VOV4.Sêdang - Tâ ph^u rah xo kăn cho tơdroăng pêi pro vâ kum hnoăng rêh ối dêi kuăn mơngế. Vâ kuăn pơlê, malối cho hdroâng kuăn ngo hlê nhên tâ hnoăng tâ ph^u rah xo kăn, [ă ngế lo tơbriât pro kăn dêi tơná, tung hơnăm kố hía nah, mâu kong pơlê tung lâp tơnêi têa hiăng ai hên tơdroăng hnê tối, hên túa [ă ple\ng troh rêm ngế kuăn pơlê.

Tiô troăng 27, Luât hơnăm 2013 tối nhên: Kuăn pơlê tu\m 18 hơnăm tơngi klêng ai hnoăng tâ ph^u [a\ tu\m 21 hơnăm tơngi klêng ai hnoăng tơbriât to pro kăn tung Kuo#k ho#i, Ho#i đong kuăn pơlê rêm râ. Tung mâu hneăng Kuo#k ho#i, Ho#i đong kuăn pơlê mâu râ, mâu kong pơlê đi đo mơ-eăm tơniăn hnoăng tâ ph^u, tơbriât to pro kăn dêi mơngế hdroâng kuăn ngo. Tơdroăng kố cho kal khât tung pêi pro troăng hơlâ, luât, tơdroăng tơniăn tung kring vế, gak ngăn kơpong hdroâng kuăn ngo.

Ki nhên, tung hneăng Kuo#k ho#i roh má XIV, ai 86 ngế kăn châ rah xo (châ 17,3%). Hdrối mê, tung 4 hneăng Kuo#k ho#i achê kố, kơxo# mâu kăn teăng mâ mơngế hdroâng kuăn ngo châ sap ing 15,6% troh 17,27% (tâng pơchông [a\ kơxo# pơ’leăng mâ mơngế cho 14,3%). Tiah mê, kơxo# mơngế châ rah xo to pro kăn teăng mâ Kuo#k ho#i cho mơngế hdroâng kuăn ngo đi đo hên tâng pơchông [a\ kơxo# pơ’leăng mâ mơngế.

Laga, sap ing hdrối nah troh nôkố, tơkâ hluâ hên hneăng xuân tá hâi tơku\m tu\m 53 hdroâng mơngế kuăn ngo tung Kuo#k ho#i, tơdroăng kố pro khéa kho [a\ mâu hdroâng mơngế ôh tá ai teăng mâ tung kơ koan cheăng luât ki kân má môi dêi Tơnêi têa.

Vâ tah lôi tơdroăng pá puât kố, pơkâ thế ai hnê mơhno tơku\m, môi tuăn dêi khu râ kăn Đảng, khu râ kăn pơkuâ [a\ tơdroăng mơ-eăm, môi tuăn dêi mâu kơ koan, kơvâ cheăng, Mât tra#n Tơnêi têa Việt Nam tung tơdroăng tâ ph^u rah xo kăn. Laga thăm nếo, rêm kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo kal thế mơnhông hnoăng ki tơtro dêi tơná, ngăn tơdroăng tâ ph^u rah xo kăn, tơbriât to pro kăn cho hnoăng ki kal, tơdrêng amê xuân cho hnoăng cheăng dêi rêm kuăn pơlê [a\ Tơnêi têa.

Xua mê, tung mâu hơnăm hiăng hluâ, mâu kong pơlê hiăng tơru\m [a\ mâu Khu pơkuâ ‘na luât tơku\m tơku\m po pơtâng tối ‘na tâ ph^u rah xo kăn ăm mâu kăn teăng mâ cho mơngế ki châ kuăn pơlê loi tơngah mâu hdroâng kuăn ngo [a\ kăn [o# pêi tơdroăng hdroâng kuăn ngo tung kong pơlê. Tơdroăng xiâm [a\ mơ-éa pơtâng tối tâ ph^u rah xo kăn pơkuâ ăm kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo châ rah chêh [a\ hnê mơhno ‘nâng ‘nâi, tơ’lêi ple\ng tâ. Hdrối vâ tâ ph^u, kuăn pơlê thế hriăn ple\ng nhên tơdroăng rêh ối dêi mâu ngế ki tơbriât pro kăn vâ ‘nâi rah xo mâu ngế ki tơxâng ai hiâm mơno têm rơpiât, tuăn ngôa rơkê vâ chiâng kăn teăng mâ dêi kuăn pơlê. Pôa Thái Mạnh Trí, kăn pơkuâ a cheăm Gio Mỹ, tơring Gio Linh (Quảng trị) tối:

‘’Á thế đi đo pơtâng tối tơbleăng ăm vâi krâ ‘na mâu inâi mâu kăn ki tơbriât pro kăn [a\ tơdroăng rêh ối pêi cheăng dêi vâi’’.

Kăn teăng mâ Kuo#k ho#i [a\ kăn teăng mâ Ho#i đong kuăn pơlê cho kăn teăng mâ dêi kuăn pơlê. Xua mê, kuăn pơlê đi đo ai hnoăng kân tung rêm tơdroăng cheăng, rêm tơdroăng tâ ph^u. Kơnôm a kuăn pơlê, tơmâng rơkong kuăn pơlê tơpui vâ mơjiâng khu kăn [o#, rah xo mâu ngế tơbleăng tơbriât to pro kăn pêi hnoăng cheăng pơkuâ tung khu cheăng kal kí mâu râ, tơbleăng mâu kăn teăng mâ Kuo#k ho#i, kăn teăng mâ Ho#i đong kuăn pơlê mâu râ cho môi pơkâ, môi khôi túa tung sap ing nah troh nôkố tung tơdroăng rah xo kăn [o# dêi Đảng pin.

Jâ Nông Thị Lan ối a Lạng Sơn tối ăm ‘nâi, drêng pêi tơtro tung tơdroăng pơtâng tối ‘na tâ ph^u rah xo kăn pơkuâ [a\ tơbriât to pro kăn pơkuâ dêi mơngế hdroâng kuăn ngo, hlê ple\ng dêi vâi krâ ‘na tơdroăng ki rế châ mơdêk, tơdroăng tâ ph^u rah xo kăn pơkuâ [a\ tơbriât to pro kăn pơkuâ xuân châ kuăn pơlê hriăn ple\ng nhên:

‘’Ngin hiăng ple\ng tâi tâng xua hiăng châ pơtâng tối, tơbleăng tung pơla kố nah. Pơtih Kuo#k ho#i 10 ngế mê ngin rah xo 8 ngế ki rơkê ai hiâm mơno têm rơpiât vâ kum ăm tơnêi têa’’.

Tung tơdroăng ki đi đo mơnhông hnoăng kuăn pơlê, hnoăng dêi mâu râ kuăn pơlê [a\ tơdroăng rah xo kăn [o# dêi Đảng thăm kal tâ mê nếo. Xua mê, mâu khu râ cheăng Đảng, mâu ngế ối a ko mâu kơ koan, khu tơru\m cheăng, drêng hbrâ rơnáu mâu ngế pêi cheăng tơbleăng mâu kăn teăng mâ Kuo#k ho#i thế tơtro trâu hơngế, thế kơ-êng kuăn pơlê ‘na rêm ngế i nhên, vâ ôh tá ăm châ lôi mâu ngế ki rơkê, ai hiâm mơno têm rơpiât veăng tơleăng mâu tơdroăng cheăng dêi tơnêi têa, dêi kuăn pơlê, ví ôh tá ăm mơngế ki ôh tá tơxâng châ mot pêi cheăng tung khu pơkuâ tơnêi têa, ôh tá châ kuăn pơlê loi tơngah.

Vâ châ tơ-[rê mâu pơkâ mơ’no, hên kong pơlê pêi pro hên troăng pơtâng tối ing pa-nô, băng-rôl, chêh chư tơbleăng a kơpong tíu xiâm cheăm, mâu tíu tâ ph^u; đi đo mơ’no mâu tơdroăng ‘na luât tâ ph^u, hnoăng dêi kuăn pơlê tung loa rơ’jíu [a\ hía hé. Tơdrêng amê, hnê mơhno kăn [o# pơkuâ tơdroăng cheăng hdroâng mơngế tơru\m [a\ rêm kơtâu troh a mâu rơpo\ng tơpui tơno, tơbleăng ‘na roh tâ ph^u, ing mê kum kuăn pơlê hlê ple\ng hnoăng veăng tâ ph^u rah xo kăn pơkuâ.

Pak^ng mê, kal mơ-eăm châ tô pơkâ dêi Luât tâ ph^u, tung mê thế ai ki vâ iâ 18% tung tâi tâng kơxo# mơngế tung inâi khât mâu ngế tơbriât to pro kăn teăng mâ Kuo#k ho#i cho mơngế hdroâng kuăn ngo. Việt Nam cho môi tơnêi têa ai 54 hdroâng mơngế nho\ng o, hên hdroâng kuăn ngo đi đo pói vâ ai kăn teăng mâ dêi tơná a Kuo#k ho#i mâu hneăng. Laga, xua xo iâ tê kơxo# mâu kăn teăng mâ Kuo#k ho#i, xua mê rêm hneăng Kuo#k ho#i hmâ ôh tá tu\m kăn teăng mâ dêi 54 hdroâng mơngế pêi cheăng dêi Kuo#k ho#i. Tơdroăng pơkâ mê cho, thế mơ-eăm châ [a\ hluâ kơxo# mâu kăn teăng mâ Kuo#k ho#i cho mơngế hdroâng kuăn ngo, pro ti lâi ăm mâu hdroâng kuăn ngo pơrá pơtó dêi pó ai kăn teăng mâ dêi tơná a Kuo#k ho#i. Vâ tiah mê, kal séa ngăn, pro tơ’lêi hlâu vâ mâu hdroâng kuăn ngo tá hâi ai kăn teăng mâ dêi tơná veăng tung mâu hneăng Kuo#k ho#i hdrối nah ai roh tơbleăng mâu kăn teăng mâ ki rơkê dêi tơná veăng tung Kuo#k ho#i hneăng má XV la ngiâ.

Nguyễn Hải – VOV4 chêh

A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng