A hngêi pơkeăng pơlât mâu ngế kôk rơxok dêi kong pơlê Dak Lak tối, kơxo# mơngế ki tro pôu ‘mêi tung ngôa xua ôu drôu rế tâk hên tung mâu hơnăm achê pơla kố.  Tâng riên rêm hâi, hngêi pơkeăng tơdah xo pơlât sap ing 2-3 ngế ki pôu ôu drôu [ă ăm hlo ki pro vâ kôk rơxok chiâng mot a hngêi pơkeăng. Tơdroăng ki tơxâng vâ tối cho pơreăng kố dế hlo rế hên a mâu hơnăm ối nếo, mâu ki dế tro hơnăm pêi cheăng.

{ok thái pơkeăng Hoàng Thị Duyên, Ngế pơkuâ kơvâ pơlât kôk rơxôk, pơlât mâu ki ôh tá kâi gât trếo pôu ‘mêi, pơlât tah trếo ki pro pôu, pro ăm ivá vêh mo le\m, Hngêi pơkeăng pơlât kôk rơxôk kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi:

‘’Tung mâu hơnăm achê pơla kố, kơxo# mơngế tro pôu ‘mêi  chiâng vâ rơxok xua ing ôu drôu a mâu hơnăm ối nếo hlo hên tâ. Hdrối nah, hmâ hlo a mâu ngế 40 hơnăm la achê kố pak^ng 20 hơnăm xuân hiăng tro há, tung mê, kơxo# mâu ngế nếo pho#m xông kân xuân hên ôh tá xê to mâu ki hiăng luâ 40 hơnăm. Hmâ hlo apoăng vâ rơxok mê ngế ki mê ối hmôu pơ tô tuăn, ôh tá hêng koi, tơpui hmâng vâ. Mâu ngế ki mê oh tá ‘nâi dêi tơná pro ti lâi, ôh tá chiâng kâ ôu, tuăn ngôa rế ôh tá tơniăn [ă trếo kơhiâm.  

Tiô [ok thái pơkeăng Hoàng Thị Duyên tối, pôu chiâng vâ kôk rơxok cho xua ing drôu pro cho tơdroăng ki pro ‘mêi chiâng kôk rơxok, hmôu pơ tơche\ng hmâng vâ  xua ing trếo ‘mêi dêi drôu pro. Ngế ki pro vâ kôk rơxok ối tô tuăn, tơche\ng hên, oh tá chiâng koi, ôh tá lo\n kâ kế, tơkéa vâ tối mơngế ki mê tâng xêh ki chuât ‘mêi môi tiah ai ngế ki ê hdreăm hôu hdjăm dêi tơná, mơnhâu dêi tơná, pro mơngế ki pro vâ rơxok mê chiâng tô tuăn, ối oh tá sôk, ki ăm hlo má péa nếo tơche\ng tơmiât hmâng vâ, môi tiah rêng hmâng vâ, hmôu pơ nhôm dêi on veăng ôh tá vâ dêi châ khât, chiâng ai tơdroăng tơhôu, tơxiăn tơpâm dêi rơpó tung on veăng, ‘nâ hía hmôu pơ tơmiât nhôm ôh tá tro, ‘nâ hía chiâng ‘nêk mơngế ki ê, malối cho tơdroăng rơxok ing ôu drôu [ă hlối pro ôh tá chiâng koi, ‘mêi tung tuăn ngôa, tâng ôh tá châ pơlât prêi kô pro hlâ mơngế.

Môi tiah Trương Đình, 32 hơnăm, ối a cheăm Dray Sap, tơring Krông Ana. Kố cho rôh má péa ngoh Đình lăm khăm a hngêi pơkeăng pơlât mâu ngế rơxok kong pơlê Dak Lak vâ pơlât rơxok xua ing drôu. Jâ  Trần Thị Ban nôu ngoh Trương Đình ăm ‘nâi, hâi ki lâi kuăn kơnốu jâ xuân ôu drôu hên. ‘Nâ hía drêng ôu pôu xiăn pâm dêi kơdrâi kuăn, tơhôu [ă vâi pú tung pơlê. Rơpo\ng hngêi đi đo hnê tối, thăm nếo hiăng kơtôa drôu la xuân ôh tá ‘nâi pro ti lâi xuân ối hlo. Hên hâi kố, ngoh Đình hmôu pơ tơdro ko\ng chêng, ối hmôu kơdrâ, hmôu pơ rơxá, ai drêng ‘nâ kơdrâ chiâng mơdrốu rơxá, oh tá ‘nâi ki klâi, mê rơpo\ng hngêi hiăng djâ lăm pơlât tơdrêng a hngêi pơkeăng.

Jâ Trần Thị Ban tối:

‘’Kơxo hâi tơdrốu kố nah, gá tối ăm á tiah kố ‘’ Ô nôu! Vâi thé kuăn ko tâi kơxái tiu tung kơdrum, a chêk! Ko tơdế loăng kơphế tê ôh tá ăm loăng châ kân xo\n luâ tâ kơphế oh. Klêi mê, gá ko to lâi chât xiâm tiu. Gá tối tâng ôh tá ko vâi kô rup gá lăm phâk’’. Tâng tối tiah mê, á tâ ôh tá hmiân tung tuăn mê nếo djâ gá lăm pơlât a hngêi pơkeăng’’.

Ai ngế ki ê nếo cho Triệu Văn Dậu, 37 hơnăm, ối a cheăm Ea Yông, tơring Krông Pac\. Ngế ki kố mot pơlât a hngêi pơkeăng tung châ dế pá ai ivá xua ôh tá lo\n vâ kâ hmê, hmôu pơ rơxá kơdrâ, hmôu pơ tơpui hmâng vâ.

Nâ Hoàng Thị Thương, kơdrâi ngoh Triệu Văn Dậu ăm ‘nâi: Hâi ki lâi kơnốu nâ xuân ôu ki iâ gá tơdế lit drôu. Nâ hiăng hên hdroh djâ dêi kơnốu mot pơlât a hngêi pơkeăng pơlât mâu ki kôk rơxok vâ thế mơgât drôu la drêng hiăng klêi pơlât lo ing hngêi pơkeăng mê ah ga vêh tro dêi môi tiah hdrối nếo. Rơpo\ng hngêi iâ mơngế, tơdroăng rêh ối cheăng kâ pá puât, la kơnốu nâ hâi ki lâi xuân ôu drôu, ôh tá vâ pêi cheăng, klâi alâ, tu\m tơdroăng cheăng tung rơpo\ng hngêi kơdrâi nâ pêi pơ tâi.

Nâ Hoàng Thị Thương hơ‘muăn tối:

‘’Hâi ki lâi xuân ôu drôu, ôu sap ing kơxo má. Riu ing koi hiăng ôu drôu hdrối, ôh tá vâ kâ hmê. Drêng djâ pơlât a hngêi pơkeăng, [ok thái pơkeăng kơ-êng ti lâi, mê á tối xua ôu drôu hên luâ râ mê chiâng châi tamo, chiâng kôk rơxok, hmôu pơ tơpui xêh mơngế, tơpui hmâng vâ ki lâi ga tơ hlo, ‘nâ ai kế ki klâi ôh, ga hmôu pơ tối ai kế prôk lâp tung châ gá’’.

Tiô kơvâ pơkeăng tối, môi ngế hiăng ‘nâi nhên ôh tá kâi gât drôu xếo, drêng ôu ki iâ gá 300ml drôu ki 40đo# al-kôl rêm hâi, hlối ôu hiăng ton ing 10 hơnăm tơngi klêng. Mâu ki hmôm ôu drôu ôh tá kâi gât drôu to mâu kơnốu. Tiô Hngêi pơkeăng pơlât mâu ki kôk rơxok dêi tíu xiâm tơnêi têa tối, drôu ki tơdjâk troh iâ gá châ tơdế ngế hlâ xua tơklâm rơxế; 67% ngế kơdê dêi tơná xua ing ôu drôu [ă 80% ngế ôh tá kâi gât drôu xiâm pro oh tá ‘nâi vâ tơpui.

Tung tơdroăng rêh ối rem hâi, drôu kô kum ăm kuăn pơlê tơleăng, sôk ro, tâ hơniâp tung ngôa tung mâu hâi ôu kâ, trâm tơpui tơno [ă hên ki ê. Laga, ôu drôu hên luâ râ [ă hmôm ôu to drôu kô pro ‘mêi ivá, pro chiâng kôk rơxok [ă hlối ‘mêi tung châ. Drôu ối pro ‘mêi ‘na tuăn le\m dêi mơngế ki hmôm drôu, pro chiâng mơngế ki ‘mêi, ‘mêi tuăn ngôa, hlối ‘mêi ‘na châ, pro chiâng klâi oh tá hêng vâ pêi cheăng, cho ki xiâm pro pá ăm rơpo\ng hngêi [ă pơlê pơla.

Xua mê, vâ hbrâ mơdât tơdroăng mâu tơdroăng châi ‘mêi tung châ mơdât rơxok xua ôu drôu [ă ki xiâm pro chiâng kôk xua drôu, rơpo\ng hngêi kal thế tơmâng, séa ngăn hnê tối kơdroh mơdât iâ ki hmâ ôu drôu dêi on veăng kuăn ‘ne\ng.

Drêng hlo mâu ngế ki hmôm ôu drôh tơviah mơni hiăng vâ kôk rơxok xua drôu, thế re\ng djâ lăm mơgât ôu drôu djâ troh a hngêi pơkeăng pơlât mâu ngế kôk rơxok vâ ví tơdroăng ki tơdjâk troh ing ngế ki pôu drôu xua trếo ‘mêi ki rơxok dêi drôu pro.

Gương tơplôu [a\ tơbleăng