VOV4.Sêdang - Tung plâ mâu hơnăm pêi cheăng, Đảng ƀă Tơnêi têa pin đi đo tơmâng, pơkâ hên mâu troăng rơhlâ, luât pơkâ mơnhông mơdêk tŭm tơdroăng tung rêh ối dêi kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo hơnăm 2021-2030 châ Kuô̆k hô̆i kĭ tiô pơkâ xô̆ 88/2019. QH14 hâi lơ 18/11/2019 cho vâ mơhno ăm hlo nhên tơdroăng pơkâ ki ‘ló tro dêi Đảng, Tơnêi têa pin ƀă cho tơdroăng ki mơ-eăm kum kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo mơnhông mơdêk tŭm tơdroăng.

Tung mâu hơnăm hiăng hluâ, rơtế ƀă tơdroăng pêi pro châ tơƀrê ing mâu troăng hơlâ dêi Đảng, troăng pơkâ pêi, luât dêi Tơnêi têa, kong pơlê Yên Bái hiăng tơbleăng, pêi pro hên troăng hơlâ, troăng kum hdroâng mơngế tung kong pơlê; tung mê, tơkŭm mơ’no liăn mơnhông mơdêk cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla; rak ‘măn, chôu vế ƀă mơnhông ki kơnâ khôi túa lĕm tro vâi krâ nah, tơniăn cheăng lêng, kring vế, gak ngăn kơpong pơlê pơla vâi krâ hdroâng kuăn ngo ƀă châ tơƀrê mâu tơdroăng ki kal. Kơxô̆ rơpŏng kơtiê lâp kong pơlê kơdroh sap ing lối 32% (hơnăm 2016) chu ối 7,04% hơnăm 2020. Ƀă a mâu tơring kơtiê kơtiê Mù Cang Chải hơnăm 2016 cho vâ chê 67% mê hơnăm 2020 hiăng kơdroh chu pá kơdâm 9%. Yên Bái hiăng tơbleăng pêi pro mâu troăng hơlâ tŏng kum, tung mê, ai Troăng hơlâ tŏng kum mơjiâng pêt kong ƀă ká xi xŏng tiô Pơkâ 69 dêi Hô̆i đong kong pơlê.

Châ tŏng kum 8 rơtuh liăn tiô Pơkâ 69 dêi Hô̆i đong kong pơlê Yên Bái, ngoh Giàng A Dờ, ối a pơlê Púng Luông, cheăm Púng Luông, tơring Mù Cang Chải, kong pơlê Yên Bái hiăng mơ’no liăn pro kơdroăng păn ƀă rôe hdrê vâ păn 30 to pu pái. Kơnôm kơhnâ hriâm kih thuât păn, ing mâu lâm hnê ƀă ing tơmâng rơ’jíu, khu chêh hlá tơbeăng mê khu pu pái dêi ngoh xông kân rơdêi lĕm, kum rơpŏng mơdêk pêi lo liăn ƀă chiâng vâ pro kro mơdrŏng. Ing châ tơƀrê apoăng ngoh Giàng A Dờ tơno ƀă dêi kơdrâi pơtối păn tâk 100 to pu pái tung la ngiâ:

‘’Rêm to pu pái môi hơnăm mê ăm á 400 troh 500 rơpâu, hiăng xêo tâi tâng kơxô̆ liăn mơ’no păn. Drêng cha tŏng kum ƀă kuăn pơlê kơpong kong ngo, kơpong hơngế hơngo kố mê xuân cho môi tung mâu troăng pêi vâ kuăn pơlê xut tah kơklêa kơdroh kơtiê’’.

Rơpŏng nâ Vũ Minh Thủy, ối a pơlê Ngã Ba Kim, cheăm Púng Luông xuân châ tŏng kum 15 rơtuh liăn tiô Pơkâ 69 dêi Hô̆i đong kong pơlê Yên Bái vâ mơnhông păn mơnăn mơnôa, ƀă păn 3 to chu kăn ƀă 20 to chu kriếo. Kơhnâ, mơ-eăm pá pêi kâ pơtối châ khu râ kăn pơkuâ tơmâng tơkŭm po mâu lâm hnê ‘na kih thuât păn mơnăn mơnôa xua mê hơnăm nah rơpŏng hiăng tê châ lối 3 tâ̆n chu tá pŭm mê châ lối 200 rơtuh liăn. Nâ Vũ Minh Thủy tối: Ing kơxô̆ liăn kố ôh tá xê to kum nâ hluăn ing kơtiê mê ối kum  păn mâu kuăn ‘nĕng hriâm đăi hok, tơdroăng rêh ối kơdroh pá puât tâ:

‘’Tâng ôh tá ai pơreăng mê pêi cheăng kâ chiâng tiah kố mê tơdroăng cheăng kâ tơniăn. Pói vâ pơtối tŏng kum rơpŏng tơ’nôm liăn vâ păn ăm châ hên’’.

Tơring Mù Cang Chải hiăng thăm pơtâng tối, mơhnhôk mâu rơpŏng khên tơnôu kĭ mâu troăng pêi păn mơnăn mơnôa tơtro ƀă tơdroăng rêh ối, ki plĕng rơkê rêm rơpŏng. Ing mê, mâu cheăm séa ngăn, chêh inâi mâu ngế chiâng tơniăn tơbleăng tơdrăng, kuăn pơlê pơkuâ dêi hnoăng cheăng ƀă mơhnhôk, hnê mơhno kuăn pơlê rơnêu kơdroăng păn, rôe tơmeăm ki vâ păn, hdrê dâi lĕm. Troh nôkố, tơring Mù Cang Chải hiăng ai 86 rơpŏng kĭ ƀă tâi tâng kơxô̆ liăn lối 1 rơtal 400 rơtuh liăn. Kơnôm mê, tâi tâng kơpôu, ro, chu dêi tơring châ 73.000 to. Pôa Vàng Bua Tủa, Kăn hnê ngăn Vi ƀan cheăm Púng Luông, tơring Mù Cang Chải, tối ăm ‘nâi:

‘’Drêng ai kơxô̆ liăn xúa kố mê mâu rơpŏng kơtiê châ mung liăn, tung mê rơpŏng ki lâi xuân ai kơpôu, ro păn tung rơpŏng, djâ mâu rơpŏng chôa ‘lâng hluăn ing kơtiê. Ai mâu rơpŏng xuân xúa kơxô̆ liăn vâ po rơdâ túa păn’’.

Tơring Mù Cang Chải mơnhên pơtối thăm pơtâng tối tơdroăng xiâm, troăng hơlâ tŏng kum dêi Pơkâ kơxô̆ 69 troh kuăn pơlê tơring; thăm mơjiâng, mơhnhôk mâu túa pêi pêt, păn mơnăn mơnôa ƀă tơmeăm ki má môi dêi tơring môi tiah í prăng, chu pơlê, pu pái, loăng plâi tơneăng hdrê kŭn, plâi thảo qủa ƀă hía hé. Thăm hnê kih thuât, tŏng kum ngế ki châ mung liăn xuân môi tiah tơdroăng rak ngăn, hbrâ mơdât pơreăng, mơgrúa kong prâi, pơtối mơhnhôk mâu khu tơrŭm pêi chiâk deăng tung tơring khên tơnôu kĭ mâu tơdroăng xiâm tŏng kum pêi kâ tiô troăng ki kơnâ.

Pơtih kơpêng mê bu cho tơdroăng ki kŭn tung mâu tơdroăng mơ’no liăn cheăng dêi Đảng, Tơnêi têa troh ƀă kơpong vâi krâ hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo môi tiah: Tơdroăng 135 hneăng: 1,2,3 ăm mâu cheăm, thôn pơlê ki pá puât; Pơkâ 30A/2008/NQ-CP ‘na Tơdroăng tŏng kum kơdroh kơtiê rĕng ƀă krá tơniăn ƀă 61 tơring kơtiê châ pêi pro tung mâu hơnăm hiăng hluâ; ƀă ki rơhêng vâ tối cho Tơdroăng tơkêa bro tâi tâng ‘na mơnhông mơdêk cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo hneăng hơnăm 2021 – 2030 hiăng châ Kuô̆k hô̆i kĭ ăm pêi pro hơnăm 2019. Tiô pôa Đỗ Văn Chiến, kăn pơkuâ – Ngế xiâm Vi ƀan hdroâng mơngế (nôkố cho Kăn hnê ngăn Vi ƀan xiâm Măt trâ̆n Tơnêi têa Việt Nam) mê tơdroăng tơkêa bro mê cho:

“Tơdroăng tơkêa bro kố ki xiâm cho pêi pro 10 tơdroăng tơkêa bro ƀă mơnhên cho ai 3 tơdroăng ki nếo. Ki má môi cho vêh mơnhên kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo, mơnhên mâu kơpong ki pá puât vâ ing mê tơkŭm mơ’no liăn cheăng ki xiâm, tơtro djâ châ tơƀrê khât, mơjiâng cheăng pêi ƀă mơjiâng mơngế pêi cheăng ăm kơpong vâi krâ hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo. Tăng cheăng pêi kố hlối pêi 3 hnoăng cheăng xiâm: mơnhông mơdêk cheăng kâ mơjiâng kong, gak ngăn ƀă mơnhông pêt kong; Păn mơnăn mơnôa, păn kơpôu ro, chu, í, peâp tiô rêm kơpong; Mơjiâng cheăng pêi ƀă pêt sâm ƀă mâu pơkeăng ki kơnâ tơtro kong prâi kong kế dêi rêm kơpong. Tơleăng mâu tơdroăng ki  kal má môi ƀă vâi kơdrâi ƀă vâi hdrêng kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo. Rơtế amê cho tah lôi mâu khôi túa ki ôh tá tro xếo; Tơkŭm mơnhông hnê hriâm, ngăn pơkeăng ƀă khăm pơlât vâ mơdêk ki rơkê ‘na pơ’leăng mâ mơngế ƀă kơpong kong ngo’’.

Tơdroăng pơkâ pêi xiâm tơnêi têa Mơnhông mơdêk cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla kơpong vâi krâ hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo hneăng hơnăm 2021 – 2030 châ pêi pro kô kum pơ’lêh tơdroăng tơmiât, troăng pêi ƀă kum vâi krâ hdroâng kuăn ngo mơ-eăm hluăn ing kơtiê krá tơniăn.

Giàng Seo Pùa chêh

A Sa Ly tơplôu ƀă tơbleăng