VOV4.Sêdang - Pơla kố a Tây Nguyên dế hơ’lêh rơnó tô chiâng rơnó mêi hngê. Tơdroăng hbrâ mơdât châi tamo ăm vâi ‘ne\ng tung rơnó kố cho kal khât, xua vâi ‘ne\ng kô tơ’lêi tro châi tamo, tâng ôh tá châ hbrâ mơdât pơreăng [ă ôh tá teăm pơlât prêi kô thăm rế chiâng châi râ.

Rơnó mêi hngê cho rơnó tri trôu ai kơtâ hngâ proh kuăn hên. Xua mê, mâu tơdroăng châi xua ing tri trôu pâk ‘mot kô tâ tú rế hên, a vâi ‘ne\ng ki kal athế rak ngăn krâu tâ xâu vâi lơ tro tơngê lo mơheăm.

Rơnó mêi xuân cho rơnó ki tâ tú hên mâu kăn pơreăng tiô troăng hiâm. Tung mâu pơreăng siêu vi mê, hmâ trâm hlo hên tâ cho pơreăng ki pro chiâng tơngê châi klêa. Siêu vi kô pro chiâng châi a 3 tíu: pro mơ-êi pu-pliê, êi krôk [ă pro châi mâ tum khêi. Hmâ hlo tâ cho êi krôk, vâi tối dêi cho mơ-êi tung dế troăng krôk.

Pak^ng mê, rơnó mêi xuân cho rơnó ki pro chiâng châi troăng klêa: Mâu tơdroăng châi mê cho châi klêa eâk lo têa, mâu ‘nâ châi klêa eâk lo liu, tơngê hnối châi klêa [ă hên tơdroăng châi tơngê ki ê. Mâu pơreăng ki pro châi klêa eâk lo têa, lo liu, tơngê hngíu tung châ kô ai inâi pơxá tơchuâm cho pơreăng pro châi mơ-êi troăng klêa.

Vâ tối, tung rơnó mêi, mâu pơreăng ki hmâ trâm má môi a vâi ‘ne\ng [ă xuân tơ’lêi pro hlâ mơngế ga ai 3 túa pơreăng: Tơngê lo mơheăm, mâu pơreăng ki pro chiâng châi troăng krôk, [ă pro chiâng châi troăng klêa.

Tiah mê pin kô pro ti lâi vâ hbrâ mơdât 3 túa pơreăng kố?

Tơngê lo mơheăm cho môi tơdroăng châi ki rơ-iô. Vâi ‘ne\ng dế kâ, sah hêi ôh tá hlo ti lâi, kơdrâ tơngê hmân, ôh tá ai pơkeăng ôu ki lâi vâ pro kơdroh tô, ôh tá ai 1 túa kháng sinh ki lâi kô kâi pơlât prêi tơdrêng hlối. Tơdroăng châi kố kơ pro lo mơheăm a hên tíu: tâng ôh tá râ kô lo mơheăm môh, mơheăm hơne\ng, tâng ó kô lo hêa lo mơheăm, nu\m lo mơheăm, klêi mê, lo mơheăm drô kéa [ă hên tơdroăng ki ê. Tâng ó tâ nếo kô chiâng kơdrâ: châ rơlâi rơlo, poh rơbe\n, ôh tá tâ ki klâi, chêng ko\ng kăng hngiú, kơtêi kơtâu chôa.

La tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng kô chiâng pêi pro. Pơreăng tơngê lo mơheăm cho xua môi túa siêu vi pro. Siêu vi kố ga pâk ‘mot a mơngế xua môi túa tri trôu, vâi tối dêi tri trôu ki kân, châ gá ‘ngré ‘ngró, bông prăng. Túa tri trô kố hmâ hmuâ ối tung a hing mum hngêi, mâlối a tíu ki ki hngiâm kơchoh, tíu ki rơmăng rơmuât, môi tiah: a mơnât hngêi, tung hmân ếo, pá kơdâm xoăng koi, kơdâm kơ-[ăng, kơtuh [ă u ê hía. Mâu tri trôu kố ai kuăn rế hên tung rơnó mêi, rơnó ki hngiâm kơchoh.

Vâ hbrâ mơdât pơreăng tơngê lo mơheăm, ki tro tâ thế kơdê tri trôu pôi tá ăm tri trôu châ pâk. Pó thế kơhnâ kơpuih văng mơgrúa dêi hngêi trăng ăm krúa le\m bâ phuâng đi đo, pôi tá ăm châ kơchoh, vâi ‘ne\ng koi kơhâi hmâ kơmăng thế hnhâng mitơkel. Hok tro hriâm a kơmăng thế xâp hmân ếo ai ko\ng xo\n, hmân xo\n vâ tri trôu oh tá châ pâk [ă thế chôu nhang kơdê tri trô ‘măn pa kơdâm kơ-[ăng vâi hriâm, thế xo pơkeăng kơdê tri trôu  xôh kơdê rêm hâi.

Xuân tung rơnó mêi, mâu pơreăng siêu vi ki pro chiâng châi troăng krôk rế tâ tú thăm rế ó. Hên vâi ‘ne\ng hâ môh, kơ-ôk tung môh, lo têa môh, kơ-o, ‘nâ kơ-o lo têa kơhêa, hiâm pá kâi, ai ngế ‘ne\ng ki ‘nâ pá vâ hiâm.  Mê cho mơ-êi tơxui xôu, mơ-êi xôu, vâi hmâ tối dêi cho ai pơreăng pro châi troăng krôk. Mâu siêu vi [ă vi khuẩn pro chiâng ai tơdroăng châi mê thăm rế châi ó tung rơnó mêi, drêng hyôh kong prâi hngiú, ai hngiâm kơchoh, [ă tơ’lêi tâ tú mâu ngế ki ê.

Vâ hbrâ mơdât mâu tơdroăng châi troăng krôk, mâu ngế jâ, ngế  nôu thế tơtro\ng, pôi tá ăm vâi ‘ne\ng lo pá kong sah hêi drêng kong mêi, pôi tá lăm hêi troh a kong măng. Mâu hâi ki ai hyôh kong hngíu, thế ăm vâi ‘ne\ng hum têa tô hơ-ol. Tâng vâi ‘ne\ng kơ-o, lo têa môh, thế djâ vâi ‘ne\ng lăm khăm hlối vâ re\ng ‘nâi vâi châi tơdroăng klâi, malối [ă vâi ‘ne\ng [ă xuâp 5 hơnăm, xua a pơla hơnăm ki kố pơreăng kô rế pro châi ó tâ.

Kong mêi xuân cho rơnó khu pơreăng siêu vi [ă vi khuẩn xông tâ tú pro chiâng châi troăng klêa, pro châi klêa eâk lo têa, lo liu, tơngê hnối châi klêa. Ki rơ-iô tâ dêi pơreăng châi klêa eâk lo liu ah ga chiâng tâi têa tung châ, hía trếo ki le\m tung châ, mâu trếo ki kal vâ pro pơxúa ăm tung châ. Tơdroăng hía tâi têa kô pro tung châ chiâng pá ai ivá, ah vâi ‘ne\ng chiâng rơlâi rơlo, lâp châ poh rơbe\n thăm rế châi ó tâ, ah kô pro vâi ‘ne\ng pá kâi trâng, thăm nếo kô hlâ, tâng ôh tá teăm pơlât tơdrêng.

Châi klêa eâk lo liu hên hdroh tung môi hâi, la drâm iâ, hnối pro ai kơblôh kơ[êl, lo mơheăm. Mơngế ki châi mê tâ châi ó tung klêa, châ chiâng rơlâi rơlo, pá ai ivá.

Tơngê châi klêa xuân cho môi tơdroăng châi ki rơ-iô, pơreăng pro tơngê ton tung hên hâi, klêi mê kô pro vâi ‘ne\ng chiâng rơlâi, poh rơbe\n tung châ [ă pro vâi chiâng chiân tâk, rơmôu [ă ki ê hía.

Vâi krâ nho\ng o thế tơtro\ng rak ăm châ vâi ‘ne\ng tơtô [ă krúa le\m. Ăm vâi ‘ne\ng kâ tô ô chên, ôu têa ki hiăng pế, xúa têa ki krúa vâ hum roh jiếo rêm hâi. Ăm vâi ‘ne\ng xếo ko\ng [ă kơ[o\ng hdrối vâ kâ, klêi lăm drah, klêi sah hêi pá gong. Drêng hlo vâi ‘ne\ng ta mo thế re\ng djâ vâi lăm khăm tơdrêng a hngêi pơkeăng vâ teăm pơlât.

Rơnó mêi hngê, nhăng tro ta mo châi hên, tung mê, ai hên tơdroăng châi ki rơ-iô ăm vâi ‘ne\ng, púi vâ pó vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ tơmâng rak ngăn krâu khât dêi kuăn ‘ne\ng vâ hbrâ mơdât pơreăng pro châi tamo.

Gương tơplôu [ă tơbleăng