Rak vế ki le\m dêi rơkong tơpui Xuăn tung Rơ’jíu [a\ um tivi
Thứ hai, 00:00, 07/11/2016
VOV4.Sêdang - Nâl Xuăn cho kế tơmeăm ki kơnía git dêi hdroâng kuăn ngo, mơhno tối ki le#m tro dêi hiâm tuăn, rơkê ple\ng dêi mơngế Việt Nam. Mâu tơdroăng ki chêh tối tung hlá tơbeăng, tơpui tối tung rơ’jiu – um tivi pơrá ai hnoăng cheăng kal khât tung tối tơbleăng tối, hnê tơdjâ rak vế, thăm mơjiâng ki le#m dêi nâl Xuăn, xua rêm nâl tơpui, rêm to chư chêh sap ing mâu khu chêh hlá tơbeăng pơrá ai ki tơdjâk troh lâp lu kuăn pơlê. Kố xuân cho tơdroăng ki xiâm dêi [ai chêh ‘’Rak vế le#m tro dêi nâl Xuăn tung tơpui pơchuât’’ dêi ngế chêh hlá tơbeăng Phương Thúy ki ngin vâ pơchuât ăm pó vâi krâ nho\ng o. Pó kô tơmâng.

 

Cho môi ngế chêh hlá tơbeăng hneăng hdrối nah pêi cheăng a Rơ’jíu Việt Nam, drêng hiăng 70 hơnăm, pôa Nguyễn Đình Thanh cho ngế ki kuăn pơlê hmâ tơmâng ngăn drêng tơpui pơchuât tung rơ’jíu [a\ um tivi. Pôa xuân cho ngế kum hên tung tơdroăng xúa nâl, rơkong tơpui dêi rêm ngế ki pơchuât, rah chêh hlá tơbeăng vâ mơ’no tơpui tung rơ’jíu, um tivi. Tiô pôa, rơkong tơpui pơchuât tung rơ’jíu, um tivi nôkố, mâu ngế chêh hlá tơbeăng, ngế rah chêh hiăng tơpui mâu tơdroăng ki tơná ôh tá hlê ple\ng, lơ ôh tá ‘nâi. Pak^ng mê, drêng tơpui pơchuât tung rơ’jíu, um tivi, ai ngế tơpui [ea\n lối râ chiâng hía chu, lôi chu, tá hâi tơmiât troh tơdroăng ki ăm tơtro khât [a\ hía hé. Ngế chêh hlá tơbeăng Nguyễn Đình Thanh tối: Rơkong Xuăn hên chư, bu kal tơpui ‘ló, tơtro nâl tơpui dêi tơná cho tơdroăng ki hâk git khât, ví xúa chu kong têa ê, pro ôh tá tơtro:

Pơkâ apoăng thế ‘ló, klêi mê nếo rơkê. Ai drêng ‘nâ ôh tá hlê ple\ng, laga hmếo tơpui tối: ‘’Ki kal má môi’’ ôh tá xê ‘’Ki má môi kal’’; ‘’ki kal pêi đeăng má mơ’nui’’ ôh tá xê ‘’Ki vâ to\ng kum’’; hiăng tối phá tơ-ê’’, mê cho phá xêh…Tơpui lôi chu, ôh tá tơtro, tơpui hên xôh. ‘’Cô yăo hiăng xúa hên kế tơmeăm khoăng hnê hriâm [a\ kế tơmeăm ki vâ xúa tung hnê hriâm’’, laga ‘’Kế tơmeăm ki mơhno ăm ngăn tung hnê hriâm’’ cho kế tơmeăm khoăng xúa tung hriâm tâp, châ tơplôu ing nâl Hán lo chu Xuăn. Nôkố tơpui tơ-ê, tối mê cho nâl tơpui ki nếo, laga pôi tá pro gá tơ-ê. Mâu ngế chêh hlá tơbeăng, khu kăn pơkuâ thế hlê ple\ng trâu hơngế tơdroăng mê.

Tơdroăng ki mơnhông tơtêk rơkê dêi mâu hlá tơbeăng hiăng pro nâl tơpui Xuăn chiâng hên h^n, mơhno tơdroăng rêh ối rơxông nếo nôkố. Kơxo# chu tơ’nôm tung nâl tơpui rêm hâi hiăng châ khu chêh hlá tơbeăng xúa [a\ tơbleăng teăm tơdrêng. Tiô tiên sih Phạm Văn Tình, Kơ koan xiâm pêi cheăng ‘na hlá mơ-éa ki tơplôu [a\ Bách khoa thư Việt Nam mê tung 20 hơnăm ngi kố, ai dâng 4000 – 5000 chu nal kong têa Ăng-glê nếo mot tung chu Xuăn. Tiah mê, tơdroăng tơ’nôm, hơ’lêh nếo cho tơdroăng ki kal, tơniăn tơdroăng mơnhông mơdêk dêi chu, nâl, rơkong tơpui rêm hâi, pro nâl Xuăn thăm rế hên nâl, laga xuân ối rak khôi túa le\m tro:

Tâng hvái ngăn nhên, mê pin hlo ai hên tơdroăng ki tơpui hdrối nah ôh tá tơpui, ôh tá xúa. Tiô á hlo nôkố mot a tơrêm rơpo\ng hngêi, túa rơnuâ ‘măn kế tơmeăm khoăng, tơdroăng rêh ối, sâp hmân ếo pin hiăng tiô [ối kong têa ê hên. Xua mê, ki klâi rơkê tơtro dêi vâi, cho tơtro, rơkê, pro hên h^n tơdroăng rêh ối dêi pin, laga pôi tá [ối môi tiah lối râ. Ca-vat, com-lê, tơpá vâ tơplôu tiô nâl pin. Mâu nâl tơpui nôkố châ xúa hiăng ai hơ’lêh tiô troăng tơchuâm, tơdroăng mê gá tiah hmâ.

Tung rơ’jíu [a\ um tivi, rơkong tơpui cho djâ troăng pro ăm mơngế tơmâng rơhêng tơmâng khât. Nôkố, a mâu rơ’jíu [a\ um tivi nâl, rơkong tơpui tu\m têk, [a\ pói vâ tơtro khât, ki má lối cho mâu [ai chêh a tíu ki lăm chêh mê. Tiên sih Vũ Thị Sao Chi, Pho\ pơkuâ rah chêh pơkuâ Hlá tơbeăng nâl tơpui, ối tung kơ koan xiâm Hàn lâm khoa ho\k pơlê pơla Việt Nam tối: pơkâ ‘na ya#u [a\ chu chêh mơhno tung mơ-éa, tung mơ-éa ki tơplôu nâl Xuăn thế châ ngăn cho tơtro nâl Xuăn. Xua mê mơhé mơngế hmâ tơpui tiô kơpong ki kố, ki tâi, ki tá, ulâi ulâ hiăng cho mơngế tơpui tung rơ’jíu, ngế rah chêh dêi mâu Rơ’jíu, um tivi râ xiâm tơnêi têa xuân thế hơ’lêh tơpui tiô rơkong ki lâp tơnêi têa hlê ple\ng:

Rơ’jíu, lơ um tivi dêi tơnêi têa thế tơmiât troh nâl tơpui ki lâp kuăn pơlê hlê ple\ng, ki rơhêng vâ tối cho mâu tơdroăng tơpui tung rơ’jíu ki kal, môi tiah tơdroăng kal pơlê pơla, mê cho nâl Xuăn ki lâp kuăn pơlê hlê ple\ng. Gá cho nâl ki hên ngế ‘nâi ple\ng, hlối cho nâl ki tơtro má môi nâl Xuăn dêi 3 kơpong. Ki nhên khât nâl tơpui Xuăn, ki tơtro má môi nâl tơpui a peăng kơnho\ng tơnêi têa, tơtro tâ nâl tơpui peăng tơdế [a\ peăng hdroh. Laga tung mê xuân ai drăng tíu ki tá hâi tơtro môi tiah chu ‘’tr’’ [a\ chư ‘’ch’’ laga ai hên kơpong tơpui chu ki mê cho tơtro, tơleăng le\m.

Nâl Xuăn cho nâl ki tâi tâng kuăn pơlê lâp tơnêi têa ‘nâi, [a\ hên chu. Chêh ‘ló, tơpui tơtro ‘ló nâl Xuăn tung rơ’jíu, um tivi tối phá xêh [a\ tung tâi tâng kơmăi kơmok, kế tơmeăm khoăng ki tơbleăng troh lâp lu kuăn pơlê tâng, ‘nâi tối tơchuâm, cho troăng khu chêh hlá tơbeăng troh achê tâ [a\ kuăn pơlê [a\ xuân cho troăng vâ rak vế ki hleăng, tơdah le\m dêi nâl Xuăn. Vâ pêi pro châ tơ-[rê tiah mê, drêng rêm ngế chêh hlá tơbeăng đi đo hlê ple\ng tơpui [a\ chêh tơtro, rơkê nâl tơpui dêi nôu xiâm tơná./.

A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng

 

 

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC