tơdroăng rak tơniăn ‘na kring vế, gak ngăn – cheăng kal kí, hnoăng pơkuâ ngăn, rak tơniăn pơlê pơla; thăm tơru\m môi tuăn môi hiâm pơla mâu hdroâng mơngế, thăm pêi pro hnoăng cheăng ki le\m tro, ai pơxúa vâ vâi krâ-nho\ng o hdroâng kuăn ngo loi tơngah [a\ tơdroăng pơkuâ dêi Đảng [a\ Tơnêi têa.

Má môi, môi tiah a Thanh Hóa, a hơnăm 2013, Vi [an kong pơlê Thanh Hóa pơkâ pơcháu 10 rơtal liăn vâ pêi pro troăng mơnúa pơcháu kong, mung kong [a\ hlối pơcháu tơnêi, mung tơnêi kong tung tơring Thường Xuân. Klêi kơ’nâi 8 hơnăm po rơdâ pêi pro, mê kong a Thường Xuân hiăng châ rak, tơdroăng rêh ối kuăn pơlê chôa ‘lâng châ mơdêk, xăm kơklêa, kơdroh kơtiê.

Môi tiah rơpo\ng pôa Đỗ Văn Hoan, Kăn pho\ hnê ngăn Vi [an tơring Thường Xuân, kong pơlê Thanh Hóa: Pơcháu tơnêi, pơcháu kong ăm kuăn pơlê hbrâ xêh tung tơdroăng rak ngăn, mơnhông mơdêk cheăng kâ ing kong.

‘’Kố cho troăng hơlâ tơtro [a\ hiâm mơno kuăn pơlê pro tơ’lêi hlâu ăm tơring Thường Xuân xăm kơklêa kơdroh kơtiê. Hdrối nah, Thường Xuân ai troh 52% rơpo\ng kơtiê, klêi kơ’nâi vâ chê 10 hơnăm kơxo# rơpo\ng kơtiê bu u ối 4,3%. Kố cho ki châ tơ-[rê kân tung mê ai tơdjâk ing troăng hơlâ pơcháu tơnêi kong ăm kuăn pơlê’’.

Pơcháu kong, pơcháu tơnêi, ăm mơ-éa mơnhên hnoăng xúa tơnêi kong cho môi troăng hơlâ ki tro. Drêng kong ai ngế pơkuâ khât kô kum rak ngăn [a\ mơnhông krá tơniăn, mơdêk cheăng kâ, tơdroăng pơlê pơla a tơring, xăm kơklêa, kơdroh kơtiê [a\ mơjiâng thôn pơlê nếo.

Hải Huyền chêh

A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng